Του Αντώνη Μιχαλάκη *.
Τα τελευταία δημοσιεύματα για τα πρώην στρατόπεδα Καρατάσιου και Παύλου Μελά γέμισαν με ευφορία, δημοτική Αρχή αλλά και πολλούς πολίτες. Δικαιολογούνται, όμως, αυτοί οι πανηγυρισμοί και με ποιον τρόπο;
Ας δούμε λίγο καλύτερα τα δεδομένα.
Το θεσμικό πλαίσιο αξιοποίησης των στρατοπέδων δημιουργεί πολλά προσκόμματα στην απόδοση των χώρων, μια και δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ΥΠΕΘΑ και τους στρατηγούς. Η απόδοση των στρατοπέδων με παροχή ανταλλαγμάτων μπορεί να είναι μία λύση, εντάσσεται όμως στη λογική της αγοράς με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και όχι στην έννοια του δημόσιου συμφέροντος. Η επιμονή του ΥΠΕΘΑ για τη διάθεση χώρου για τις οικιστικές ανάγκες στρατιωτικών πιέζει τον δήμο να του αποδώσει χώρο, εντός ή εκτός των στρατοπέδων. Κάθε περίπτωση έχει τη δική της βαρύτητα, εντούτοις υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί. Με τη συμμετοχή του ΑΟΟΑ σε κοινά στεγαστικά προγράμματα με τον ΟΕΚ δημιουργούνται οι απαραίτητοι όροι να μη χαρακτηριστούν οι οικισμοί ως οικισμοί αξιωματικών αλλά ως αστικοί οικισμοί όπου οι αξιωματικοί θα συμμετέχουν στην αστική καθημερινότητα ως κανονικοί πολίτες. Οι οικισμοί αυτοί είναι προφανές ότι πρέπει ν’ αναπτυχθούν εκτός των χώρων των στρατοπέδων και σε περιοχές που ήδη έχουν ενταχθεί στα σχέδια πόλεων, ώστε να μην επιβαρύνουν τον οικιστικό ιστό.
Ο τρόπος παραχώρησης επίσης είναι σημαντικός. Θα είναι κατά χρήση ή κατά κυριότητα; Θα υπάρξει προγραμματική σύμβαση με συμβαλλόμενους τον Δήμο και το ΥΠΕΘΑ ή θα υπάρχει απόδοση στο δήμο ή την Περιφέρεια με ταυτόχρονη δημιουργία φορέα διαχείρισης με συγκεκριμένη δομή και αρμοδιότητα; Πώς θα διασφαλιστεί ο κοινωνικός έλεγχος της τελικής διαχείρισης των στρατοπέδων; Ταυτόχρονα, η αξιοπιστία της Πολιτείας ανεξαρτήτου κυβέρνησης, σε σχέση με τα λόγια και τις πράξεις της είναι βαθιά δοκιμασμένη και τραυματισμένη.
Τελευταίο αλλά το πιο σημαντικό είναι το τι θα γίνουν οι χώροι των πρώην στρατοπέδων. Βασικός στόχος πρέπει να είναι η διατήρηση του αδόμητου χαρακτήρα τους και η δημιουργία χώρων αστικού πρασίνου. Μελέτες που προσθέτουν χρήσεις που επιβαρύνουν την περιοχή με τόνους τσιμέντο δεν πρέπει να γίνουν αποδεκτές. Αντίθετα, το μέλλον των χώρων αυτών πρέπει να εδράζεται στην αειφορία, τη βιωσιμότητα, το πράσινο, στις υποθήκες εκείνες δηλαδή για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων.
Υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα, το θέμα άνοιξε και δεν έκλεισε όπως κάποιοι πιστεύουν. Είναι πολύ σημαντικές οι πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν στο επόμενο διάστημα και οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να είναι σε εγρήγορση.
Το θεσμικό πλαίσιο αξιοποίησης των στρατοπέδων δημιουργεί πολλά προσκόμματα στην απόδοση των χώρων, μια και δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ΥΠΕΘΑ και τους στρατηγούς. Η απόδοση των στρατοπέδων με παροχή ανταλλαγμάτων μπορεί να είναι μία λύση, εντάσσεται όμως στη λογική της αγοράς με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και όχι στην έννοια του δημόσιου συμφέροντος. Η επιμονή του ΥΠΕΘΑ για τη διάθεση χώρου για τις οικιστικές ανάγκες στρατιωτικών πιέζει τον δήμο να του αποδώσει χώρο, εντός ή εκτός των στρατοπέδων. Κάθε περίπτωση έχει τη δική της βαρύτητα, εντούτοις υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί. Με τη συμμετοχή του ΑΟΟΑ σε κοινά στεγαστικά προγράμματα με τον ΟΕΚ δημιουργούνται οι απαραίτητοι όροι να μη χαρακτηριστούν οι οικισμοί ως οικισμοί αξιωματικών αλλά ως αστικοί οικισμοί όπου οι αξιωματικοί θα συμμετέχουν στην αστική καθημερινότητα ως κανονικοί πολίτες. Οι οικισμοί αυτοί είναι προφανές ότι πρέπει ν’ αναπτυχθούν εκτός των χώρων των στρατοπέδων και σε περιοχές που ήδη έχουν ενταχθεί στα σχέδια πόλεων, ώστε να μην επιβαρύνουν τον οικιστικό ιστό.
Ο τρόπος παραχώρησης επίσης είναι σημαντικός. Θα είναι κατά χρήση ή κατά κυριότητα; Θα υπάρξει προγραμματική σύμβαση με συμβαλλόμενους τον Δήμο και το ΥΠΕΘΑ ή θα υπάρχει απόδοση στο δήμο ή την Περιφέρεια με ταυτόχρονη δημιουργία φορέα διαχείρισης με συγκεκριμένη δομή και αρμοδιότητα; Πώς θα διασφαλιστεί ο κοινωνικός έλεγχος της τελικής διαχείρισης των στρατοπέδων; Ταυτόχρονα, η αξιοπιστία της Πολιτείας ανεξαρτήτου κυβέρνησης, σε σχέση με τα λόγια και τις πράξεις της είναι βαθιά δοκιμασμένη και τραυματισμένη.
Τελευταίο αλλά το πιο σημαντικό είναι το τι θα γίνουν οι χώροι των πρώην στρατοπέδων. Βασικός στόχος πρέπει να είναι η διατήρηση του αδόμητου χαρακτήρα τους και η δημιουργία χώρων αστικού πρασίνου. Μελέτες που προσθέτουν χρήσεις που επιβαρύνουν την περιοχή με τόνους τσιμέντο δεν πρέπει να γίνουν αποδεκτές. Αντίθετα, το μέλλον των χώρων αυτών πρέπει να εδράζεται στην αειφορία, τη βιωσιμότητα, το πράσινο, στις υποθήκες εκείνες δηλαδή για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων.
Υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα, το θέμα άνοιξε και δεν έκλεισε όπως κάποιοι πιστεύουν. Είναι πολύ σημαντικές οι πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν στο επόμενο διάστημα και οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να είναι σε εγρήγορση.
* Ο Αντώνης Μιχαλάκης είναι κάτοικος της Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης (Δήμος Π. Μελά).
Σχόλια
