Στο έλεος του χρόνου οι εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού της ΕΥΑΘ. Των Γιώργου Θεοδωρόπουλου – Δέσποινας Ιωαννίδου.
Το θέμα της λυματολάσπης και των υπόλοιπων έργων επέκτασης της ΕΥΑΘ απασχολεί τον τοπικό Τύπο, αυτές τις μέρες. Ενόψει και της επερχόμενης ΔΕΘ, οι διαβεβαιώσεις και οι εξαγγελίες έργων, όπως η επέκταση του διυλιστηρίου και η συντήρηση του βιολογικού καθαρισμού, περισσεύουν. Η περιβαλλοντική ζημιά, όμως, είναι μεγάλη και δεν αρκούν οι εξαγγελίες. Με ιδιαίτερη ένταση ήρθε στην επικαιρότητα η λυματολάσπη, ύστερα από σκανδαλώδη απόφαση του νομαρχιακού συμβουλίου (με ψήφους μόνο της παράταξης Ψωμιάδη), την προηγούμενη Τρίτη. Αποφασίστηκε να αποτελέσει αυτή, μεταξύ άλλων τοξικών, προϊόν καύσης στο εργοστάσιο της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ, μέσα στο δυτικό οικιστικό ιστό του πολεοδομικού συγκροτήματος (για το θέμα θα επανέλθουμε εκτενώς στο επόμενο φύλλο).
Τα σκουπίδια κάτω από το χαλί…
Ο βιολογικός καθαρισμός του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης ξεκίνησε να λειτουργεί, στην περιοχή της Σίνδου, σταδιακά. Το πρώτο του τμήμα το 1992 και το δεύτερο το 2000. Θεωρητικά, με την ολοκλήρωση των εργασιών, το 2000, τα αστικά λύματα της πόλης επεξεργάζονται με βαθμό απόδοσης έως 92%. Πρακτικά, σήμερα, ο βαθμός απόδοσης δεν ξεπερνάει το 50% και η εικόνα του Θερμαϊκού Κόλπου, που είναι ο τελικός αποδέκτης, αποτελεί την απόδειξη. Παράλληλα, άρχισε να λειτουργεί και μια μικρότερη μονάδα, στην ανατολική πλευρά του συγκροτήματος, στη Μηχανιώνα, εξυπηρετώντας τις ανάγκες της περιοχής.
Παράγωγο του βιολογικού καθαρισμού αποτελεί η λυματολάσπη, προϊόν που με ειδική επεξεργασία και σημαντικό κόστος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και ως βιολίπασμα. Μέχρι το 2006 η λυματολάσπη μεταφερόταν στη χωματερή των Ταγαράδων, τη χωματερή, ουσιαστικά, όλου του πολεοδομικού συγκροτήματος. Με την παύση λειτουργίας των Ταγαράδων, η λυματολάσπη στοιβάζεται, άναρχα, γύρω από τον χώρο της εγκατάστασης του βιολογικού καθαρισμού στη Σίνδο. Για δεκαετίες οι Θεσσαλονικείς «έκρυβαν κάτω από το χαλί» των Ταγαράδων τα απόβλητά τους και όταν πια το χαλί βρόμισε, τα απόβλητα και το τεράστιο πρόβλημα διαχείρισής τους άρχισε να τους περικυκλώνει.
Στο ΧΥΤΑ Μαυρορράχης, αλλά και στο συνολικό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων στο νομό, δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη λυματολάσπη. Φαίνεται ότι προνομιμοποιείται, για ευνόητους οικονομικούς λόγους, η καύση της. Από το 2006 έως σήμερα, στην περιοχή της Σίνδου, έχουν εναποτεθεί πάνω από 300.000 τόνοι λυματολάσπης, δημιουργώντας μια μεγάλη οικολογική καταστροφή στην περιοχή. Οι ευθύνες της διοίκησης της ΕΥΑΘ, της νομαρχίας και του κράτους, γι’ αυτήν την κατάσταση, είναι μεγάλες. Έχουν υπάρξει μηνύσεις στην προηγούμενη διοίκηση της ΕΥΑΘ, τη διοίκηση Σκόδρα, από το δήμο Εχεδώρου για μόλυνση περιβάλλοντος, τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της νομαρχίας και το Λιμενικό καθώς και πρόστιμα.
Η «προίκα» του βιολογικού…
Το τελευταίο διάστημα, διαφαίνεται μια προσπάθεια από την τωρινή διοίκηση του οργανισμού και το αρμόδιο υπουργείο, για διαχείριση της κατάστασης. Ήδη, κατασκευάζεται εργοστάσιο ξ ήρανσης στην περιοχή της Σίνδου, έτσι ώστε η λυματολάσπη που παράγεται από τον βιολογικό καθαρισμό να μετατρέπεται σε χρήσιμο προϊόν -είτε εδαφοβελτιωτικό, είτε καύσιμη ύλη- και αναμένεται να δοθεί σε χρήση μέσα στα επόμενα χρόνια. Αφήνεται να εννοηθεί ότι θα λυθεί το πρόβλημα με την παραγόμενη ημερησίως λυματολάσπη, καθώς και αυτήν που έχει εναποτεθεί εδώ και τέσσερα χρόνια. Η πραγματικότητα, όμως, είναι λίγο διαφορετική. Η ημερήσια παραγωγή λάσπης στον βιολογικό της Σίνδου είναι 150 τόνοι, ενώ αυτή στον βιολογικό της Μηχανιώνας είναι 7. Το εργοστάσιο ξήρανσης θα ενταχθεί στη γραμμή παραγωγής και θα καλύπτει μόνο τις άμεσες ανάγκες του βιολογικού. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, τι γίνεται με το στοκ των 300.000 τόνων;
Η διαχείριση του στοκ απαιτεί ένα τεράστιο κονδύλι πολλών εκατομμυρίων ευρώ, τόσο για την επεξεργασία της, την ασβεστοποίηση, όσο και για την μεταφορά της. Λόγω περικοπών, η λάσπη που έχει εναποτεθεί, ασβεστοποιείται με 10% κ.β. ένυδρο ασβέστη, ενώ οι προδιαγραφές είναι με 30% κ.β. άνυδρο. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η προαναφερόμενη απόφαση του νομαρχιακού συμβουλίου, για μεταφορά και καύση της στον ΤΙΤΑΝΑ, καθώς η τοξικότητά της παραμένει άγνωστη.
Η κορυφή του παγόβουνου…
Τα βουνά της λυματολάσπης ίσως, όμως, να αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Η λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού στην πόλη ήταν μονόδρομος για την επιβίωση του Θερμαϊκού Κόλπου και, ουσιαστικά, για την βιωσιμότητα της πόλης. Η διαβεβαίωση, όμως, ότι ο βιολογικός καθαρισμός απλά λειτουργεί, δεν είναι αρκετή. Εδώ και χρόνια οι εργαζόμενοι στον βιολογικό, όσο και οι εργαζόμενοι της ΕΥΑΘ καταγγέλλουν την πλημμελή λειτουργία του, ελλείψεις και ατασθαλίες κατά καιρούς από την πλευρά της κοινοπραξίας που διαχειρίζεται την κατάσταση, όπως και από τη διοίκηση της ΕΥΑΘ.
Το βασικό ζήτημα είναι ότι οι εγκαταστάσεις του βιολογικού έχουν αφεθεί στο έλεος του χρόνου, χωρίς συντήρηση και εκσυγχρονισμό. Η ΕΥΑΘ δεν έχει κάνει επενδύσεις εδ μία δεκαετία. Η λειτουργία, τόσο του βιολογικού, όσο και του διυλιστηρίου, τα τελευταία χρόνια, γίνεται με τρίμηνες συμβάσεις, γιατί οι εμπλεκόμενες εταιρίες αλληλοκαταγγέλλονται ( ΑΚΤΩΡ-SUEZ-ΠΑΠΑΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ).
Επανειλημμένως, οι εργαζόμενοι της ΕΥΑΘ έχουν ζητήσει να αναλάβει εξ ολοκλήρου ο οργανισμός την λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού και να απαλλαγεί από το τεράστιο λειτουργικό κόστος των εργολαβικών. Οι προσπάθειες τους, όμως, προσκρούουν στην επερχόμενη ιδιωτικοποίηση της εταιρίας και στα συμφέροντα των εργολάβων. Το θέμα του βιολογικού καθαρισμού είναι επίκαιρο, όσο επίκαιρη και σοβαρή είναι η επικείμενη ιδωτικοποίηση της ΕΥΑΘ. Παρά τα επισήμως λεχθέντα, όλη η πόλη έμαθε την πολυεθνική SUEZ και την πρόθεσή της να αγοράσει το 23% των μετοχών της ΕΥΑΘ, μαζί με το management. Η μέχρι τώρα παρουσία της στο βιολογικό δεν εγγυάται ένα καλύτερο μέλλον, τόσο για το νερό που πίνουμε, όσο και για το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Οι απαντήσεις δεν είναι απλές, ούτε μπορούν να δοθούν σε τρεις γραμμές. Μια συνολική θεώρηση του ζητήματος και ενημέρωση των πολιτών είναι τουλάχιστον χρήσιμη, ώστε να αποτραπεί η ιδιωτικοποίηση βασικών κοινωνικών υποδομών και εμπορευματοποίηση κοινωνικών αγαθών.
Γιώργος Θεοδωρόπουλος – Ιωαννίδου Δέσποινα, μέλη της Νομαρχιακής Κίνησης Θεσσαλονίκης Αριστερά!
