Ινδοί, Τούρκοι, Βούλγαροι και ο Ιβάν, στο γαϊτανάκι της πώλησης της ΣΕΚΑΠ
Με ενδιαφέρον αλλά και ερωτηματικά παρακολουθεί η κοινή γνώμη, στην περιοχή της Θράκης αλλά και πανελλαδικά, τις εξελίξεις με την αγοραπωλησία της ΣΕΚΑΠ, της μεγάλης συνεταιριστικής καπνοβιομηχανίας της περιοχής, ενός από τα τελευταία συνεταιριστικά εργοστάσια που έχουν παραμείνει ανοιχτά στην Ξάνθη. Πρόκειται, ουσιαστικά, για την πρώτη αποκρατικοποίηση που ολοκληρώνει η τρικομματική κυβέρνηση, αφού το 50,36% της εταιρίας κατέχει η «κακή» Αγροτική Τράπεζα, που παρέμεινε στο Δημόσιο.
Κυρίαρχο ρόλο σε όλες τις εξελίξεις παίζει η επίσης συνεταιριστική εταιρία ΣΕΚΕ που εδρεύει και αυτή στην Ξάνθη και ασχολείται με την επεξεργασία καπνού. Η ΣΕΚΕ κατέχει το 34,18% των μετοχών της ΣΕΚΑΠ και ως καταστατική μειοψηφία έχει εμπλακεί σε όλες τις θετικές και αρνητικές εξελίξεις γύρω από την πώληση της εταιρίας.
Το κακό ιστορικό της πολύπαθης εταιρίας που ιδρύθηκε στη δεκαετία του ’70 ξεκινά αρκετά χρόνια πριν. Η οικονομική της κατάσταση, παρ’ ότι διέθετε ισχυρά σήματα στην ελληνική αγορά, ακολούθησε μια τρομερά φθίνουσα πορεία την τελευταία δεκαετία, απόρροια των σκληρά κομματικών διοικήσεων που όρισαν τις τύχες της εταιρίας με βάση κομματικά κριτήρια. Οι τεράστιες αυξήσεις στη φορολογία του καπνού, που επιβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια, η τραγική διαχείριση του περιόδου 2005-2010 και η αδυναμία της εταιρίας να στηρίζει με κεφάλαια τα σήματά της, απορροφώντας μέρος των αυξήσεων, την έφεραν σε δυσμενή θέση έναντι των ξένων και εγχώριων κολοσσών στα τσιγάρα.
Οικονομικός στραγγαλισμός από ΑΤΕ
Μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου και καθώς ήταν προφανές το αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει η εταιρία, ξεκίνησε η πρώτη προσπάθεια πώλησης, αφού η ΑΤΕ είχε εξασφαλίσει το ποσοστό μετοχών που κατείχε η -κλειστή από χρόνια επίσης συνεταιριστική ΣΕΒΑΘ- με αποτέλεσμα να διαθέτει το κρίσιμο ποσοστό του 50%+1.
Ο διεθνής διαγωνισμός που προκηρύχθηκε το 2011 συγκέντρωσε το ενδιαφέρον 7 επενδυτών, αλλά στην τελική του φάση ο προτιμητέος επενδυτής, που ήταν ο ινδικός κολοσσός Bomidalla, εκπροσωπούμενος στην Ελλάδα από τον Βούλγαρο κ. Λάτσεφ, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τη συναίνεση της ΣΕΚΕ, όπου διευθυντής είναι ο πρώην υπουργός Γεωργίας και εν ενεργεία βουλευτής Ν.Δ. Αλέξανδρος Κοντός. Η ΣΕΚΕ διαφώνησε με την πρόθεση του Ινδού να καλύψει εξ ολοκλήρου την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 30 εκατ. ευρώ. Το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων την άνοιξη του 2012 είχε προκαλέσει και έναν κύκλο κριτικής, κυρίως από το χώρο του ΠΑΣΟΚ, σε βάρος της ΣΕΚΕ για τους χειρισμούς της και την αποχώρηση του Ινδού επιχειρηματία, με τη συνεταιριστική εταιρία να αμύνεται λέγοντας ότι δεν επρόκειτο για αξιόπιστο συνομιλητή, αλλά και μιλώντας για ευθύνες απέναντι στους δικούς της μετόχους.
Ο καιρός πέρασε και η κατάπτωση των εγγυητικών της ΣΕΚΑΠ στην Αγροτική Τράπεζα, λίγο αργότερα, επέφερε τον πλήρη οικονομικό στραγγαλισμό και απαξίωση της εταιρίας, από τον ίδιο το μεγαλομέτοχό της. Μετά την κίνηση αυτή που παρέμεινε ανεξήγητη, η εταιρία που τότε διέθετε μερίδιο 8% στην αγορά, άρχισε να χάνει σημαντικό έδαφος αφού για να εκτελέσει τις παραγγελίες της έπρεπε να προκαταβάλλει το φόρο που αναλογούσε. Μόνο οι πελάτες που αγόραζαν φασόν σήματα έκαναν τη διευκόλυνση να προκαταβάλουν στην εταιρία τα ποσά των παραγγελιών τους, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να διατηρήσει το μερίδιο που είχε η εταιρία στην αγορά και με προφανή την απαξίωσή της.
Ο δεύτερος διαγωνισμός
Η λύση του δεύτερου διεθνούς διαγωνισμού δεν άργησε να έρθει και ήδη από τον Οκτώβριο, μετά την ανακοίνωση των 5 εταιριών που είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον, ο μοναδικός όμιλος που κατέθεσε δεσμευτική προσφορά ήταν ο τουρκικός Oμιλος SEBA, σε μια κοινοπραξία με την ελληνική ΕΛΓΕΚΑ. Η κατάσταση, όμως, έμεινε «παγωμένη» για αρκετό καιρό και μόλις τον Μάρτιο και αφού υπήρξε πολύ μεγάλη φιλολογία γύρω από τους Τούρκους επενδυτές και αν θα έπρεπε να αποκλειστεί η παρουσία τους στην ευαίσθητη Θράκη, η ΑΤΕ προχώρησε στην παράταση του διαγωνισμού που είχε λήξει μήνες πριν. Η κίνηση ήταν αρκετά ασυνήθιστη και προκάλεσε πολλά σχόλια, κυρίως για τον όρο που έθεσε: ο πλειοδότης να έχει προηγουμένως την έγγραφη συμφωνία της ΣΕΚΕ για την αγορά του δικού της πακέτου.
Τελικώς, μετά την παράταση και εν μέσω μεγάλης φιλολογίας για προσπάθειες κυβερνητικών παραγόντων να πείσουν τον ομογενή επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη, η εταιρία του, Dosnkοy Tabak, ήρθε σε συμφωνία, αρχικά με τη ΣΕΚΕ, για την εξαγορά του μειοψηφικού πακέτου και εν συνεχεία κατέθεσε την καλύτερη προσφορά από τους 4 ομίλους που εμφανίστηκαν τελικά στη διαδικασία της παράτασης του διεθνούς διαγωνισμού, ελαφρώς καλύτερη από αυτήν του τουρκικού ομίλου. Αυτές τις μέρες αναμενόταν μάλιστα, εκτός απροόπτου, να πέσουν και οι υπογραφές, ενώ θα ακολουθήσει τις επόμενες μέρες γενική συνέλευση των μετόχων και αύξηση μετοχικού κεφαλαίου.
Δυσφορία των Τούρκων, απειλούν με προσφυγές
Η εξέλιξη αυτή στο διαγωνισμό προκάλεσε πάντως δυσφορία στην τουρκική πλευρά που θεώρησε ότι δεν τηρήθηκαν οι διαδικασίες που προβλέπονται σε ένα διεθνή διαγωνισμό. Καταρχάς ανέφεραν ότι ο διαγωνισμός είχε λήξει ήδη όταν παρατάθηκε από την ΑΤΕ, αλλά κυρίως ότι η ΣΕΚΕ αρνείτο με διάφορες προφάσεις να συζητήσει μαζί τους για την εξαγορά του δικού της ποσοστού, ενώ συμφώνησε αστραπιαία με την πλευρά του Ιβάν Σαββίδη. Όλα αυτά σε συνδυασμό με ένα κλίμα γενικευμένης δυσαρέσκειας που παρατηρήθηκε στην περιοχή της Ξάνθης εναντίον τους και το απέδωσαν σε εθνικιστική σπέκουλα, ενώ οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι θέτουν το ζήτημα σε επιχειρηματική βάση. Μάλιστα, δεν παρέλειψαν να σημειώσουν ότι τους τελευταίους μήνες της παρακμής, ήταν οι μοναδικοί πελάτες που απέμειναν ουσιαστικά και στήριξαν τη λειτουργία της ΣΕΚΑΠ με τις παραγγελίες τους.
Δεδομένο θα πρέπει να θεωρείται ότι οι Τούρκοι επιχειρηματίες θα προσφύγουν στα διεθνή δικαστήρια, αξιώνοντας αποζημιώσεις για παραβάσεις των όρων που διέπουν τους διεθνείς διαγωνισμούς.
Πάντως, η πολυσυζητημένη συμφωνία του Ιβάν Σαββίδη για την εξαγορά της ΣΕΚΑΠ, ελάχιστες μέρες μετά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, αναζωπύρωσε πολλά σενάρια. Ο τρόπος που μπήκε στη διαγωνιστική διαδικασία (ενδεχομένως και «από το παράθυρο»), οι συνομιλίες του με τον Αντώνη Σαμαρά και η προφανής υποστήριξή του από το κυβερνητικό στρατόπεδο δημιούργησαν φήμες για ευνοϊκές ρυθμίσεις χρεών των εταιριών που έχει ο ομογενής επιχειρηματίας στην Ελλάδα, ξεκινώντας από τον ΠΑΟΚ, ενώ ως αντιπαροχή φέρεται ότι έχει συμφωνήσει να κατέλθει υποψήφιος βουλευτής με τη Ν.Δ. στις επόμενες εκλογές! Το τελευταίο σενάριο –αν και τραβηγμένο– απασχολεί σταδιακά όλο και περισσότερο. Δεδομένο είναι, πάντως, ότι στις αποκρατικοποιήσεις προτιμώνται διαρκώς οι επιχειρηματίες που δεν κρύβουν τις άριστες σχέσεις με το κυβερνών κόμμα της Ν.Δ.
Οι θέσεις των κομμάτων…
Ενδιαφέρον είναι ότι τα κόμματα που διοίκησαν τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια, εμφάνιζαν την ιδιωτικοποίηση ως εφιάλτη, ενώ τον τελευταίο χρόνο η πώληση σε ιδιώτη εκτιμήθηκε από ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. ως η μοναδική περίπτωση να μείνει στη ζωή το εργοστάσιο. Έτσι, η πώληση που κάποτε θα ισοδυναμούσε με προδοσία –υπήρχαν σχετικά πανό και από τους εργαζόμενους– σήμερα εμφανίζεται ως σωτηρία. Αξίζει να σημειωθεί ότι με το χειρισμό της ιδιωτικοποίησης ή του κλεισίματος των ιστορικών συνεταιριστικών εργοστασίων έχουν συνδεθεί οι άνθρωποι που προέρχονται από το συνεταιριστικό κίνημα στην περιοχή της Ξάνθης. Τέλος, από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ έχει τεθεί εξαρχής ως πολιτική θέση η διατήρηση του συνεταιριστικού χαρακτήρα και η προώθηση της αυτοδιαχείρισης από τους εργαζομένους, με παράλληλη μετατροπή του νομικού πλαισίου.
… και οι θέσεις εργασίας
Τέλος, οι εργαζόμενοι που για χρόνια αντιδρούσαν στο ενδεχόμενο ιδιωτικοποίησης, μετά την οικονομική ασφυξία που προκάλεσε η ΑΤΕ στην εταιρία και έχοντας διαρκώς καθυστερούμενους μισθούς, έχουν αποδεχτεί την ιδιωτικοποίηση ως λύση για να παραμείνει «ζωντανή» η επιχείρηση. Θεωρητικά ο νέος ιδιοκτήτης –που έχει ακόμη μπροστά του πολλά νομικά ζητήματα να επιλύσει πριν αναλάβει– έχει υποσχεθεί ότι δεν θα μειωθούν οι θέσεις εργασίας των 180 υπαλλήλων και ότι δεν θα μειωθούν οι μισθοί. Αλλά αυτό είναι απλώς φήμη που ποτέ δεν ακούστηκε δημόσια, σε αντίθεση με τους Τούρκους που το έθεσαν ως δέσμεσή τους να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας και τις αποδοχές των εργαζομένων.
