Εξεύρεση πόρων μέσω ιδιωτών και χορηγών προωθεί για την Έρευνα το Υπουργείο Παιδείας
του Μάριου Διονέλλη
Την ακόμα στενότερη σχέση της επιστημονικής έρευνας με τον ιδιωτικό τομέα και τον κόσμο των επιχειρήσεων, προωθεί η κυβέρνηση με Σχέδιο Νόμου που ήδη έχει καταρτιστεί και διαρρεύσει στον Τύπο. Αν και δεν έχει ακόμα κατατεθεί στη Βουλή, εντούτοις, όπως παραδέχτηκε ανοιχτά και ο αναπληρωτής υπουργός αρμόδιος για την Έρευνα Κώστας Φωτάκης, το Σχέδιο Νόμου εστάλη εκτός Ελλάδος για να πάρει πρώτα την έγκριση των θεσμών και στη συνέχεια θα τεθεί προς επεξεργασία στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Ο βασικός κορμός του νομοθετήματος προέρχεται από το συνολικό νομοσχέδιο που είχε καταρτίσει για την Παιδεία ο προηγούμενος υπουργός Αρ. Μπαλτάς και το οποίο δεν έφτασε ποτέ στη Βουλή. Σύμφωνα με πληροφορίες, ειδικά το κομμάτι της έρευνας θα αποσπαστεί από εκείνο το κείμενο και θα κατατεθεί άμεσα ως ξεχωριστός νόμος έστω κι αν βρίσκεται στην έναρξή του ο υποτιθέμενος «εθνικός και κοινωνικός διάλογος για την Παιδεία».
Πόροι από την αγορά
Στο νέο σ/ν και ειδικά στην ενότητα των πόρων για την Έρευνα, περιλαμβάνονται σαφέστατες αναφορές στην «εμπορική εκμετάλλευση της τεχνογνωσίας» που παράγεται ως αποτέλεσμα της επιστημονικής έρευνας αλλά και για «εμπορική ή εταιρική εκμετάλλευση ατομικών ή συλλογικών δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας». Για το σκοπό αυτό προβλέπεται για ερευνητικά ιδρύματα η «ανάπτυξη ίδιας δραστηριότητας με οποιονδήποτε τρόπο ή σε σύμπραξη με ερευνητικούς οργανισμούς, τεχνολογικούς φορείς, επιχειρήσεις και λοιπούς φορείς». Στο ίδιο άρθρο του σ/ν προβλέπεται η προσέλκυση οικονομικών πόρων ακόμα και από την «αξιοποίηση πάσης φύσεως στοιχείων της κινητής ή ακίνητης περιουσίας» των Ιδρυμάτων, χωρίς να δίνεται κάποια ακριβέστερη πληροφορία για το είδος και τους όρους αυτής της «αξιοποίησης». Το πεδίο εμπορικής λειτουργίας των ερευνητικών ιδρυμάτων επεκτείνεται δε ακόμα περισσότερο καθώς στο εξής πηγή εσόδων θα μπορεί να είναι και «η εκπόνηση μελετών, η παροχή υπηρεσιών και η υλοποίηση πάσης φύσεως συμφωνιών με άλλους φορείς του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα».
Σχετικά με τη δημόσια χρηματοδότηση των ερευνητικών κέντρων, των ινστιτούτων τους και των τεχνολογικών φορέων, το σ/ν ορίζει πως αυτή αφορά αποκλειστικά τις «μη οικονομικές δραστηριότητές τους». Επί του συγκεκριμένου θέματος, ήδη από τον Ιούνιο του 2015, στη δημόσια διαβούλευση επί του νομοσχεδίου Μπαλτά, η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών είχε προτείνει στην παράγραφο αυτή να προστεθεί η κρίσιμη φράση πως η δημόσια χρηματοδότηση: «δεν μπορεί να υπολείπεται του κόστους μισθοδοσίας των ερευνητών και των μονίμων υπαλλήλων ή υπαλλήλων αορίστου χρόνου, καθώς και του λειτουργικού κόστους συντήρησης των εθνικών ερευνητικών υποδομών». Στο νέο σ/ν η φράση δεν έχει περιληφθεί.
Αντίθετα, όπως επισημαίνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων στα ερευνητικά ιδρύματα, η επιχορήγηση των ερευνητικών κέντρων από τον προϋπολογισμό για το 2015 ήταν μόλις 29,8 εκατ. ευρώ (από 80 εκατ. που ήταν το 2008 – μείωση 62%). Όπως τονίζει η Ομοσπονδία, ήδη η κάλυψη της μισθοδοσίας (και) του τακτικού προσωπικού και των λειτουργικών δαπανών γίνεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από ερευνητικά προγράμματα και ίδια έσοδα των ερευνητικών κέντρων.
Από τις διατάξεις που προωθούνται γίνεται αντιληπτό πως και επί «αριστερής διακυβέρνησης» το κράτος αποσύρεται με γοργά βήματα από την υποχρέωση πληρωμής του ερευνητικού προσωπικού καθώς η «εμπορική εκμετάλλευση» της έρευνας προωθείται ως λύση και γι’ αυτό το ζήτημα. Οι ερευνητές περίπου θα εργάζονται για λογαριασμό των εταιριών – χορηγών και θα αμείβονται από αυτές. Εξάλλου στο ίδιο κείμενο αναφέρεται με σαφήνεια πως οι δημόσιοι ερευνητικοί φορείς μπορούν για την εκτέλεση των προγραμμάτων τους που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ε.Ε., από διεθνείς ή ίδιους πόρους ή ιδιωτικά κονδύλια, να απασχολούν ερευνητικό, τεχνικό, ειδικό επιστημονικό και εν γένει προσωπικό, με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, εφόσον η σχετική δαπάνη καλύπτεται από τους παραπάνω πόρους.
Υπό την έγκριση της τρόικας
Εν τω μεταξύ «φουρτούνες» προκάλεσε στον υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη, η παραδοχή του αναπληρωτή υπουργού Κώστα Φωτάκη στη Βουλή, ότι το σ/ν έχει σταλεί προς έγκριση στους θεσμούς πριν κατατεθεί στην ελληνική Βουλή. Η αποκάλυψη έγινε όταν ο κ. Φωτάκης προσπαθούσε να διαβεβαιώσει πως δεν θα υπάρξει πρόβλημα στις διατάξεις για την Έρευνα επειδή στο ίδιο κείμενο περιλαμβάνονται και ρυθμίσεις για τα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Προσπαθώντας αργότερα να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα ο υπουργός Ν. Φίλης, παραδέχτηκε μεν ότι έχει σταλεί στους θεσμούς το σχέδιο νόμου αλλά μόνο για ενημέρωση: «Εμείς, δεν θέτουμε τη νομοθετική πρωτοβουλία μας υπό την έγκριση των πιστωτών, της τρόικας. Έχουμε υποχρέωση ενημέρωσης και υπήρξε ενημέρωση, όπως υπάρχει ενημέρωση και με τη διαβούλευση που κάνουμε δημοσίως. Αυτό ισχύει» είπε χαρακτηριστικά.
