του Γιώργου Κυριακού
Όπως και στην Ελλάδα, όπου κινήσεις «προοδευτικών» και πανεπιστημιακών επιδιώκουν να καταστήσουν (με το ζόρι σχεδόν) τους Βλαχόφωνους Έλληνες ως γλωσσική, αρχικά, αλλά στο μέλλον εθνική μειονότητα*, έτσι και στην Αλβανία επιχειρείται θεσμικά από το κράτος η εθνικοποίηση των Βλαχόφωνων Ελλήνων. Ο Νόμος 96/2017 της Δημοκρατίας της Αλβανίας έχει αναγνωρίσει στην κοινότητα αυτή εθνική υπόσταση, επιχειρώντας να διασπάσει τον ελληνισμό.
Σε αυτό συνεργεί κυρίως η Ρουμανία, η οποία ιστορικά από το 1850 περίπου αποδύθηκε σε μια προσπάθεια ένωσης με τους Βλαχόφωνους πληθυσμούς των Βαλκανίων, τους οποίους θεωρεί –διά νόμου– ρουμανική διασπορά. Οι δύο προσπάθειες ανάδειξης του «Κουτσοβλάχικου» ζητήματος με τη βοήθεια της Ιταλίας (1917 και 1941) κατέληξαν σε αποτυχία: ίσως ακόμα θυμούνται τη διάλυση του «Πριγκιπάτου των Βλάχων» στην Πίνδο, αλλά και τα… κεφάλια που έστειλε ο Άρης Βελουχιώτης ως προειδοποίηση σε κάποια χωριά. Σήμερα η Ρουμανία, μέσω προξενικών αρχών, εκκλησιαστικών παραγόντων που ελέγχει και οργανώσεων (π.χ. Open Society), επιχειρεί πάλι, με χρήματα, υποτροφίες και ευρωπαϊκά διαβατήρια να εκρουμανίσει τους Βλαχόφωνους ομογενείς**. Παράλληλα δραστηριοποιούνται και κινήσεις άμεσα διασυνδεδεμένες με βλαχόφωνες ομάδες Φρασαριωτών της Αμερικής.
Παρόλο που αντιμετωπίζεται κυρίως με αδιαφορία από τη βλαχόφωνη κοινότητα, εν τούτοις, με αιτία την εγκατάλειψη από την Ελλάδα, η Ρουμανία (με άφθονους οικονομικούς πόρους και τη συνέργεια της Αλβανίας) παράγει πολιτική με πιθανά αποτελέσματα. Όπως πληροφορεί ο ομογενής αρθρογράφος Ορφέας Μπέτσης, στο βλάχικο κεφαλοχώρι Αντόν Πότση Αργυροκάστρου, που δημιουργήθηκε από το καθεστώς Χότζα, ντόπιος Ρουμανίζων πάστορας της Εκκλησίας των Βαπτιστών Τιράνων προσκάλεσε ομογενείς Βλαχόφωνους να γιορτάσουν την «Εθνική Ημέρα των Αρουμάνων». Στην περιοχή Φράσαρη της Πρεμετής, ο εθνικιστής Αρχιεπίσκοπος Τόμιδος (Κωστάντζα) του Πατριαρχείου της Ρουμανίας συμμετείχε σε ανάλογες εκδηλώσεις «Αρουμάνων».
Απέναντι στη διαιρετική αλβανορουμανική πολιτική εναντίον της ελληνικής κοινότητας, το ελλαδικό κράτος αδιαφορεί. Όχι μόνο για την ιστορία των Βλάχων, που οι ευεργέτες πρόγονοί τους (Ζάππας, Αρσάκης, Σίνας κ.ά.) ουσιαστικά θεμελίωσαν το ελλαδικό κράτος, αλλά και σήμερα, μετά από τόσες επιστημονικές έρευνες που αποκαλύπτουν την ελληνικότητά τους. Η συμπερίληψη των Βλαχόφωνων Ελλήνων στην Αλβανία υπό καθεστώς χωριστής εθνικής μειονότητας θέτει σε σοβαρούς κινδύνους το παρόν και το μέλλον του Ελληνισμού.
* «Η καταγωγή των Βλάχων και η ξένη προπαγάνδα εναντίον τους» (oiapedw.blogspot.com, 10/12/2024).
** «Έρευνα στο σήμερα – Οι Ελληνόβλαχοι» (σειρά «Η βορειοηπειρωτική διασπορά», μέρη Γ΄, Δ΄, Ε΄ / φύλλα 581, 583 και 585 αντίστοιχα).
