του Κώστα Βενιζέλου*
Μέσα σε κλίμα έντασης και εδραίωσης νέων τετελεσμένων από την Άγκυρα, η Λευκωσία προσέρχεται σε μια νέα συνάντηση για το Κυπριακό, στο Βερολίνο στις 25 Νοεμβρίου, με σημαδεμένη την τράπουλα. Τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες στην κυπριακή ΑΟΖ, οι απειλές για εποικισμό της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου, αλλά και οι εξελίξεις στην περιοχή δεν ευνοούν οποιαδήποτε κίνηση το Κυπριακό.
Ο παράγοντας Τουρκία, με τα πολλά ανοικτά μέτωπα καθορίζει και το τοπίο σε σχέση με το Κυπριακό την ίδια ώρα που η ελληνική πλευρά στην Κύπρο παρακολουθεί τα τεκταινόμενα αναζητώντας σωσίβιο συνεργασιών με τρίτους, που θα λειτουργήσει αποτρεπτικά στην τουρκική επεκτατική πολιτική.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα είναι ξεκάθαρο πως: Η Τουρκία θα συναινέσει σε μια διαδικασία μετά τις ψευδοεκλογές στα κατεχόμενα, που χρονικά τοποθετούνται τον ερχόμενο Απρίλιο, εάν και εφόσον το περιεχόμενο της συμφωνίας θα είναι στρωμένο… κόκκινο χαλί για την ίδια. Θέτει επίμονα ως προϋπόθεση την εκ προοιμίου αποδοχή από ελληνικής πλευράς των τουρκοκυπριακών βέτο στη λήψη αποφάσεων. Επιδιώκει ένα κράτος του οποίου η λειτουργία θα εξαρτάται εν πολλοίς από το καθεστώς Ερντογάν. Για κάθε απόφαση θα πρέπει να υπάρχει στην πλειοψηφία τουλάχιστον μια τουρκοκυπριακή ψήφος. Αξιώνει, επίσης, συνδιαχείριση στα ενεργειακά και έναρξη συζητήσεων επί όλων των μοντέλων λύσης, με την Τουρκία να ευνοεί τη συνομοσπονδία. Δηλαδή, να είναι κυρίαρχη στο βορρά και συνέταιρος στη νότο.
Την ίδια ώρα δεν κάνει πίσω με τις παράνομες γεωτρήσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ. Το γεωτρύπανο «Γιαβούζ», το οποίο έχει εγκατασταθεί στο θαλασσοτεμάχιο 7, το οποίο έχει αδειοδοτηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία στην κοινοπραξία Eni-Total, άρχισε γεωτρήσεις. Σημειώνεται συναφώς ότι η γαλλοϊταλική κοινοπραξία, προγραμμάτιζε γεωτρήσεις στο τεμάχιο 7 τον Ιανουάριο, ωστόσο φαίνεται να αναθεωρεί την απόφαση αυτή και θα αρχίσει από το γειτονικό θαλασσοτεμάχιο 6. Είναι πιθανόν αυτό να είναι αποτέλεσμα του κλίματος έντασης που προκάλεσε η Άγκυρα με την ετσιθελική της στάση να κάνει γεώτρηση… σε ξένο χωράφι. Στη Λευκωσία, ωστόσο, το διαψεύδουν παραπέμποντας στον ενεργειακό σχεδιασμό των εταιρειών και των δεδομένων που έχουν διαμορφωθεί.
Είναι σαφές πως το σκηνικό που στήνεται είναι στα μέτρα της κατοχικής Τουρκίας. Κι αυτό γιατί η Άγκυρα συνεχίζει την υλοποίηση των επεκτατικών σχεδιασμών της και ταυτόχρονα θα συντηρεί και μια αδιέξοδη διαδικασία
Το δεύτερο τουρκικό γεωτρύπανο, ο «Πορθητής» αποχώρησε πρόσφατα από την κυπριακή ΑΟΖ, επέστρεψε στη βάση του αλλά θα επανέλθει. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ, ανέφερε προ ημερών ότι ο «Πορθητής» ολοκλήρωσε τις εργασίες του στη «Φοινίκη» και επέστρεψε στη Μερσίνα για προμήθειες. Τις επόμενες βδομάδες θα επιστρέψει και θα προχωρήσει σε νέα γεώτρηση σε χώρο που έχει υποδειχθεί από το κατοχικό καθεστώς και για τον οποίο δόθηκε άδεια στην τουρκική εταιρεία πετρελαίου, ΤΡΑΟ. Παράλληλα, τα ερευνητικά σκάφη «Ορούτς Ρέις» και «Μπαρμπαρός» συνεχίζουν τις δισδιάστατες και τρισδιάστατες έρευνές τους.
Κινητικότητα και διαβατήρια
Στη Λευκωσία είναι πρόδηλο πως μια κινητικότητα στο Κυπριακό αποτελεί διέξοδο για τον Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος εσωτερικά βρίσκεται υπό πίεση λόγω των όσων έρχονται στο φως της δημοσιότητας σε σχέση με τα χρυσά διαβατήρια. Η κυβέρνηση βάλλεται σχεδόν πανταχόθεν και η εικόνα της έχει επηρεασθεί αρνητικά. Μια νέα προσπάθεια στο Κυπριακό, με ανύπαρκτες σχεδόν τις προοπτικές, μπορεί να θεωρηθεί διέξοδος «αποσυμπίεσης» για τον Νίκο Αναστασιάδη.
Η συναίνεση του στο ραντεβού της 25ης Νοεμβρίου στο Βερολίνο με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γουτέρες και τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, εμπεριέχει ρίσκο. Κυρίως γιατί θα μετρήσει ένα ακόμη αποτυχημένο εγχείρημα στο Κυπριακό. Την ίδια ώρα, κι αυτό είναι βασικό, προσφέρεται άλλοθι στην κατοχική Τουρκία, η οποία θα συνεχίσει την επεκτατική της πολιτική σε βάρος της Κύπρου. Θα προσφέρει άλλοθι στην Τουρκία σε μια περίοδο κατά την οποία επικρίνεται για τη δράση της στη Βόρεια Συρία.
Είναι σαφές πως το σκηνικό που στήνεται είναι στα μέτρα της κατοχικής Τουρκίας. Κι αυτό γιατί η Άγκυρα συνεχίζει την υλοποίηση των επεκτατικών σχεδιασμών της και ταυτόχρονα θα συντηρεί και μια αδιέξοδη διαδικασία. Η Τουρκία, που δεν έχει εμπιστοσύνη πλέον στον Ακιντζί, δεν πρόκειται να του επιτρέψει να κάνει οποιοδήποτε βήμα ενώ ταυτόχρονα έχει ζητήσει τη σύγκληση άτυπης πενταμερής συνάντησης (οι εγγυήτριες συν οι δυο κοινότητες), για να τεθούν στο τραπέζι όλα τα πιθανά σενάρια για τη λύση: Ομοσπονδία, συνομοσπονδία, δυο κράτη.
Είναι προφανές πως η Τουρκία θα είναι έτοιμη να συζητήσει για το Κυπριακό όταν θα έχει ενώπιον της νέα δεδομένα διά της επιβολής νέων τετελεσμένων. Να έχει, για παράδειγμα, αποτελέσματα από τις γεωτρήσεις της. Τότε θα προσέλθει σε μια διαδικασία έχοντας ένα ακόμη εργαλείο στα χέρια της. Θα προσπαθήσει –το κάνει ήδη– να υφαρπάξει το φυσικό αέριο και κάτω από την πίεση που επιβάλλει η στρατιωτική της ισχύ να εξασφαλίσει και στο Κυπριακό αυτά που διαχρονικά επιδιώκει.
* Ο Κώστας Βενιζέλος είναι δημοσιογράφος στην Κύπρο και διδάκτορας Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης
