Η συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν στο Σότσι της Ν.Α. Ρωσίας αποτελεί συνέχεια και βάθεμα της συμφωνίας Πέινς-Ερντογάν στην Άγκυρα την περασμένη βδομάδα. Η «εκεχειρία» των 120 ωρών που συμφωνήθηκε μεταξύ Τουρκίας-ΗΠΑ πήρε παράταση άλλων 150 ωρών στη συνάντηση Ρωσίας-Τουρκίας στο Σότσι. Καθόλου τυχαία οι ΗΠΑ ανταπέδωσαν το ρώσικο χαιρετισμό στην αμερικανοτουρκική συμφωνία της Άγκυρας εκφράζοντας την πλήρη στήριξη τους στις συμφωνίες του Σότσι.
Μέσα στο θολό κλίμα διατήρησης όλων των όρων συνέχισης του αιματηρού πολέμου στη Συρία, όλοι οι παράγοντες της συνεχιζόμενης κρίσης πανηγυρίζουν προβάλλοντας ο καθένας τον εαυτό του ως νικητή. Και όλοι μαζί υποκρίνονται ότι δεν καταλαβαίνουν ότι στη μαρτυρική Συρία εξευτελίστηκε κάθε έννοια του λεγόμενου διεθνούς δικαίου, κονιορτοποιήθηκε η σημασία του ΟΗΕ, πιστοποιήθηκε η αδυναμία της δυτικής συμμαχία και των ΗΠΑ και αναδύθηκε, έστω προσωρινά, ένα νέο γεωπολιτικό τοπίο που μεταθέτει στο άμεσο μέλλον το ενδεχόμενο γενίκευσης των πολεμικών συγκρούσεων.
Νομιμοποιείται ο τούρκικος επεκτατισμός
Ο Πούτιν στο Σότσι νομιμοποίησε την επεκτατική πολιτική Ερντογάν στη Συρία ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου για τα επόμενα βήματα σε Ν.Α. Μεσόγειο και Β. Αφρική. Αναγνώρισε ως «δίκαια» την εισβολή της Τουρκίας στη Συρία και την κατοχή συριακού εδάφους στη ζώνη που ελέγχει ο τουρκικός στρατός με τις δύο εισβολές. Αναγνώρισε το δικαίωμα της Τουρκίας να περιπολεί, σε συνεργασία με ρωσικά στρατεύματα, κατά μήκος των 420 χιλιομέτρων των συνόρων Τουρκίας-Συρίας και σε βάθος 10 χιλιομέτρων αμφισβητώντας ευθέως την κυριαρχία της Συρίας σε μια έκταση αντίστοιχη με την Πελοπόννησο. Άναψε πράσινο φως στην αποχώρηση των κουρδικών δυνάμεων και πληθυσμών από την περιοχή και διατήρησε ακέραιες τις προθέσεις της Άγκυρας για αλλοίωση της σύνθεσης των κατοίκων της περιοχής με τη μεταφορά 1-2 εκατομμυρίων προσφύγων της επιλογής της.
Ο Ερντογάν στο Σότσι της Ρωσίας δεν κατοχύρωσε όλες τις βλέψεις του επί του εδάφους της Συρίας. Πέτυχε όμως μια σπουδαία νίκη γοήτρου και επιβεβαίωσε την αποτελεσματικότητα της πολιτικής του να διαπραγματεύεται και να αποσπά παραχωρήσεις, έστω και εκβιαστικά, και από τις δυο μεγάλες δυνάμεις. Συνεχίζει έτσι ενισχυμένος την επεκτατική πολιτική καθιστώντας την Τουρκία ως ένα μεγάλο κίνδυνο για την ειρήνη σε ολόκληρη την περιοχή.
Μέσα σε κλίμα πανηγυρισμών στη Συρία εξευτελίστηκε κάθε έννοια του λεγόμενου διεθνούς δικαίου, κονιορτοποιήθηκε η σημασία του ΟΗΕ, πιστοποιήθηκε η αδυναμία των ΗΠΑ και αναδύθηκε ένα νέο γεωπολιτικό τοπίο που μεταθέτει στο μέλλον το ενδεχόμενο γενίκευσης των πολεμικών συγκρούσεων
Η Ρωσία ως ισχυρός γεωπολιτικός παράγοντας
Τα κέρδη της Ρωσίας από την εμπλοκή της στην κρίση της Συρίας είναι πολύ μεγαλύτερα από τις παραχωρήσεις προς τον Ερντογάν.
Η Ρωσία όχι μόνο κατάφερε να ξεπεράσει σχετικά ανώδυνα τους κινδύνους που κρύβονταν από την υπόθεση της προσάρτησης της Κριμαίας αλλά επέκτεινε τη ζώνη ασφάλειας της νοτιότερα, στην Ν. Α. Μεσόγειο και στην καρδιά της Μ. Ανατολής. Ο Πούτιν αναδείχθηκε ως ο μεγάλος κερδισμένος. Προσεταιριζόμενος την Τουρκία δημιούργησε ένα σημαντικό ρήγμα στην συνοχή του ΝΑΤΟ. Εκμεταλλευόμενος κάθε ευκαιρία στο στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο, αξιοποιώντας τις ασάφειες της εξωτερικής πολιτικής Τραμπ, εμπέδωσε την παρουσία του στη Συρία και μάλιστα μέσα σε ένα διεθνές κλίμα αποδοχής του ρόλου του. Η παρουσία του στη Συρία, ως βασικός παράγοντας των μελλοντικών διευθετήσεων του χάρτη της Μ. Ανατολής, επιτυγχάνεται με την ουδέτερη στάση ή ανοχή της Δύσης αλλά και του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.
Στην πραγματικότητα ο Πούτιν στη Συρία πέτυχε κάτι πολύ περισσότερο από το να διασώσει ένα φιλικό προς την Ρωσία καθεστώς. Αναδείχθηκε σε βασικό ρυθμιστή των εξελίξεων και αξιόπιστο συνομιλητή όλων των κυβερνήσεων της περιοχής. Πέτυχε δηλαδή εκεί που χρεοκόπησε η πολιτική Τραμπ.
Παράλληλα ενίσχυσε την στρατιωτική του παρουσία, παρουσίασε σε συνθήκες πολέμου τα πλεονεκτήματα της στρατιωτικής βιομηχανίας της Ρωσίας και πέτυχε σημαντικές στρατιωτικές συμφωνίες με όλα τα καθεστώτα, ακόμα και τα πιο φιλοαμερικανικά, στην περιοχή. Διαγράφεται έτσι μια ολική επαναφορά της Ρωσίας με σημαντικό διεθνή αντίκτυπο.
Βέβαια οι επιτυχίες Πούτιν στη Συρία κουβαλούν σκιές. Η νομιμοποίηση της πολιτικής Ερντογάν δεν τροποποιεί στο ελάχιστο τις διαφορετικές στρατηγικές επιδιώξεις Ρωσίας και Τουρκίας στην Μ. Ανατολή. Ο Πούτιν αξιοποιεί την Τουρκία ως αποσταθεροποιητικό παράγοντα της δυτικής συμμαχίας χωρίς καθόλου να επιθυμεί την ανάδειξη της σε περιφερειακή υπερδύναμη. Αντίστοιχα πιέζει το Ιράν που βλέπει την αποδυνάμωση των «Φρουρών της Επανάστασης» με τις συμφωνίες στο Σότσι και δεν κρύβει την δυσαρέσκειά του. Η επίλυση αυτών των σκιών παραπέμπονται στο μέλλον. Η όποια «επίλυση» τους αφήνει ανοικτούς τους όρους νέων εμπλοκών και κινδύνων στην περιοχή.
Αμερικάνικα διλήμματα και υποχώρηση
Όποιος παρακολουθεί τις δηλώσεις του προέδρου Τραμπ δεν προβληματίζεται τόσο για τη γελοιότητα των επιχειρημάτων του αλλά για το γιατί οι ΗΠΑ επιτρέπουν να αυτόεξευτελίζονται. Μοιάζουν παράλογοι οι πανηγυρισμοί Τραμπ για την επιτυχία των συνομιλιών στο Σότσι, η άμεση κατάργηση των «κυρώσεων» σε βάρος της Τουρκίας, η νομιμοποίηση της παράνομης εισβολής στη Συρία από υπουργούς των ΗΠΑ και το γ.γ. του ΝΑΤΟ με την παράλληλη διατύπωση απειλών για «εγκλήματα πολέμου» κατά την πρόσφατη τουρκική εισβολή με κατηγορούμενο τον ίδιο τον Ερντογάν.
Οι «αντιφάσεις» αυτές, από όλες τις συγκρουόμενες πτέρυγες στο εσωτερικό των ΗΠΑ, εκφράζουν τον κίνδυνο που αισθάνονται μπροστά στην πιθανότητα απώλειας της Τουρκίας από τη δυτική συμμαχία και τις επιπτώσεις για την παρουσία τους στη Μ. Ανατολή. Σήμερα οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένοι να ανέχονται και να στηρίζουν τον Τούρκο πρόεδρο σε μια προσπάθεια συγκράτησης της Τουρκίας στη δυτική επιρροή. Και όσο η πολιτική ανοχής γίνεται «μονόδρομος» τόσο αποθρασύνεται ο Ερντογάν και αυξάνει τις απαιτήσεις του πολλαπλασιάζοντας τους πονοκεφάλους στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Τέτοια φαινόμενα θα ήταν, πιθανά, πιο εύκολα αντιμετωπίσιμα αν δεν ήταν φανερή η αδυναμία των ΗΠΑ να διαχειριστεί τα διεθνή προβλήματα με την πυγμή του παρελθόντος. Άλλωστε αυτή η φανερή αδυναμία, και οι διαφορετικές πολιτικές ανάκτησης της παγκόσμιας ηγεμονίας, τροφοδοτεί τον εσωτερικό διχασμό των ΗΠΑ. Το πρωτοφανές είναι ότι η εσωτερική κρίση δεν εκτονώνεται με μια διεθνή πρωτοβουλία. Αντίθετα επεισόδια της διεθνούς σκηνής τροφοδοτούν και οξύνουν την εσωτερική κρίση στις ΗΠΑ. Ποιος μπορεί να πιστέψει ότι αυτό εξασφαλίζει σταθερότητα στην παγκόσμια σκηνή;
