Να παραδίδεις τον φυσικό πλούτο της χώρας στους πολυεθνικούς κολοσσούς και να πανηγυρίζεις σαν να πρόκειται για εθνική νίκη: Το επίσημο πλέον ενδιαφέρον της Chevron (από κοινού με την ελληνοϊσραηλινή Helleniq Energy) παρουσιάζεται από την κυβέρνηση και τα φίλια ΜΜΕ ως η έμπρακτη απάντηση στο τουρκολιβυκό μνημόνιο και ως «ψήφος εμπιστοσύνης» των ΗΠΑ στη χώρα μας. Η μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο, όπως την περιέγραψε στην ομιλία της στη Γερουσία η νέα πρέσβης των ΗΠΑ (που ακόμη αναμένεται να αναλάβει καθήκοντα), γίνεται στόχος για την αναβάθμιση της αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή.
Την ίδια στιγμή ένα άλλο εμβληματικό ενεργειακό έργο, αυτό της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου, φαίνεται να συναντά νέα εμπόδια, παρά τις υποσχέσεις όλων των εμπλεκόμενων μερών (ΑΔΜΗΕ, Κύπριακή Δημοκρατία, Ε.Ε. και Ισραήλ) ότι συνεχίζουν να υποστηρίζουν το project. Μεγάλο αγκάθι η επιβάρυνση σε περίπτωση αποτυχίας ή καθυστέρησης του έργου, με την Κύπρο να μην φαίνεται διατεθειμένη να φορτώσει αυτό το κόστος στους πολίτες της, και την Ε.Ε. να ξανασκέφτεται την ασφάλεια της χρηματοδότησης που έχει προσφέρει. Βέβαια κανείς δεν μιλάει για τον ελέφαντα στο δωμάτιο, που δεν είναι άλλος από τις τουρκικές απειλές, οι οποίες έγιναν πράξη στην Κάσο ένα χρόνο πριν, και έχουν βάλει στον πάγο τις έρευνες για την πόντιση του καλωδίου – αναδεικνύοντας έτσι την απροθυμία της ελληνικής πλευράς να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα, παραμένοντας εγκλωβισμένη στα 6 ν.μ. των χωρικών της υδάτων.
Στο παραπάνω εμπόδιο έρχεται να προστεθεί, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Χριστοδουλίδης, και σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σχετικά με ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα στην υλοποίηση του έργου, με δημοσιεύματα σε κυπριακά ΜΜΕ να κάνουν λόγο για παράτυπη εμπλοκή στενού συγγενή του Έλληνα ΥΠΕΞ κ. Γεραπετρίτη στην πρώτη φάση του έργου…
Ποιοι δεν θέλουν το καλώδιο;
Σε απάντηση της κριτικής αυτής, ο κ. Γεραπετρίτης υπαινίχθηκε ότι κάποια συμφέροντα δεν θέλουν το καλώδιο, χωρίς προφανώς να τα κατονομάσει. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν επιχειρηματικά και άλλα συμφέροντα, συνδεδεμένα με τη μεταφορά υδρογονανθράκων, που δεν βλέπουν με θετικό μάτι την προοπτική της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Είναι όμως μόνο αυτοί που εμποδίζουν το εν λόγω ζωτικής σημασίας έργο; Το έργο αυτό τείνει να καταστεί μη βιώσιμο, όχι λόγω των συμφερόντων γενικά και αόριστα, αλλά λόγω της αδυναμίας της Ελλάδας να διασφαλίσει την πρόοδο των ερευνών, δια της ισχύος και της διπλωματίας, όχι κάπου μακριά στη Ν.Α. Μεσόγειο, αλλά μόλις μερικά μίλια από τις ακτές των νησιών του Αιγαίου. Η αδυναμία αυτή, και οι παλινωδίες που ακολούθησαν για να την αποκρύψουν, είναι που απειλούν να τινάξουν στον αέρα τη χρηματοδότηση του έργου και τη συνεργασία με τις εταιρείες που έχουν αναλάβει μέρος της υλοποίησης του (βλ. κατασκευή του καλωδίου, θαλάσσιες έρευνες κ.ά.).
Είναι ζήτημα κυριαρχίας
Όταν όμως η άσκηση της κυριαρχίας σου και η υπεράσπιση των κυριαρχικών σου δικαιωμάτων σχετικοποιείται, και κρίνεται από τα κοντόθωρα συμφέροντα των οικονομικών ελίτ, τις απειλές της Τουρκίας, τα γεωπολιτικά παζάρια του Ισραήλ ή τους ευρύτερους σχεδιασμούς του αφεντικού στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, τότε στην πράξη τα έχεις ήδη απολέσει. Τι μένει;
– Ο αυτοεγκλωβισμός στα 6ν.μ. (όχι μόνο για τα ερευνητικά πλοία, αλλά ακόμη και για την αλιεία, με τα τουρκικά αλιευτικά να αλωνίζουν στις ακτές της Λέσβου, της Σαμοθράκης, της Θάσου).
– Η υπονόμευση των σχέσεων με άλλους περιφερειακούς παίκτες (δυνάμει συμμάχους) που βλέπουν ως αδύναμη και ασταθή την προοπτική συνεργασίας μαζί σου, και κάνουν ανοίγματα στην Τουρκία. Εδώ η περίπτωση της Αιγύπτου που, από συνεταίρος στην προσπάθεια άρσης των τουρκολιβυκών τετελεσμένων, φτάνει να αμφισβητεί τα αποτυπωμένα στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό όρια των θαλάσσιων ζωνών της χώρας μεταξύ Ρόδου και Κρήτης, είναι ενδεικτική.
– Η εγκατάλειψη της Κύπρου, σε μια εποχή που μια ενιαία στρατηγική για τις δύο πατρίδες του Ελληνισμού είναι απολύτως απαραίτητη για την ίδια τους την επιβίωση.
– Η απελευθέρωση των ορέξεων για κάθε λογής συμφέροντα που μπροστά σε αυτή τη συνθήκη βλέπουν ευκαιρία για μπίζνες, με Αμερικάνους, Άραβες, Ισραηλινούς, ακόμη και με τους Τούρκους, αφού λυθούν τα «αγκάθια» στο Αιγαίο…
Τα ελληνοτουρκικά και ο μεγάλος αναδασμός
Η ενεργειακή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται σε διαρκή αναδιαμόρφωση, με τις πολυεθνικές εταιρείες, τις μεγάλες πλανητικές δυνάμεις και τους αναδυόμενους περιφερειακούς παίκτες να διεκδικούν μερίδιο από την επόμενη ημέρα. Οι πόλεμοι, η πράσινη μετάβαση, ο ανταγωνισμός ενεργειακών κολοσσών, η επαναχάραξη ενεργειακών δρόμων κρίνουν τη φορά των πραγμάτων – με τη χώρα μας να αναδεικνύεται σε διάφορους σχεδιασμούς ως κρίσιμος διαμετακομιστικός και ενεργειακός κόμβος. Στους σχεδιασμούς αυτούς η κυριαρχία και τα συμφέροντα της χώρας μπαίνουν σε δεύτερο πλάνο, πίσω από την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, την προσπάθεια περιορισμού της Ρωσίας, τη φιλοδοξία των ΗΠΑ να μπουν στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης μέσω της μεταφοράς LNG, και φυσικά τις μπίζνες των ντόπιων ελίτ, που είναι πάντα πρόθυμες να παζαρέψουν ως οικόπεδο τη χώρα και τα τιμαλφή της.
Τα Ελληνοτουρκικά στην τρέχουσα συγκυρία δεν μπορούν να ειδωθούν ξεκομμένα από αυτόν τον μεγάλο αναδασμό. Η Τουρκία διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο σε μια μεγάλη γεωγραφία, από τον Καύκασο ως την Αφρική και από τη Μ. Ανατολή ως τα Βαλκάνια. Δημιουργεί τετελεσμένα επί εδάφους και θάλασσας, οικοδομεί ισχύ και μέσα επιβολής των επιδιώξεων της. Το πρόβλημα για την Ελλάδα δεν είναι μόνο ότι δεν φαίνεται να έχει τη βούληση (και κατά συνέπεια έχει απολέσει σταδιακά τη δυνατότητα) να αντιτάξει τη δική της ισχύ, αλλά και πως η επένδυση στη στήριξη των προστατών-συμμάχων μας τείνει να μας εγκλωβίσει σε μια συνθήκη αποδοχής των τετελεσμένων σε περίπτωση αναγνώρισης του νέου αναβαθμισμένου ρόλο της γείτονος από αυτούς (ήδη η Ε.Ε. με την ένταξη στο πρόγραμμα επανεξοπλισμού, και οι ΗΠΑ με τις ειδικές σχέσεις Τραμπ-Ερντογάν, δίνουν δείγματα γραφής). Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο περίπλοκα αν σκεφτούμε το πόσο ασταθείς είναι και οι περιφερειακές συμμαχικές σχέσεις, που παρουσιάζονται ως στρατηγικές (Αίγυπτος, Ισραήλ) αλλά τις κρίσιμες στιγμές αποδεικνύονται επικίνδυνα εύθραυστες.
Γίνεται κατανοητό ότι μια πολιτική ανάσχεσης του τουρκικού κινδύνου για την Ελλάδα και την Κύπρο έχει σαν προϋπόθεση την οικοδόμηση ισχύος και βαθμών ανεξαρτησίας, στον αντίποδα μιας πολιτικής μετατροπής της χώρας σε χώρο και προσάρτημα αλλότριων σχεδίων – πόσο μάλλον της τυχοδιωκτικής επιλογής μετατροπής των δύο χωρών σε οικόπεδο προς εκποίηση και σε μετόπισθεν του σιωνιστικού κράτους του Ισραήλ. Μόνο η συνεπής υπηρέτηση μιας τέτοιας κατεύθυνσης θα μπορούσε να δημιουργήσει όρους αξιοποίησης περιφερειακών συμμαχιών, ιδίως με τις μικρές και ενδιάμεσες χώρες της περιοχής, που βλέπουν κι αυτές τα συμφέροντά τους να θυσιάζονται μπροστά σε αυτόν τον μεγάλο αναδασμό.
Πρόσθετη διείσδυση
Η παράδοση της χώρας έχει πολλά πρόσωπα. Στο Πλωμάρι της Λέσβου, Ισραηλινοί (στρατηγικοί μας εταίροι…) έχουν προχωρήσει σε εκτεταμένες αγορές γης, χτίζοντας, αυθαιρετώντας, καταπατώντας τον αιγιαλό –και με την κάλυψη θεσμικών παραγόντων– και κάνοντας λάστιχο κάθε νομοθεσία. Δεν είναι η μόνη περίπτωση που βλέπει το φως της δημοσιότητας μετά από αντιδράσεις κατοίκων (βλ. και αγορές Τούρκων και Βαλκάνιων στη Βόρεια Ελλάδα, ή εξαγορές και επενδύσεις Ισραηλινών αλλού). Όπως τόνισε σε καλοκαιρινή συνέντευξη του στο Militaire ο Ρούντι Ρινάλντι*, πέραν της δυτικής εξάρτησης από ΗΠΑ/Ε.Ε., τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουμε την εντονότατη διείσδυση δύο ακόμη δυνάμεων, της Τουρκίας και του Ισραήλ, που πολλαπλασιάζει τους γεωπολιτικούς κινδύνους.
* www.youtube.com/watch?v=HzlAvqk9WMQ
Θα μας σώσουν οι αμερικάνικες πολυεθνικές;
Στο δημόσιο διάλογο στη χώρα μας κυριαρχεί η αφήγηση ότι απέναντι στην τουρκική απειλή μπορεί να υπάρξει κάποια εξωτερική ομπρέλα προστασίας που θα μας σώσει. Κατά περίπτωση τον ρόλο του σωτήρα-προστάτη παίρνουν οι Ισραηλινοί (που όταν τελειώσουν τα γενοκτόνα σχέδια τους στη Γάζα, θα απελευθερώσουν την Κύπρο – αφού την εποικίσουν πρώτα βέβαια), οι Ευρωπαίοι (που ανησυχούν για τα δημοκρατικά δικαιώματα στη γείτονα), οι ΗΠΑ (που δεν μπορεί, κάτι θα κάνουν για να υπερασπιστούν τις στρατιωτικές βάσεις ή τους σταθμούς LNG σε περίπτωση έντασης).
Το τελευταίο διάστημα κερδίζει έδαφος και η άποψη που θέλει την εμπλοκή μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών να αποτελεί παράγοντα σταθερότητας. Κάπως έτσι η θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης κόβεται κατά τα πρότυπα της Κυπριακής ΑΟΖ σε οικόπεδα, και δίνεται στην Exxon Mobil και τη Chevron (που βρίσκονται σε μεταξύ τους ανταγωνισμό) σαν αντιστάθμισμα στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ στο Αιγαίο η εμπλοκή εταιρειών ιταλικών και γαλλικών συμφερόντων στην κατασκευή και πόντιση του καλωδίου θεωρείται πως θα αποτρέψει τυχόν επιθετικές ενέργειες της Άγκυρας.
Τα παραπάνω βέβαια δεν εμποδίζουν την ίδια τη Chevron να κλείνει συμφωνίες για έρευνες υδρογονανθράκων και με τη Λιβύη, ή άλλες αμερικανικές ενεργειακές εταιρείες να συνάπτουν συμφωνίες με την Τουρκία για τη δημιουργία μιας νέας πύλης εισόδου αμερικανικού LNG στην Ευρώπη. Η πολιτική ρευστοποίησης και εκποίησης της κυριαρχίας μας στο πολυεθνικό κεφάλαιο, σε μια περίοδο μάλιστα ξαναμοιράσματος ζωνών επιρροής και ελέγχου, όχι μόνο δεν εγγυάται την προστασία της χώρας μας, αλλά αντιθέτως πολλαπλασιάζει τους κινδύνους: είτε να οδηγηθούμε σε πιθανές εντάσεις για λογαριασμό τρίτων, είτε (όπως πολλοί μας προτρέπουν) να αναγκαστούμε στο όνομα κάποιου «κοινού οφέλους» να αποδεχτούμε λύσεις εκχώρησης κυριαρχίας ως μονόδρομο για να επιτραπούν οι μπίζνες των ισχυρών
