Οι δανειστές προβάλλουν ένα «διαπραγματευτικό» πρόσωπο, με το ένα μάτι στις ελληνικές εκλογές και το άλλο στην κρίση της Ευρωζώνης
Κλειδί η απόφαση της ΕΚΤ, την Πέμπτη
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Προφανώς ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Ο συλλογικός εξορκισμός του GRexit από ποικίλα κέντρα της ευρωπαϊκής ελίτ, έστω κι αν είναι ρητορικός, αποκαλύπτει ότι η ηγεσία της Ευρωζώνης και ιδιαίτερα η γερμανική ηγεσία δεν διαθέτει ένα στέρεο και αποδεκτό από όλες τις πλευρές Plan B για τις επιπτώσεις της επικείμενης πολιτικής στην Ελλάδα. Πολύ περισσότερο που το εκβιαστικό debate περί εξώθησης της Ελλάδας στην έξοδο, σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, διεξήχθη σε ένα momentum κατά το οποίο η Ευρωζώνη ξαναμπαίνει στη «Ζώνη του Λυκόφωτος», κι αυτή τη φορά όχι εξαιτίας της Ελλάδας.
Η απόφαση της Eλβετικής Kεντρικής Tράπεζας να σπάσει το «δεσμό» του φράγκου με το ευρώ είναι το τελευταίο δυνατό σπρώξιμο στην ηγεσία της ΕΚΤ να αναλάβει την υπεσχημένη δράση ποσοτικής χαλάρωσης για να ανακόψει την κατολίσθηση της Ευρωζώνης στον αποπληθωρισμό και στην ύφεση. Έστω κι αν οι Ελβετοί το έκαναν για «πάρτη» τους, ευελπιστώντας πως διευρύνοντας τον πόλεμο των νομισμάτων, μακροπρόθεσμα, θα βγουν κερδισμένοι.
Άτυπο χρονοδιάγραμμα
Με το βλέμμα διαγωνίως στην προεκλογική αναμέτρηση στην Ελλάδα, οι εξελίξεις στο τρίγωνο Βρυξέλλες- Φρανγκφούρτη- Βερολίνο, και σε ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, τις προηγούμενες μέρες είχαν μια ενδιαφέρουσα σημειολογία.
– Η Κομισιόν έδωσε παράταση έξι μηνών στις κρατικές εγγυήσεις και τα ομόλογα με τα οποία είχε γίνει η πρώτη ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, το 2008, βάσει της σχετικής απόφασης του G20 για την αντιμετώπιση της κατάρρευσης της Lehman Brothers. Η παράταση έγινε μέχρι και τον Ιούνιο, κι αυτό αποτελεί κι ένα νοητό χρονοδιάγραμμα για το μέχρι πού μπορεί να τραβήξει ένα διαπραγματευτικό θρίλερ μεταξύ Ε.Ε. και νέας κυβέρνησης στην Αθήνα, χωρίς να προκληθούν μη αναστρέψιμες αναταράξεις σε όλη την Ευρωζώνη. Απομένει η σχετική έγκριση και από την ΕΚΤ, από την οποία με βάση αυτή την παράταση οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να τραβήξουν ρευστότητα περίπου 20 δισ. ευρώ. Η σχετική απόφαση της ΕΚΤ πρέπει να ληφθεί μέχρι τις 28/2, οπότε λήγει η δίμηνη τεχνική παράταση του Μνημονίου, κι αυτό δίνει ένα δεύτερο, ενδιάμεσο χρονοδιάγραμμα για τις μετεκλογικές εξελίξεις.
– Ο εισαγγελέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έλυσε τα χέρια του Ντράγκι για την υπεσχημένη ποσοτική χαλάρωση, κρίνοντας συμβατή με τις συνθήκες της Ευρωζώνης την αγορά κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ. Επομένως, ο επικεφαλής της ΕΚΤ έχει την ευκαιρία και σε αυτό πιέζουν οι αγορές και οι ανυπόμονοι ιέρακές τους, να πάρει τη σχετική απόφαση στις 22 του μηνός, μόλις τρία 24ωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες στην Ελλάδα. «Θα ήταν τρελή η ΕΚΤ αν δεν ξεκινήσει τότε ένα μαζικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων», ήταν το σχετικό σχόλιο των Financial Times, που συνυπολογίζουν και την επίδραση της απόφασης της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας.
– Ωστόσο, το Spiegel «ξαναχτύπησε» χθες, μεταδίδοντας πληροφορίες ότι ο Ντράγκι έχει συμφωνήσει ήδη με τη γερμανική ηγεσία σε ένα ανεκτό γι’ αυτήν πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, που μεταθέτει το βάρος στις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες και θα μπορούν να αγοράσουν ομόλογα των χωρών τους μέχρι και το 25% του χρέους της, αλλά με εξαίρεση τα ελληνικά ομόλογα με πρόσχημα τη χαμηλή πιστοληπτική τους αξιολόγηση. Αν ισχύει η πληροφορία, που έτσι κι αλλιώς «σέρνεται» από την προηγούμενη εβδομάδα, το κλίμα φορτίζεται αντίστροφα. Σάββατο κοντογιορτή, για την ακρίβεια Πέμπτη, οπότε και αποφασίζει η ΕΚΤ.
– Κατά τα λοιπά, η γερμανική ηγεσία φόρεσε το μειλίχιο ύφος της και, σε μια συζήτηση που προκάλεσε η Die Linke στο γερμανικό κοινοβούλιο, μίλησε βάσει διπλωματικού πρωτοκόλλου, αποσύροντας κάθε στοιχείο εκβιασμού και απειλής περί GRexit. Η νέα κόκκινη γραμμή που θέτει είναι το θέμα της διαγραφής του χρέους. «Δεν το συζητάμε», είπαν εν χορώ η Κομισιόν, οι επικεφαλής των κυβερνώντων κομμάτων στη Γερμανία, ο Φιλανδός πρωθυπουργός. Πιο μετριοπαθής ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρένγκλινγκ, μίλησε για «ελάφρυνση» αλλά με όρους Μνημονίου. Ωστόσο, στο ίδιο το γερμανικό κοινοβούλιο ακούστηκε για πρώτη φορά η λέξη «διαγραφή χρέους» («είμαστε σε τροχιά διαγραφής χρέους», είπε βουλευτής των Πρασίνων). Κι ακόμη περισσότερο, δυο κορυφαία στελέχη της ιρλανδικής κυβέρνησης (η αντιπρόεδρος και ο υπουργός Οικονομικών) υποστήριξαν ότι η πρόταση για ευρωπαϊκή διάσκεψη για το ευρωπαϊκό χρέος «έχει ουσία».
Ρωγμές και αβεβαιότητες
Τα παραπάνω δεδομένα καταδεικνύουν ότι στο ευρωπαϊκό «ιερατείο» έχουν προκληθεί αρκετές ρωγμές και αβεβαιότητες από το συνδυασμό των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα και της δραματικής επιδείνωσης της κατάστασης της Ευρωζώνης (αποπληθωρισμός, διολίσθηση ευρώ, ελβετικό φράγκο, προοπτική νέας ύφεσης). Αν, μάλιστα, στις 22 του μηνός η ΕΚΤ πάρει μια «καθαρή» απόφαση για αγορά κρατικών ομολόγων χωρίς πολιτικές ή προσχηματικές εξαιρέσεις (για τα ελληνικά, κυπριακά και τα πορτογαλικά ομόλογα) θα φανεί ότι στους βασικούς πόλους εξουσίας της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης έχει ωριμάσει η ιδέα ότι η διαπραγμάτευση με την επόμενη κυβέρνηση θα γίνει, με τη λιγότερη δυνατή δραματοποίηση. Το ερώτημα είναι τι είδους διαπραγμάτευση και με ποια ατζέντα.
Κεντρόφυγες δυνάμεις
Το τελευταίο ερώτημα αφορά, προφανώς, την επόμενη κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ, που ανάλογα και με το εκλογικό αποτέλεσμα, θα κληθεί να χαράξει τις μετεκλογικές κόκκινες γραμμές του και να καθορίσει τα όρια ενός ενδεχόμενου συμβιβασμού με τους εταίρους. Αλλά, αφορά με την ίδια και ίσως με μεγαλύτερη ένταση τον πυρήνα της ευρωπαϊκής ηγεσίας, που καλείται κι αυτή να καθορίσει το περιεχόμενο του φημολογούμενου «έντιμου συμβιβασμού», για τον οποίο δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα εξασφαλίσει τη συναίνεση τουλάχιστον των 18 κυβερνήσεων της Ευρωζώνης. Καθώς ορισμένες από αυτές αντιμετωπίζουν εκλογικές αναμετρήσεις και σχεδόν όλες είναι αντιμέτωπες με τεράστια δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης που έχει εξουθενωθεί από τη λιτότητα, είναι πολύ πιθανό να παίξουν το χαρτί της «εθνικής αναδίπλωσης», προς υπεράσπιση του «έθνους» των φορολογουμένων τους.
Η παρέμβαση του Φιλανδού πρωθυπουργού Στουμπ που έσπευσε να αποκλείσει κάθε σκέψη για διαγραφή χρέους, θυμίζει την επιμονή για ρήτρες εμπράγματων εγγυήσεων που απαιτούσε η τότε φιλανδική κυβέρνηση κατά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου. Επομένως, ακόμη κι αν η ηγεσία της Ευρωζώνης επιλέξει να κρατήσει μια λεπτή ισορροπία στις επαφές της με την επόμενη ελληνική κυβέρνηση, αυτή η ισορροπία είναι εκτεθειμένη σε ποικίλες «κεντρόφυγες» δυνάμεις που εμπεριέχουν το σπέρμα της διάλυσης. Αυτό, βεβαίως, μπορεί να είναι και ένα καλό διαπραγματευτικό χαρτί για την επόμενη κυβέρνηση.
Bank run ή Bank walk;
Η πληροφορία του Reuters για εκροή καταθέσεων ύψους 3 δισ. ευρώ από τις ελληνικές τράπεζες τον Δεκέμβριο δεν διαψεύστηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος, όπως είχε συμβεί με την ανάλογη πληροφορία που είχε προ εβδομάδων μεταδώσει το Bloomberg. Αντίθετα, επιβεβαιώθηκε επίσημα ότι δυο τράπεζες, Eurobank και Alpha Bank, υπέβαλαν «προληπτικά» αιτήματα στην ΤτΕ για άντληση ρευστότητας ύψους 5 δισ. από τον έκτακτο μηχανισμό ELA. Με την ευκαιρία τα δημοσιεύματα του οικονομικού τύπου μας θύμισαν την «όμορφη» ιστοριούλα για τα 100-120 δισ. ρευστότητας που είχαν αντλήσει από τον ίδιο μηχανισμό το 2012, καθώς πλησιάζαμε προς τις εκλογές. Χρήσιμη η υπενθύμιση, μια και καταδεικνύει ότι «λεφτά υπάρχουν», όταν και όποτε θέλει η ΕΚΤ και το Ευρωσύστημα. Το ερώτημα είναι αν αυτές οι διακριτικές διαρροές απηχούν μια πραγματικότητα ή επιστρατεύονται για να δημιουργήσουν κλίμα φόβου, ως προέκταση της «βρόμικης» προεκλογικής καμπάνιας του μνημονιακού μπλοκ.
