ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ από την Κύπρο
Η Άγκυρα έχει ξεκινήσει μεγάλη προσπάθεια αποκατάστασης σχέσεων με χώρες της ευρύτερης περιοχής, για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, αφήνοντας ανοικτό το μέτωπο με την Ελλάδα, πρωτίστως όμως με την Κύπρο. Είναι σαφές πως ο Ερντογάν έχει ανάγκη τα ανοίγματα αυτά, την ίδια ώρα κατά την οποία δεν εγκαταλείπει κανένα από τα μεγαλεπήβολα επεκτατικά του σχέδια. Είναι μια τακτική, που επιχειρεί να την προωθήσει, επιδιώκοντας κέρδη με το ελάχιστο κόστος.
Οι επαφές με Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία αλλά και το πρέσιγνκ προς Αίγυπτο και Ισραήλ, εντάσσονται σε έναν σχεδιασμό που αποσκοπεί να τον ενισχύσει στο εσωτερικό, χωρίς να εγκαταλείπει ποσώς την πολιτική της «Γαλάζιας Πατρίδας». Είναι δε σαφές από τη στάση του, πως μέσα στα πλαίσια των διπλωματικών του κινήσεων, σημαντική για το καθεστώς του είναι και η οικονομική διάσταση. Χρειάζεται διακαώς επενδύσεις, οικονομικές συμφωνίες.
Την ίδια ώρα, αιθεροβάμονες σε Ελλάδα και Κύπρο για χρόνια περιμένουν πως… από ώρα σε ώρα θα καταρρεύσει η τουρκική οικονομία και θα συμπαρασύρει τα πάντα. Τα προβλήματα της οικονομίας δεν είναι τωρινά αλλά διαχρονικά. Είναι δε προφανές πως τόσο το μέγεθος της οικονομίας όσο και τα συμφέροντα τρίτων, λειτουργούν αποτρεπτικά και δεν επιτρέπουν την κατάρρευση. Μπορεί να ασκούνται πιέσεις προς το καθεστώς Ερντογάν, ωστόσο, κανείς δεν είναι διατεθειμένος να τραβήξει την πρίζα γιατί θα κληθούν και οι ίδιοι να πληρώσουν μέρος του λογαριασμού.
Είναι πολύ πιθανόν –φαντάζει ως επικρατέστερο σενάριο σήμερα– οι προγραμματισμένες εκλογές του 2023 να τελειώσουν και την μακρά εποχή Ερντογάν. Το ζητούμενο, βέβαια, είναι κατά πόσο θα αλλάξει η πολιτική της Τουρκίας από μια νέα κυβέρνηση. Προφανώς και δεν θα αλλάξει καθώς είναι σαφές πως σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική η σημερινή αντιπολίτευση παρουσιάζεται πιο… σκληρή από τον Ταγίπ. Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι δεν θα εγκαταλειφθεί η επιθετική και επεκτατική πολιτική της Άγκυρας στην μετά Ερντογάν εποχή. Την ίδια ώρα εκτιμάται πως οι δυτικοί, ΗΠΑ και Βρυξέλλες, θα επιχειρήσουν μια επαναπροσέγγιση με τη νέα κατάσταση στην Τουρκία. Τούτο συνήθως γίνεται προσφέροντας δώρα και στήριξη για να σταθεροποιηθεί. Τούτο συνήθως γίνεται σε βάρος του αδύνατου κρίκου, ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση είναι η ελληνική πλευρά, Ελλάδα και Κύπρος. Αυτό το έργο, άλλωστε, το έχουμε ξαναδεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Συνεπώς, από τις δυνάμεις της σημερινής (κοσμικής) αντιπολίτευσης, δεν αναμένονται αλλαγές σε σχέση με την ακολουθούμενη πολιτική έναντι της Ελλάδος, της Κύπρου ενδεχομένως και των χωρών της περιοχής. Άλλωστε έχει διαμορφωθεί ένας διαχρονικός τουρκικός σχεδιασμός έναντι του Ελληνισμού, που υλοποιείται βαθμηδόν.
Κανείς δεν θα τραβήξει την πρίζα για να καταρρεύσει η τουρκική οικονομία καθώς θα κληθούν και αυτοί να πληρώσουν τον λογαριασμό
Για την ιστορία, υπενθυμίζεται συναφώς πως δεν ήταν ο Ερντογάν και οι ισλαμιστές στην εξουσία όταν, για παράδειγμα, η Τουρκία τον Ιούλιο του 1974 εισέβαλε στην Κύπρο. Ήταν ο… σοσιαλιστής Μπουλέντ Ετζεβίτ. Δεν ήταν ο Ερντογάν στην κρίση των Ιμίων. Ήταν η Τανσού Τσιλέρ.
Ως εκ τούτου η εξωτερική πολιτική είναι εθνική και προωθείται διαχρονικά και δεν θα εγκαταλειφθεί η αναθεωρητική πολιτική από τους όποιους διαδόχους του, εκτός και εάν γίνουν ανατροπές στην Τουρκία. Εκείνο που αλλάζει από την εναλλαγή στην εξουσία είναι η τακτική που ακολουθείται και η ρητορική. Σημειώνεται πως όταν είχε ανέλθει στην εξουσία ο Ερντογάν είχε χαρακτηριστεί από πολλούς «προοδευτικός» και είχαν επενδύσει σε αυτόν, τον… ισλαμοδημοκράτη. Τέτοιες αφέλειες διατυπώνονταν και σε Ελλάδα και Κύπρο, από τους κύκλους, που με την πολιτική τους «εξωραΐζουν» την εικόνα της κατοχικής δύναμης. Τούτη η στάση είναι αποτέλεσμα και των φοβικών συνδρόμων και της τάσης για προσαρμοστικότητα στις αξιώσεις του ισχυρού.
Το ζητούμενο δεν είναι ποιος θα κυβερνά την Τουρκία, όπου είναι καθορισμένη η πολιτική, αλλά να διαμορφωθεί στρατηγική από την ελληνική πλευρά. Το ζητούμενο, συνεπώς, είναι να υπάρχει αποτελεσματική πολιτική έναντι της επεκτατικής Τουρκίας.
Ο Ερντογάν έχει δώσει στη δική του εποχή το δικό του στίγμα. Θρησκευτικός φανατισμός και εθνικισμός. Αυτά δύσκολα ανατρέπονται καθώς εδραιώθηκαν στην τουρκική κοινωνία ενώ δεν υπάρχει ένα κίνημα ανατροπής, με πολιτικούς και ιδεολογικούς στόχους. Συνήθως οι κρίσεις δημιουργούν κινήματα αμφισβήτησης και ανατροπής. Η Τουρκία φαίνεται να κινείται συντηρητικότερα.
Εξελίξεις στα ενεργειακά
Κινητικότητα σημειώνεται στο ενεργειακό πεδίο με το ξεπάγωμα του προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και την παράλληλη ενίσχυση των δυνατοτήτων της Άγκυρας στο πεδίο αυτό. Η Λευκωσία, σχεδόν αθόρυβα, έκλεισε την αδειοδότηση του θαλασσοτεμαχίου 5 της κυπριακής ΑΟΖ στην κοινοπραξία των Exxon-Qatar Petroleum. Η αδειοδότηση έγινε με απευθείας ανάθεση, χωρίς να προκηρυχθεί διαγωνισμός ενόψει του γεγονότος ότι το 5 γειτνιάζει με το 10, στο οποίο η κοινοπραξία ήδη δραστηριοποιείται. Είναι προφανές πως η Λευκωσία με αυτή την κίνηση θέλησε να θωρακίσει το ενεργειακό της πρόγραμμα. Την ίδια ώρα, η κατοχική Τουρκία ισχυρίζεται πως μέρος του 5 της… ανήκει. Μάλιστα όταν επιχείρησε να ξεκινήσει συζητήσεις με την Αίγυπτο για οριοθέτηση ΑΟΖ φέρεται να το πρόσφερε στο Κάιρο! Το επόμενο βήμα είναι η έναρξη επιβεβαιωτικής γεώτρησης από την κοινοπραξία Exxon-Qatar Petroleum, στο θαλασσοτεμάχιο 10.
Το ενδιαφέρον είναι πως για το 10 η Τουρκία δεν φαίνεται ότι θα αντιδράσει επειδή, όπως αναφέρεται, δεν αφορά «αμφισβητούμενη» περιοχή. Σημειώνεται δε πως με βάση τις σεισμικές έρευνες που έκανε η κοινοπραξία Exxon-Qatar Petroleum έχει εντοπιστεί κοίτασμα, που ξεκινά από το 10 και επεκτείνεται στο γειτονικό 5. Και μάλιστα τα ευρήματα κρίνονται πολύ σημαντικά. Δεν υπάρχουν, πάντως, ενδείξεις πότε θα ξεκινήσουν γεωτρήσεις στο τεμάχιο 5.
Πρόωρη και μακρά προεκλογική περίοδος
Την ώρα κατά την οποία το σκηνικό στο Κυπριακό είναι ρευστό και με ορατούς τους κινδύνους, στο εσωτερικό η προσοχή στρέφεται στις προεδρικές εκλογές του 2023. Κινητικότητα υπάρχει περισσότερο στο κυβερνών στρατόπεδο καθώς και στον χώρο των ανεξαρτήτων, οι οποίοι εκδηλώνουν πρόθεση να κατέλθουν στις εκλογές και αναζητούν στήριξη από κόμματα. Ίσως να… ζήσουμε τον μεγαλύτερο αριθμό υποψηφίων, που ενδιαφέρονται να διεκδικήσουν την προεδρία πριν αποφασίσουν τα κόμματα. Από τους κυβερνώντες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης. Η αντιπολίτευση φαίνεται να είναι ακόμη χαμένη. Αναζητά υποψήφιο και συνεργασίες, εγχείρημα που φαντάζει σήμερα δύσκολο. Ιδιαίτερα στο ΑΚΕΛ, στο οποίο υπάρχουν πολλές τάσεις για το τι μέλλει γενέσθαι. Θα μπορέσει, για παράδειγμα, να συνεργασθεί με το ΔΗΚΟ και με ποιον υποψήφιο; Ο προσανατολισμός της ηγεσίας του ΑΚΕΛ είναι να βρεθεί ένας κεντροδεξιός υποψήφιος, με απόψεις στο Κυπριακό, που θα ικανοποιεί όλους. Μπόλικη, δηλαδή, εποικοδομητική ασάφεια και γενικολογίες. Η αντιπολίτευση, θα μπορούσε να αξιοποιήσει τη δεκαετή διακυβέρνηση Αναστασιάδη, που σημαδεύτηκε από σκάνδαλα και να κάνει εκλογικό περίπατο. Φαίνεται, όμως, να δυσκολεύεται λόγω των αδιεξόδων της και την έλλειψη πρότασης εξουσίας.
