Δεν έλειπε τα προηγούμενα χρόνια, αλλά μέσα στο τρέχον έτος ξεπηδάει με μεγάλη συχνότητα, από πολλές και μερικές φορές από τις πιο απρόβλεπτες πλευρές, η επισήμανση των συνεπειών της ανισότητας στις κοινωνίες του πλούτου.
Ενώ, μέχρι χτες, οποιαδήποτε αναφορά στη λέξη ανισότητα στιγματιζόταν όχι μόνο ως αντιαναπτυξιακή αφού αντιστρατευόταν την ελευθερία της επιχειρηματικότητας, αλλά και ως αντιδημοκρατική, ακόμα και ως σοσιαλιστική ή κρυπτοκομμουνιστική. Ειδικά στις ΗΠΑ, όπου η λέξη σοσιαλισμός αποτελεί ύβρη που μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες βλάβες όχι στον υβρίζοντα, αλλά στον υβριζόμενο, ο ισχυρισμός ότι η κοινωνία πάσχει από ανισότητα ήταν περιθωριακός και δεν άγγιζε ούτε τα ανώτερα στρώματα που προκαλούν και ευνοούνται από την ανισότητα, αλλά ούτε τα μεσαία και κατώτερα που έχουν διαπαιδαγωγηθεί με την υπέρτατη αξία της απεριόριστης κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Και ξαφνικά, το σύνθημα «Είμαστε το 99%» που χαρακτηρίζει το κίνημα «Να καταλάβουμε τη Γουόλ Στριτ» και όλα τα αντίστοιχα που ξεπηδούν σε όλη τη χώρα, επικεντρώνει τον αγώνα, το θυμό και την αγανάχτηση, ακριβώς πάνω στο ζήτημα της ανισότητας. Είναι τόσο επικίνδυνο αυτό το σύνθημα, αντιπαραθέτοντας το 99% στο 1% της ολιγαρχίας που καρπώνεται το ένα τρίτο του πλούτου της χώρας, που προκαλεί μεγάλη ταραχή στην άρχουσα τάξη και στα υποστυλώματά της, την κυβέρνηση, τα κόμματα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τη δικαιοσύνη και την αστυνομία. Γιατί δημιουργεί μια νέα κατάσταση που μπορεί να εξελιχθεί υπονομευτικά και ανατρεπτικά σε βάθος χρόνου, αφού δεν αρκείται σε ειδικά αιτήματα για καλύτερες αμοιβές ή πολιτικά δικαιώματα, αλλά θέτει σαν κεντρικό ένα ζήτημα που θίγει το σύστημα στον πυρήνα του, στην καρδιά του. Αμφισβητεί την πεμπτουσία του, το άνευ ορίων κέρδος και τον απεριόριστο πλουτισμό. Απορρίπτει τη θεμελιώδη καπιταλιστική ηθική της ανισότητας. Οποιαδήποτε ευαισθητοποίηση και συνειδητοποίηση των μαζών όχι στη βάση ενός συνηθισμένου αιτήματος, μιας οποιασδήποτε ρύθμισης ή μεταρρύθμισης οικονομικού ή κοινωνικού χαρακτήρα, αλλά στη βάση της κατανόησης και αμφισβήτησης του ίδιου του καπιταλισμού, αποτελεί έναν εφιάλτη για το κατεστημένο που με τη χρήση τεράστιων μέσων έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να αποτρέψει την εμφάνισή του.
Το κίνημα διώκεται με λογοκρισία στο διαδίκτυο, φακελώματα, απαγορεύσεις και εκατοντάδες συλλήψεις και συκοφαντείται με καταιγισμό δημοσιευμάτων και ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών. Δεν είναι η ποσότητα των διαμαρτυρομένων που φέρνουν τα πάνω κάτω. Είναι η φύση του. Οι προηγούμενες κινητοποιήσεις για τον πόλεμο, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων στη συμβίωση και το στρατό, τους ρατσιστικούς νόμους και τα τείχη για τους μετανάστες, τις αμοιβές των εκπαιδευτικών και τη νομιμότητα των συνδικάτων, ήταν πολύ πιο μαζικές, αλλά δεν έθεταν σε αμφισβήτηση τις αρχές του καπιταλισμού.
Κι αυτό γίνεται τώρα από μερικές χιλιάδες ανθρώπους, χωρίς κομματική χροιά και αντικαπιταλιστική πλατφόρμα, αλλά με μια ομοφωνία πέρα για πέρα αντικαπιταλιστική. Γιατί η αντιπαράθεση του 99% με το 1% θέτει ως κεντρικό ένα ζήτημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί με μέτρα και προσαρμογές. Δεν μπορεί να οδηγήσει τον καπιταλισμό σε μία πιο εξισωτική μορφή. Γιατί ούτε προθέρμανση για άμεση επανάσταση αποτελεί ούτε η άρχουσα ολιγαρχία θα προχωρήσει σε ένα θεαματικό αναδασμό του πλούτου.
Είναι όμως, το σημαντικότερο σε επίπεδο ουσίας πολιτικό κίνημα των τελευταίων χρόνων, το οποίο ενσωματώνει με ένα λαϊκό και πρακτικό τρόπο όλη την επεξεργασμένη ύλη που προσφέρει αδιάκοπα, υπομονετικά και άφθονα επί χρόνια η αριστερή αμερικανική διανόηση, από τον Νόαμ Τσόμσκι, την Ναόμι Κλάιν, τον Χάουαρντ Ζιν, τον Μάικλ Άλμπερτ, τον Μάικλ Μουρ, τον Γκορ Βιντάλ, την Έιμι Γκούντμαν, τον ράπερ Immortal Technique και εκατοντάδες άλλους αντιφρονούντες στα αμερικάνικα πανεπιστήμια, τις προοδευτικές ιστοσελίδες και τα περιοδικά, τις αντιπολεμικές οργανώσεις, τα συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα, στο σινεμά και τις τέχνες. Ένα κίνημα που μπορεί να καταπιεσθεί, ακόμα και να ατονίσει, αλλά είναι ένα κίνημα που για πρώτη φορά στόχευσε και πέτυχε το σύστημα στην καρδιά, δείχνοντας μάλιστα ότι ηθικά και ιδεολογικά δεν είναι άτρωτο. Κι όταν ένα σύστημα λυγίζει ηθικά και ιδεολογικά, φανερώνει την αχίλλειο πτέρνα του και είναι πλέον ευάλωτο, γιατί, αργά ή γρήγορα, το βέλος θα βρει το στόχο του και θα το διαπεράσει θανάσιμα.
Και ξαφνικά, το σύνθημα «Είμαστε το 99%» που χαρακτηρίζει το κίνημα «Να καταλάβουμε τη Γουόλ Στριτ» και όλα τα αντίστοιχα που ξεπηδούν σε όλη τη χώρα, επικεντρώνει τον αγώνα, το θυμό και την αγανάχτηση, ακριβώς πάνω στο ζήτημα της ανισότητας. Είναι τόσο επικίνδυνο αυτό το σύνθημα, αντιπαραθέτοντας το 99% στο 1% της ολιγαρχίας που καρπώνεται το ένα τρίτο του πλούτου της χώρας, που προκαλεί μεγάλη ταραχή στην άρχουσα τάξη και στα υποστυλώματά της, την κυβέρνηση, τα κόμματα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τη δικαιοσύνη και την αστυνομία. Γιατί δημιουργεί μια νέα κατάσταση που μπορεί να εξελιχθεί υπονομευτικά και ανατρεπτικά σε βάθος χρόνου, αφού δεν αρκείται σε ειδικά αιτήματα για καλύτερες αμοιβές ή πολιτικά δικαιώματα, αλλά θέτει σαν κεντρικό ένα ζήτημα που θίγει το σύστημα στον πυρήνα του, στην καρδιά του. Αμφισβητεί την πεμπτουσία του, το άνευ ορίων κέρδος και τον απεριόριστο πλουτισμό. Απορρίπτει τη θεμελιώδη καπιταλιστική ηθική της ανισότητας. Οποιαδήποτε ευαισθητοποίηση και συνειδητοποίηση των μαζών όχι στη βάση ενός συνηθισμένου αιτήματος, μιας οποιασδήποτε ρύθμισης ή μεταρρύθμισης οικονομικού ή κοινωνικού χαρακτήρα, αλλά στη βάση της κατανόησης και αμφισβήτησης του ίδιου του καπιταλισμού, αποτελεί έναν εφιάλτη για το κατεστημένο που με τη χρήση τεράστιων μέσων έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να αποτρέψει την εμφάνισή του.
Το κίνημα διώκεται με λογοκρισία στο διαδίκτυο, φακελώματα, απαγορεύσεις και εκατοντάδες συλλήψεις και συκοφαντείται με καταιγισμό δημοσιευμάτων και ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών. Δεν είναι η ποσότητα των διαμαρτυρομένων που φέρνουν τα πάνω κάτω. Είναι η φύση του. Οι προηγούμενες κινητοποιήσεις για τον πόλεμο, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων στη συμβίωση και το στρατό, τους ρατσιστικούς νόμους και τα τείχη για τους μετανάστες, τις αμοιβές των εκπαιδευτικών και τη νομιμότητα των συνδικάτων, ήταν πολύ πιο μαζικές, αλλά δεν έθεταν σε αμφισβήτηση τις αρχές του καπιταλισμού.
Κι αυτό γίνεται τώρα από μερικές χιλιάδες ανθρώπους, χωρίς κομματική χροιά και αντικαπιταλιστική πλατφόρμα, αλλά με μια ομοφωνία πέρα για πέρα αντικαπιταλιστική. Γιατί η αντιπαράθεση του 99% με το 1% θέτει ως κεντρικό ένα ζήτημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί με μέτρα και προσαρμογές. Δεν μπορεί να οδηγήσει τον καπιταλισμό σε μία πιο εξισωτική μορφή. Γιατί ούτε προθέρμανση για άμεση επανάσταση αποτελεί ούτε η άρχουσα ολιγαρχία θα προχωρήσει σε ένα θεαματικό αναδασμό του πλούτου.
Είναι όμως, το σημαντικότερο σε επίπεδο ουσίας πολιτικό κίνημα των τελευταίων χρόνων, το οποίο ενσωματώνει με ένα λαϊκό και πρακτικό τρόπο όλη την επεξεργασμένη ύλη που προσφέρει αδιάκοπα, υπομονετικά και άφθονα επί χρόνια η αριστερή αμερικανική διανόηση, από τον Νόαμ Τσόμσκι, την Ναόμι Κλάιν, τον Χάουαρντ Ζιν, τον Μάικλ Άλμπερτ, τον Μάικλ Μουρ, τον Γκορ Βιντάλ, την Έιμι Γκούντμαν, τον ράπερ Immortal Technique και εκατοντάδες άλλους αντιφρονούντες στα αμερικάνικα πανεπιστήμια, τις προοδευτικές ιστοσελίδες και τα περιοδικά, τις αντιπολεμικές οργανώσεις, τα συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα, στο σινεμά και τις τέχνες. Ένα κίνημα που μπορεί να καταπιεσθεί, ακόμα και να ατονίσει, αλλά είναι ένα κίνημα που για πρώτη φορά στόχευσε και πέτυχε το σύστημα στην καρδιά, δείχνοντας μάλιστα ότι ηθικά και ιδεολογικά δεν είναι άτρωτο. Κι όταν ένα σύστημα λυγίζει ηθικά και ιδεολογικά, φανερώνει την αχίλλειο πτέρνα του και είναι πλέον ευάλωτο, γιατί, αργά ή γρήγορα, το βέλος θα βρει το στόχο του και θα το διαπεράσει θανάσιμα.
Στέλιος Ελληνιάδης
Σχόλια
