Η αστάθεια των συμμαχιών που έχουν συναφθεί μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν στη συριακή κρίση ήταν σε όλους γνωστή. Ήταν πρώτος ο Ιρανός πρόεδρος Ροχανί που δήλωσε ότι στο μέτωπο αυτό το Ιράν βρίσκεται χωρίς στρατηγικό σύμμαχο. Είναι επίσης γνωστό ότι η Ρωσία αξιοποίησε και στήριζε συστηματικά τις τουρκικές βλέψεις στην περιοχή με κύριο ζητούμενο τη συνέχιση της αναταραχής στην συνοχή της Ν.Α. πτέρυγας της νατοϊκής συμμαχίας. Το σχέδιο αυτό που συνδυάστηκε εποικοδομητικά με σημαντικά βήματα στις οικονομικές συναλλαγές των δύο χωρών, με στρατιωτική συνεργασία (S-400) και, κυρίως, με στρατηγικής σημασίας επενδύσεις (αγωγός φυσικού αερίου, οικοδόμηση εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας) δεν συνοδεύτηκε ποτέ από μια βαθύτερη συναντίληψη για τα γεωπολιτικά επίδικα στην περιοχή. Η Τουρκία, αφού προσωρινά απέτρεψε τη δημιουργία κουρδικού κρατιδίου στα νότια σύνορα της, επανάφερε με ένταση τις βλέψεις της για έλεγχο και μόνιμη παραμονή στα συριακά εδάφη που έχει καταλάβει με τρείς στρατιωτικές εισβολές. Κατά συνέπεια και η, εκ του παρελθόντος γνωστή, αντιπαράθεσή της με τον πρόεδρο της Συρίας Άσαντ σταδιακά μετατράπηκε σε πολεμική σύρραξη των δύο πλευρών γύρω από την περιοχή του Ιντίλμπ, τελευταίο προμαχώνα φιλότουρκων τζιχαντιστών αντικαθεστωτικών.
Από την πλευρά της η Ρωσία, μετά τις επιτυχίες της στα μέτωπα της Συρίας, ουδέποτε φάνηκε πρόθυμη σε ανοχές που θα επέτρεπαν μια νέα αποσταθεροποίηση της περιοχής. Κύριος στόχος της ήταν η πλήρης αποκατάσταση της συνοχής του συριακού κράτους, και κατ’ επέκταση το άμεσο κλείσιμο του μετώπου του Ιντίλμπ, και η σταθεροποίηση των επιτυχιών της που θα επέτρεπαν την προώθηση νέων σχεδιασμών στην περιοχή.
Είναι αυτός ο λόγος που δόθηκε «πράσινο φως» στη συριακή επέλαση στο Ιντίλμπ αλλά και πλήρης αεροπορική κάλυψη ως στοιχειώδη προϋπόθεση επιτυχίας του συριακού στρατού.
Υπέρβαση ορίων ή αναζήτηση νέων ισορροπιών;
Θα ήταν παράλογο να υποθέσει κάποιος ότι όλα τα παραπάνω προφανή αγνοούσε η τουρκική διπλωματία ή ο Ερντογάν. Ίσως εκείνο που δεν είχε προβλεφθεί με ακρίβεια ήταν η αποφασιστικότητα που θα αντιδρούσε η Ρωσία στους τουρκικούς σχεδιασμούς.
Γιατί και η Ρωσία γνώριζε τις τουρκικές βλέψεις όπως επίσης γνώριζε άριστα ότι τα δώδεκα τουρκικά φυλάκια στα περίχωρα του Ιντίλμπ κάθε άλλο παρά εφάρμοζαν τις συμφωνίες της Αστάνα και του Σότσι. Η Τουρκία αντί να εξασφαλίσει την παράδοση των όπλων και τον έλεγχο των συγκρούσεων μεταξύ τζιχαντιστών και του συριακού στρατού αξιοποιούσε την παρουσία της στην περιοχή ως εφαλτήριο πλήρους ελέγχου και μελλοντικής προσάρτησής της ενισχύοντας το ρόλο και τη δράση και των τζιχαντιστών.
Η Τουρκία είχε συνηθίσει να αποσπά «δώρα» εκμεταλλευόμενη τις αντιθέσεις μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας. Στο Ιντίλμπ η πολιτική της διαψεύστηκε. Η αντίδραση της Ρωσίας ήταν καταλυτική και μέχρις στιγμής δεν φαίνεται διέξοδος
Τι πήγε λάθος και οδηγηθήκαμε σε μια σοβαρή κρίση των σχέσεων Τουρκίας-Ρωσίας με στρατιωτικές αντιπαραθέσεις, ελεγχόμενες προς το παρόν, αλλά και θύματα μεταξύ τους;
Η τουρκική πολιτική είχε συνηθίσει να αποσπά «δώρα» εκμεταλλευόμενη τις αντιθέσεις μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας. Είχε συνηθίσει να αποσπά είτε την ανοχή και των δύο είτε την πλήρη στήριξη μίας εκ των δύο υπερδυνάμεων εκβιάζοντας και τις δυο με τη γεωπολιτική και γεωοικονομική της θέση. Έτσι κινήθηκε και τώρα στο Ιντίλμπ εξασφαλίζοντας την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ και της δυτικής συμμαχίας. Υπολόγιζε να δυσαρεστήσει εντός ορίων τους Ρώσους φίλους της. Εκ των πραγμάτων η τουρκική πολιτική διαψεύστηκε. Η αντίδραση της Ρωσίας ήταν καταλυτική και μέχρις στιγμής δεν φαίνεται διέξοδος στην κρίση που σοβεί.
Την ίδια στιγμή και οι δύο πλευρές έχουν δυσκολίες που δεν επιτρέπουν απλοϊκές προβλέψεις. Οι αμφίπλευρες δυσκολίες επιβεβαιώνονται από το γεγονός ότι η διπλωματική αντιπαράθεση μεταξύ των δυο χωρών παραμένει συγκρατημένη, παρά τη βιαιότητα των συγκρούσεων, και ακόμα από το ότι οι πρόεδροι Ερντογάν και Πούτιν έχουν αποφύγει να εμπλακούν σε αυτή.
Η Ρωσία δεν είναι έτοιμη να απωλέσει την Τουρκία και όσα έχει ήδη πετύχει στο στρατιωτικό, διπλωματικά και οικονομικό πεδίο. Δεν ενδιαφέρεται αποκλειστικά για τους πονοκεφάλους που δημιουργούνται στη συνοχή του ΝΑΤΟ αλλά και για την απρόσκοπτη λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου (Turkish Stream) που έχει στρατηγική συμμαχία.
Και η Τουρκία από την πλευρά της δεν φιλοδοξεί να επανέλθει με όρους «ήττας» στη δυτική αγκάλη. Αξιολογεί ως πιο αποδοτική για τα συμφέροντά της την αξιοποίηση των αντιθέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας και την συνέχιση της πολιτικής εκβιαστικής απόσπασης πλεονεκτημάτων και από τις δύο πλευρές. Ακόμα δεν είναι σε θέση να διακινδυνεύσει την, ήδη κλονιζόμενη, οικονομική της σταθερότητα σε περίπτωση οριστικής ρήξης των σχέσεων των δύο πλευρών. Αναμένεται η αναζήτηση μιας νέας διευθέτησης και ισορροπίας. Όλα δείχνουν ότι όταν και αν αυτή επιτευχθεί θα εμπεριέχει πιο δυσμενείς όρους για την Τουρκία. Οι μεγάλες δυσκολίες για τον Ερντογάν θα υπάρξουν όταν χρειασθεί να επιλέξει ανάμεσα σ’ έναν από τους δύο. Και αυτό θα προσπαθήσει όσο μπορεί να το αναβάλλει…
