Ολιγαρχία και ανισότητα
Στην προεκλογική περίοδο, οι συζητήσεις για τα οικονομικά εξαντλούνταν σε στερεότυπες τοποθετήσεις από τη Δεξιά και στερεότυπες απαντήσεις από την Αριστερά. Το χρέος, το δάνειο, οι δόσεις, οι μειώσεις, το ευρώ και η δραχμή! Ένα κουραστικό αναμάσημα όπου η Αριστερά προσπαθούσε ηρωικά να αποφύγει τις λακούβες με τις παγίδες, χωρίς ποτέ η συζήτηση να ξεφεύγει από την ατζέντα που βόλευε τους μνημονιακούς που προκλητικά και επιθετικά εστίαζαν στην παραπληροφόρηση και τον εκφοβισμό. Για την ταμπακιέρα ούτε λέξη. Οι εκπρόσωποι της Αριστεράς, σε γενικές γραμμές, τα πήγαν καλά, αλλά η συζήτηση δεν άλλαξε ποτέ σελίδα, δεν μπήκε καθόλου στα πιο βαθιά και πιο τρωτά σημεία του συστήματος. Το θέμα της βίαιης αναδιανομής του πλούτου και της μεγέθυνσης των ανισοτήτων υπέρ της ολιγαρχίας δεν θίχτηκε καν.
Ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη ασχολήθηκαν πολύ με την ανισότητα οι φορείς της Αριστεράς. Ευτυχώς, το θέμα αναδείχνεται από κινήματα βάσης και διακεκριμένους ειδικούς του συστήματος που προσφέρουν στην Αριστερά μία απρόβλεπτη ενίσχυση. Είναι ρητός και κατηγορηματικός ο Joseph Stiglitz στο καινούριο του βιβλίο The Price of Inequality που μόλις κυκλοφόρησε στην Αμερική. Όπως και ο Ferdinand Mount στο The New Few ή ο Charles H. Ferguson στο Predator Nation, αλλά και οι Richard Wilkinson and Kate Pickett στους οποίους αρκετές φορές έχω αναφερθεί στο Περίπτερο Ιδεών σχετικά με το περίφημο βιβλίο τους The Spirit Level στο οποίο αναλύουν λεπτομερώς τις συνέπειες της ανισότητας που αποτελεί δομικό στοιχείο του συστήματος, καθολικά καταστροφικό για τις κοινωνίες. Και βεβαίως, στο ίδιο ζήτημα έχει επικεντρώσει τη δράση του, πολύ κατανοητά και περιεκτικά, το κίνημα Occupy Wall Street με κεντρικό σύνθημα «Είμαστε το 99%» κόντρα στο 1% που μονοπωλεί τον πλούτο!
Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι η ανισότητα. Ο καπιταλισμός στην εξέλιξή του διέψευσε όλες τις αξίες που τον έκαναν δελεαστικό στις κοινωνικές πλειοψηφίες που πίστεψαν και υιοθέτησαν την προπαγάνδα των ελίτ για το καπιταλιστικό θαύμα, στις μεταπολεμικές δεκαετίες. Ότι, δήθεν, η όλο και μεγαλύτερη ανάπτυξη και συσσώρευση πλούτου συνεπάγεται αυτομάτως τη δικαιότερη κατανομή του ανάμεσα στις ανώτερες, μεσαίες και κατώτερες κοινωνικές τάξεις, απαλείφοντας ή περιορίζοντας δραστικά τις ανισότητες στις ευκαιρίες, τα εισοδήματα και τις περιουσίες.
Η Αριστερά δεν το έπιασε αυτό από τα κέρατα. Παραδόξως, αυτό ήταν περισσότερο αισθητό σε εξεγέρσεις που δεν είχαν αριστερό πρόσημο, όπως στην Τυνησία και την Αίγυπτο. Τα διεθνή ΜΜΕ υπερτόνιζαν το αίτημα για εκλογές, αποσιωπώντας ότι η βασική αιτία των εξεγέρσεων ήταν οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες σ’ αυτές τις χώρες. Γι’ αυτό, όπου δόθηκε η ευκαιρία, νικητές αναδείχτηκαν οι ισλαμιστές, οι κατ’ εξοχήν «κοινωνιστές», και όχι οι «δημοκράτες» ευρωπαϊκού τύπου που δίνουν προτεραιότητα στα πολιτικά δικαιώματα σε αντίθεση με τους άλλους που δίνουν προτεραιότητα στα ζητήματα της οικονομικής και κοινωνικής ισότητας.
Η Αριστερά δεν έκανε το ζήτημα της ανισότητας σημαία της. Η Αριστερά λειτουργεί ή χλιαρά μεταρρυθμιστικά, βλέπε ΔΗΜΑΡ, δηλαδή να καλυτερέψουμε τον καπιταλισμό χωρίς να θίξουμε τις πρωτογενείς και θεμελιώδεις του παθογένειες, ή υπερεπεναστατικά, τύπου ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ, δηλαδή όλα θα λυθούν με την ανατροπή του καπιταλισμού, γι’ αυτό δεν χρειάζεται να επικεντρώνουμε σε «λεπτομέρειες» για τα συστατικά στοιχεία του καπιταλισμού που εξελίσσονται και αδυσώπητα οδηγούν στην κρίση και την καταστροφή. Ανάμεσα στα δύο, η συνισταμένη του ΣΥΡΙΖΑ, με σωστή επιλογή την αντίθεση στο μνημόνιο, επίσης δεν ανέδειξε την καταστροφική εκτροπή προς την υπέρμετρη ανισότητα. Γι’ αυτό, ενώ ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας συντάχθηκε με την αντιμνημονιακή επιλογή, ελάχιστοι έχουν συνειδητοποιήσει πώς συντελέσθηκε αυτή η χρεοκοπία και πού αποσκοπεί. Η προπαγάνδα πολιτικών και δημοσιογράφων ότι για όλα φταίνε οι δημόσιες επιχειρήσεις, οι μισθοί και οι συντάξεις, και όχι οι ολιγάρχες, έπιασε τόπο ακόμα και σε λαϊκά στρώματα.
Αυτή η παρανόηση, που υπονομεύει την εδραίωση της επιρροής της Αριστεράς, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό, στην υποτίμηση του θέματος της ανισότητας. Προεκλογικά, υποχρεωθήκαμε να παίξουμε στο γήπεδο της Δεξιάς όσον αφορά τα αίτια της κρίσης και τις πολιτικές ξεπεράσματός της. Και τα καταφέραμε στην αντιπαράθεση όχι γιατί ήμασταν τόσο πειστικοί, όσο γιατί η πραγματικότητα και η απειλή της φτώχειας και της πείνας έστρεφαν τους ρημαγμένους πολίτες στην Αριστερά, η οποία, αν μη τι άλλο, υπερασπίζεται τα δικαιώματα των εργαζομένων και έχει σαφή θέση απέναντι στο μνημόνιο, οικονομικά και εθνικά.
Όμως, η Αριστερά πρέπει να γίνει πιο επεξηγηματική και συγκεκριμένη για να καταλάβει η κοινωνία τι ακριβώς και πώς συντελέσθηκε. Χρειάζεται, με στοιχεία, να μιλήσει για την ανισότητα που μαστίζει όλο το δυτικό μοντέλο και ιδίως τις μητροπόλεις του παγκόσμιου χρήματος, τις ΗΠΑ και την Αγγλία, αλλά και την Ελλάδα που, στη δική της μικροκλίμακα, έχει εκπέσει στη χειρότερη μορφή καπιταλισμού, χωρίς καν να έχει φτάσει στην ανώτερή του μορφή! Να εξηγήσει, η Αριστερά, αυτό το τερατώδες που συμβαίνει, δηλαδή να είναι οι κοινωνικές ανισότητες στην Ελλάδα αντάξιες μ’ αυτές των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, τηρουμένων των αναλογιών, ενώ βρισκόμαστε στο κατώτερο στάδιο ανάπτυξης μεταξύ των δυτικών χωρών.
Η Αριστερά πρέπει να εξηγεί παραστατικότατα και λαϊκότατα το πώς φτάσαμε ως εδώ. Τι έγινε και πού διοχετεύθηκε ο εθνικός πλούτος, πού πήγαν τα εθνικά εισοδήματα, γιατί δόθηκαν και πού κατέληξαν οι επιδοτήσεις, γιατί συρρικνώθηκε η βιομηχανική και αγροτική παραγωγή και τι απέγιναν τα υπέρογκα δάνεια που έλαβε η χώρα από τους διεθνείς τοκογλύφους. Με λίγα λόγια, πώς στέρεψε η χώρα από χρήμα.
Με την κοινή λογική, εάν τα έσοδα δαπανώνταν για μισθούς, συντάξεις και παροχές κοινής οφέλειας, αυτά θα επέστρεφαν και θα ανακυκλώνονταν στην εντόπια οικονομία. Όμως, τα χρήματα έκαναν φτερά. Τα έσοδα από κάθε πηγή διοχετεύονταν στις τσέπες μιας μειοψηφίας εξαντλώντας το κράτος και τους εργαζόμενους. Έτσι συντελέσθηκε η τεράστια αναδιανομή του πλούτου που έφερε την Ελλάδα ανάμεσα στις πρώτες χώρες με τις μεγαλύτερες ανισότητες. Κι αυτό έγινε με συγκεκριμένες πολιτικές. Η διαφυγή τεράστιου μέρους του παραγόμενου εισοδήματος, αλλά και του εισαγόμενου χρήματος (επιδοτήσεις, δάνεια, συνάλλαγμα από τον τουρισμό και τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων κ.λπ.), συνέτεινε στην ταχεία και εξωφρενική μεγέθυνση των ανισοτήτων και, μάλιστα, στη χειρότερή τους μορφή με δεδομένο ότι η μειοψηφία που αποκόμιζε τη μερίδα του λέοντος από τους εθνικούς πόρους δεν επένδυε τα κέρδη της στην Ελλάδα, αλλά τα έστελνε στο εξωτερικό, για την αποφυγή της φορολογίας ή για την επιδίωξη μεγαλύτερων και πιο σίγουρων κερδών σε άλλες αγορές ή φορολογικούς παραδείσους.
Είναι εξωφρενικά τα ποσά που «πέταξαν» στο εξωτερικό ιδιαίτερα από την εποχή της μεγάλης ληστείας του Χρηματιστηρίου. Δεν είναι μόνο τα δημοσιεύματα του Spiegel και άλλων καλά πληροφορημένων εντύπων που αναφέρθηκαν πολλές φορές στις καταθέσεις Ελλήνων σε ξένες τράπεζες. Είναι γνωστές, αλλά μη ανακοινώσιμες για λόγους προστασίας των «καταθετών» και «επενδυτών» που ανήκουν στην ολιγαρχία και καλύπτονται από την πολιτική νομενκλατούρα που εξαρτιέται όλο και περισσότερο από χρηματιστές, τραπεζίτες, εργολάβους και εφοπλιστές με ελληνικές ταυτότητες, αλλά χωρίς πατρίδα.
Με τις τεράστιες αρπαχτές των ντόπιων ολιγαρχών και των μεγάλων διεθνών χρηματοπιστωτικών εταιριών που έβαλαν χοντρό χέρι στη δημόσια και ιδιωτική ελληνική περιουσία, οδηγηθήκαμε στη χρεοκοπία. Είναι τρις τα λεφτά που αφαιρέθηκαν από τον εθνικό κουμπαρά και αποσύρθηκαν από την εθνική οικονομία μέσα σε λίγα χρόνια. Και το πλιάτσικο συνεχίζεται.
Κόντρα στη σάπια μειοψηφία
Η ελληνική Αριστερά υστερεί στις αναλύσεις της. Η Αριστερά πρέπει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που σκέφτεται, να αυτονομηθεί από την κυρίαρχη λογική, να αναθεωρήσει τις αξιολογήσεις της, να επεξεργαστεί εναλλακτικούς τρόπους ερμηνείας των φαινομένων και να ενημερώνει αδιάκοπα και επίμονα τους πολίτες. Ο αντιμνημονιακός αγώνας πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερο βάθος και σαφέστερη προοπτική. Όσο πιο ρηχά κινείται η Αριστερά, τόσο πιο εύθραυστη θα είναι και η πολιτική της επιρροή.
Εάν μπορέσουμε να εξηγήσουμε στον κόσμο γιατί, πώς και από ποιους στέγνωσε η Ελλάδα από λεφτά, θα βαθύνουμε την αντικαπιταλιστική συνείδηση των πολιτών, θα κάνουμε κατανοητή την πολιτική μας, θα δυναμώσουμε το κίνημα ενάντια στη φτώχεια και την υποτέλεια και θα ανατρέψουμε τους ληστές που ρημάζουν τον τόπο. Αλλιώς, αν μείνουμε στα επιφανειακά, θα μας καταπιεί και μας το ακατανόητο για τον κόσμο PSI.
Μια σάπια μειοψηφία, χρηματιστών, εργολάβων, αεριτζήδων, μεσαζόντων και πολιτικών, οργάνωσε τη ληστεία του εθνικού εισοδήματος και ξεπουλάει την εθνική περιουσία στο εαυτό της και στους χρηματοδότες της. Τα λεφτά ούτε τρώγονται ούτε εξανεμίζονται. Τα λεφτά αλλάζουν ιδιοκτήτη και μεταφέρονται από τσέπη σε τσέπη και από τόπο σε τόπο. Αναδιανέμονται ασταμάτητα υπέρ των ολίγων. Στην Ελλάδα, την τελευταία εικοσαετία, οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε μία από τις μεγαλύτερες λεηλασίες διεθνώς. Το ελληνικό πλιάτσικο πρέπει να αποτελέσει ξεχωριστό κεφάλαιο στο επόμενο βιβλίο της Ναόμι Κλάιν, αλλά και να διδάσκεται στις οικονομικές σχολές των πανεπιστημίων των ΗΠΑ και τις Ευρώπης που επεξεργάζονται τους καλύτερους δυνατούς τρόπους για την καταλήστευση μιας ευάλωτης χώρας, κάτω από την επωνυμία της παγκοσμιοποίησης, της απελευθέρωσης, του εξορθολογισμού, της διάσωσης ή κάθε άλλου εύηχου όρου που οι ίδιοι επινοούν.
Εμείς πρέπει να αποκαλύψουμε την αληθινή ουσία της κρίσης και της πτώχευσης. Πρέπει να αποκαλύψουμε πώς μεθοδεύεται η αναδιανομή υπέρ της ολιγαρχίας. Ποιος είναι ο ρόλος των πολιτικών και των δημοσιογράφων. Πού πάνε τα λεφτά που δημιουργούνται από την εργασία των πολιτών και πού πάνε τα λεφτά που δανείζεται το κράτος και χρεώνεται ο λαός. Η αποκάλυψη με στοιχεία της ολοένα αυξανόμενης ανισότητας υπέρ του 1% και σε βάρος του 99% είναι η πιο επαναστατική πολιτική που πρέπει να κάνουμε. Αλλιώς θα γίνουμε όλοι ΔΗΜΑΡ!
