Δεν βρίσκει εύκολα διέξοδο, αλλά επιμένει
Την περασμένη Κυριακή ο λαός της Γουατεμάλας προσήλθε σε τριπλές κάλπες που θα αναδείξουν τον πρόεδρο, τους βουλευτές και τους δημάρχους της χώρας για την περίοδο 2016-2020, με τη συμμετοχή να ανέρχεται στο 71% (αρκετές ιθαγενικές κοινότητες αποφάσισαν, όπως και σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, να μη συμμετάσχουν στις εκλογές, τις οποίες αντιμετωπίζουν με γενικευμένη δυσπιστία). Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν λίγες μόνο μέρες μετά την παραίτηση του απερχόμενου προέδρου Μολίνα και την παραπομπή του σε δίκη για σκάνδαλα, κάτω από την πίεση τεράστιας και πολύμηνης κοινωνικής κινητοποίησης ενάντια στη διαφθορά του πολιτικού συστήματος.
Αυτός ο μαζικός ξεσηκωμός ήταν στην πραγματικότητα η πρώτη γενικευμένη εκδήλωση του σπασίματος του φόβου που είχε ενσταλαχθεί στο υποσυνείδητο των Γουατεμαλτέκων, ιδίως των ιθαγενών και των φτωχών χωρικών, μετά από δεκαετίες δικτατορίας. Χρειάστηκε δηλαδή να περάσουν σχεδόν είκοσι χρόνια από την ελεγχόμενη «ειρήνευση και μεταπολίτευση» για να ατονήσουν στη λαϊκή μνήμη οι φρικτές θηριωδίες του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ στρατιωτικού καθεστώτος και της γενοκτονίας που διέπραξε από το 1960 ως το 1996, με περίπου 200.000 αμάχους (στην πλειοψηφία τους ιθαγενείς Μάγια) δολοφονημένους από το στρατό και τις παρακρατικές συμμορίες των ολιγαρχών…
Αναμέτρηση για την εκλογή νέου προέδρου
Όσον αφορά την προεδρική εκλογή, όπως αναμενόταν, κανείς υποψήφιος δεν συγκέντρωσε 50%. Έτσι, θα ακολουθήσει δεύτερος γύρος στις 25 Οκτωβρίου. Σ’ αυτόν θα αναμετρηθούν ο… συντηρητικός ευαγγελιστής αλλά και κωμικός(!) Τζίμι Μοράλες του Μετώπου Εθνικής Σύγκλισης (FCN) που απέσπασε ποσοστό 23,8%, και η πρώην Πρώτη Κυρία Σάντρα Τόρες, του κόμματος Εθνικής Ενότητας και Ελπίδας (UNE), που πήρε 19,7%. Το αποτέλεσμα αυτό, όπου και οι δύο υποψήφιοι που περνούν στο δεύτερο γύρο δεν συγκεντρώνουν μαζί ούτε καν το 50% των ψήφων, δείχνει με μια έννοια την απονομιμοποίηση του πολιτικού κόσμου στα μάτια των πολιτών.
Από την άλλη, η ανάδειξη στην πρώτη θέση, έστω και με σχετικά χαμηλό ποσοστό, του Τζίμι Μοράλες δείχνει τις δυσκολίες έκφρασης της γενικευμένης λαϊκής δυσαρέσκειας. Ο 46χρονος ευαγγελιστής στην πραγματικότητα έχει ενσωματώσει στο κόμμα του τους ίδιους στρατιωτικούς και επιχειρηματικούς μηχανισμούς που είχαν υποστηρίξει και τον υπόδικο, πλέον, πρώην πρόεδρο Μολίνα. Ουσιαστικά αποτελεί συνέχεια του διεφθαρμένου μοντέλου που κυριάρχησε στη χώρα από τη «μεταπολίτευση» κι έπειτα. Παρ’ όλα αυτά, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ψήφων που έλαβε θεωρείται ότι είναι ψήφος διαμαρτυρίας και τιμωρίας απέναντι στο παλιό πολιτικό σύστημα, ως «ξένος» προς το οποίο εμφανίστηκε ο Τζίμι Μοράλες…
Δεύτερη δύναμη το λευκό-άκυρο στις βουλευτικές
Στις κάλπες για την ανάδειξη του νέου Κογκρέσου έγινε ακόμη πιο σαφής η λαϊκή δυσαρέσκεια. Το κόμμα του Τζίμι Μοράλες ήρθε κι εδώ πρώτο, αλλά με μόλις 19,1%. Παρά την πληθώρα κομμάτων, δεύτερη δύναμη αναδείχθηκε το… λευκό-άκυρο, με 16% και 860.000 λευκά και άκυρα ψηφοδέλτια! Η βασική δύναμη της Αριστεράς, που αποτελεί την πολιτική συνέχεια του αντάρτικου URNG, αύξησε ελαφρά τις δυνάμεις της και απέσπασε 4,1% (185.000 ψήφοι), εκλέγοντας και δεύτερο βουλευτή. Δεν κατόρθωσε όμως να εκφράσει τη νέου τύπου κοινωνική κινητοποίηση που επικέντρωνε στην τιμωρία του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, τα πιο ριζοσπαστικά κομμάτια της οποίας περιορίστηκαν στη διαμαρτυρία μέσω του λευκού-άκυρου.
Σε κάθε περίπτωση, θα δοθούν στο προσεχές μέλλον δυνατότητες συνάντησης αυτών των δύο καταστάσεων. Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι, και με αυτά τα εκλογικά αποτελέσματα, η ενδοσυστημική αστάθεια και η κοινωνική αναταραχή θα συνεχιστούν και θα ενταθούν τους επόμενους μήνες. Από τη μια η δυσκολία συμφωνίας μεταξύ των ελίτ λόγω των εσωτερικών τους αντιφάσεων, και από την άλλη η «αναγκαστική» έναρξη νέου γύρου δικαστικών διώξεων εναντίον διεφθαρμένων πολιτικών, θα ξαναβγάλουν στους δρόμους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που ζητούν βαθιές αλλαγές. Το κυρίαρχο σύστημα, που σήμερα παραμένει έντονα συντηρητικό, βρίσκεται σε μεγάλη αναντιστοιχία τόσο με τη φτωχολογιά όσο και με μια νεολαία των πόλεων που έχει σπουδάσει αλλά δεν βλέπει μέλλον στο παρόν σύστημα. Αυτό, σε συνδυασμό με το σπάσιμο του φόβου δεκαετιών, αποτελεί εκρηκτικό μείγμα και συνεχή απειλή για το «εκδημοκρατισμένο» καθεστώς της διεφθαρμένης ολιγαρχίας.
Νατάσα Ακριβάκη
