Οι πλανητικές εξελίξεις και τα επόμενα χρόνια θα επηρεάζονται-καθορίζονται τα μάλα από τις κινήσεις των ΗΠΑ. Οι επιλογές στην εξωτερική πολιτική, όπως και σε όλες τις προηγούμενες περιόδους της ιστορίας των ΗΠΑ, θα εξαρτηθούν κυριολεκτικά από τις εγχώριες κοινωνικές διεργασίες. Η κυβέρνηση που κατευθύνει την εξωτερική πολιτική είναι αναγκασμένη –λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες ελιγμών και inultimaistanza‒ να την υπηρετήσει με τα μέσα και τις μεθόδους που προσιδιάζουν στον κοιωνικοπολιτικό και κοινωνικοϊστορικό χαρακτήρα των δρώντων πολιτικών υποκειμένων. Επομένως τα μάτια μας πρέπει να είναι ολοκληρωτικά στραμμένα στις εγχώριες εξελίξεις –κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές και πρωτίστως πολιτικές‒ στη χώρα αυτή. Συνεχίζουμε αυτή την προσπάθεια που αρχίσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας στην εφημερίδα.
Η θέση του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος και διεθνούς μέσου συναλλαγών και δανεισμού
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ο φορέας που είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση του διεθνούς νομισματικού συστήματος, αναγνωρίζει οκτώ κύρια αποθεματικά νομίσματα: το αυστραλιανό δολάριο, τη βρετανική λίρα στερλίνα, το καναδικό δολάριο, το κινεζικό γουάν, το ευρώ, το ιαπωνικό γεν, το ελβετικό φράγκο και το δολάριο ΗΠΑ. Το δολάριο ΗΠΑ είναι το πιο διαδεδομένο, αποτελώντας το 59% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Στο Γράφημα 1 παρουσιάζονται τα βασικά αποθεματικά νομίσματα ως ποσοστό των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων την περίοδο 1995- 2024. Το αμερικανικό δολάριο αποτελεί μκράν το πρώτο αποθεματικό νόμισμα ενώ το δεύτερο είναι το ευρώ.
Το % του αμερικανικού νομίσματος , το 1995, βρίσκεται στο 58,96. Το 2001 βρίσκεται στην κορύφωσή του με 71,52%. Το 2024 το % ανέρχεται σε 57,8.
Το % του ευρώ το έτος εμφάνισής του ανέρχεται σε 17,9. Σημειώνω ότι το % των δύο αποθεματικών νομισμάτων από τα οποία προήλθε το ευρώ, το 1995, ήταν συνολικά 18,2 και τα επιμέρους ποσοστά ήταν Γερμανικό Μάρκο 15,8 % και Γαλλικό Φράγκο 2,4%.
Το % του ευρώ φτάνει στο υψηλότερο σημείο του το 2009 , 27,7, κυρίως λόγω ότι η Ρωσία από το 2008 εγκατέλειψε το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα –προφανώς για πολιτικούς λόγους- και στράφηκε στο ευρώ. Ακολουθεί σταδιακή μείωση των % και το 2024 βρίσκεται στο 19,83. Προφανώς το ευρώ ως αποθεματικό νόμισμα δείχνει μια σταθερότητα, αλλά επ’ ουδενί δεν καρπούται τις όποιες απώλειες του δολαρίου.
Τα νομίσματα που κερδίζουν από τις απώλειες των % του αμερικανικού νομίσματος είναι τα λοιπά μη παραδοσιακά νομίσματα (non traditional reserves currencies) όπως φαίνεται στο Γράφημα 2.
Στο Γράφημα 3 απεικονίζεται ο ρόλος του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία σε έξι διαστάσεις – συναλλαγματικά αποθέματα (1), διεθνές χρέος (2), διεθνή δάνεια, διεθνείς πληρωμές (3), εμπορικά τιμολόγια (4) και αγορές συναλλάγματος (5)‒ σε σύγκριση με τους κύριους ανταγωνιστές του: το ευρώ, τη βρετανική λίρα, το ιαπωνικό γεν και το κινεζικό γουάν.
Με απλά λόγια και για τα επόμενα χρόνια το αμερικανικό νόμισμα θα εξακολουθεί να είναι κυρίαρχο στον πλανήτη. Τα υπόλοιπα νομίσματα απέχουν πολύ από την κορυφή και δεν έχουν τη δυναμική να απειλήσουν το δολάριο όσο οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η πρώτη παγκόσμια δύναμη έστω και σε διαδικασία σχετικής σύμπτυξης.
Το OneBigBeautifulBillAct του Τραμπ θα αυξήσει δραματικά το χρέος των ΗΠΑ
Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε πρόσφατα τον Νόμο περί «Ένα Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο» (One Big Beautiful Bill Act), και οι δημοσιονομικοί κριτές είναι ομόφωνοι στην εκτίμησή τους ότι θα αυξήσει το ομοσπονδιακό χρέος κατά πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια εντός 10 ετών. Σύμφωνα με τέσσερις ανεξάρτητους οργανισμούς που παρακολουθούν στενά τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις ‒συμπεριλαμβανομένων του Budget Lab στο Yale, του Congressional Budget Office, του Tax Foundation και του Penn Wharton Budget Model‒ εκτιμούν ότι το νομοσχέδιο θα εκτινάξει το εθνικό χρέος σε περισσότερα από 50 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2034 (Δες και Γράφημα 4).
Οι παραπάνω οργανισμοί εκτιμούν ότι μέχρι το 2034 το χρέος θα φτάσει:
- 52,3 τρισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Budget Lab στο Yale
- 52,4 τρισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Congressional Budget Office
- 52,8 τρισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Tax Foundation
- 56,3 τρισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Penn Wharton Budget Model
Σημειωτέο ότι το 2024 το εθνικό χρέος είχε ανέλθει σε 34,1 τρις δολάρια
Το φορολογικό νομοσχέδιο του Τραμπ, το λεγόμενο «One Big Beautiful Bill» (φοβερή η επίσημη ονομασία του!), στοχεύει στην παράταση των βαθιών φορολογικών περικοπών που εγκρίθηκαν στην πρώτη θητεία του Τραμπ, καθώς και στην αύξηση των δημοσίων δαπανών για την άμυνα και την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Από τη μεριά των περικοπών στις δαπάνες, το κύριο βάρος δίνεται στην υγειονομική περίθαλψη και στα προγράμματα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Σύμφωνα με την ανάλυση της ομάδας σκέψης «Committee for a Responsible Federal Budget (6)», οι φορολογικές μειώσεις θα ανέλθουν σχεδόν σε 5 τρισεκατομμύρια δολάρια από φέτος έως το 2034. Οι αμυντικές δαπάνες θα αυξηθούν κατά 144 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ για την καταπολέμηση της μετανάστευσης οι δαπάνες θα αυξηθούν κατά 67 δισεκατομμύρια δολάρια. Στο μέτωπο των περικοπών δαπανών, σχεδόν 800 δισεκατομμύρια δολάρια θα εξοικονομηθούν από την υγειονομική περίθαλψη, 200 δισεκατομμύρια δολάρια από τα κλιματικά προγράμματα του Μπάιντεν και 350 δισεκατομμύρια δολάρια από την εκπαίδευση και τις εκπτώσεις του χρέους των φοιτητών.
Η διαφορά μεταξύ εσόδων και δαπανών είναι σημαντική: 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια περισσότερο έλλειμμα σε μια δεκαετία, ποσό που με τους πρόσθετους τόκους θα φτάσει τα 3,1 τρις δολάρια. Ουσιαστικά, το νέο νομοσχέδιο προσθέτει χρέος ισοδύναμο με τα 2/3 του συνολικού πρόσθετου χρέους που προκλήθηκε από νομοθετικές πράξεις και εκτελεστικά διατάγματα που υπογράφηκαν κατά τα τέσσερα χρόνια της θητείας του Μπάιντεν.
Παραπομπές
1) www.atlanticcouncil.org/programs/geoeconomics-center/dollar-dominance-monitor/
2) www.ecb.europa.eu/pub/pdf/ire/ecb.ire202406_annex.en.pdf
3) www.swift.com/sites/default/files/files/rmb-tracker_may-2025.pdf
4) www.atlanticcouncil.org/programs/geoeconomics-center/dollar-dominance-monitor/
5) www.atlanticcouncil.org/programs/geoeconomics-center/dollar-dominance-monitor/
6) Breaking Down the One Big Beautiful Bill, Jun 4, 2025: www.crfb.org/blogs/breaking-down-one-big-beautiful-bill
