του Παύλου Δερμενάκη
Τα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας διαπιστώνει η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής αλλά με προσεκτικές διατυπώσεις κινείται στο πλαίσιο στήριξης της μνημονιακής πολιτικής
Αλγεινή εντύπωση προκαλεί στον αναγνώστη η νέα έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ) όσον αφορά στην κατάσταση και τις προοπτικές της οικονομίας. Η αλγεινή εντύπωση έχει δύο σκέλη: α) πρόκειται για ένα κείμενο που, ενώ διαπιστώνει και καταγράφει τα αδιέξοδα στα οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία, κινείται στο πλαίσιο στήριξης της μνημονιακής λογικής η οποία διόγκωσε και όξυνε τα προβλήματα, β) με τα στοιχεία που παραθέτει, διασκορπισμένα εντός του κειμένου, τεκμηριώνεται το πλήρες αδιέξοδο της οικονομίας και παράλληλα αποδομούνται, με πολύ προσεκτικό τρόπο, οι υπερ-αισιόδοξες προβλέψεις και τα σχέδια της κυβέρνησης για το μέλλον, ειδικότερα για το 2017. Σε κάθε περίπτωση το, ιδιαίτερα προσεγμένο στις διατυπώσεις του, κείμενο αποτελεί μια επίσημη, σημαντική πηγή στοιχείων για την κατάσταση της οικονομίας καθώς περιγράφει μια κατάσταση ανεπίσημης χρεοκοπίας….
Καθεστώς αποικίας
«Το ΓΠΚΒ διαπιστώνει για πολλοστή φορά ότι η χώρα παραμένει υπό αυστηρότερη εποπτεία και οικονομικό έλεγχο από εκείνη που ισχύει υπό κανονικές συνθήκες στην Ευρωζώνη (“πολυμερής εποπτεία”) και από οποιαδήποτε παρόμοια εποπτεία στο παρελθόν!»
Η οικονομία συνεχίζει να συρρικνώνεται. Παρά τις θετικές κυβερνητικές δηλώσεις, η κατάσταση της οικονομίας συνεχίζει να είναι τραγική. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής επίσημα διαθέσιμα στοιχεία, η ύφεση συνεχίζεται. Στο α΄ εξάμηνο του 2016 υποχωρούν όλα τα στοιχεία που συνθέτουν το ΑΕΠ. Όπως αναφέρει η έκθεση «τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια, η ελληνική οικονομία συρρικνώνεται, γίνεται πιο κλειστή (μεγάλη μείωση εισαγωγών και εξαγωγών), με μειωμένη ιδιωτική κατανάλωση, αλλά αυξημένη δημόσια και τέλος, χωρίς ανάκαμψη των επενδύσεων».
Η κυβέρνηση και οι διεθνείς οργανισμοί μπορεί να προβλέπουν ανάπτυξη 2,7% το 2017, όμως πολλές είναι οι φωνές, μεταξύ των οποίων και της έκθεσης του ΓΠΚΒ, που μιλούν για υπερβολική αισιοδοξία την οποία δεν επιτρέπουν τα διαθέσιμα στοιχεία. Φυσικά αν αυτές οι προβλέψεις ανατραπούν τότε όλο το μέχρι τώρα οικοδόμημα του 3ου μνημονίου και οι σχετικές θυσίες του λαού θα έχουν πάει για μία ακόμα φορά χαμένες και θα ξαναμπούμε σε νέες περιπέτειες. Συνεπώς τα χειρότερα ή αλλιώς τον «πάτο του βαρελιού» δεν τα έχουμε δει ακόμα.
Υφεσιακός προϋπολογισμός. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού στο σκέλος των εσόδων και των δαπανών επιδεινώνει την ύφεση, καθώς στερεί χρήματα από την οικονομία.
Η συνεχής «φορομπηχτική» πολιτική έχει εξαντλήσει τα όριά της. Παρά το ότι τα φορολογικά έσοδα κινούνται θετικά, η συνεχής αύξηση των φόρων μειώνει εισοδήματα και κατανάλωση και συνεπώς το ΑΕΠ. Παράλληλα διαπιστώνεται, λόγω της συνεχούς αύξησης των χρεών προς το δημόσιο τόσο σε αριθμό φορολογουμένων όσο και σε ποσά, η εξάντληση της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών, γεγονός το οποίο δημιουργεί αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των νέων μέτρων και την εξέλιξη του φιλόδοξου Προϋπολογισμού 2017.
Από την πλευρά των δαπανών η κυβέρνηση προχωρά σε κάθε μέτρο προκειμένου να καθυστερήσει δαπάνες, συγκρατώντας με τεχνητό τρόπο τα έξοδα. Σε 3,1 δισ. € ανέρχονται οι μη εκτελεσμένες δαπάνες που είχαν προϋπολογιστεί στο 9μηνο 2016. Παράλληλα, υπάρχουν υποχρεώσεις του Δημοσίου οι οποίες, με τη μέθοδο ότι δεν έχουν ακόμα βεβαιωθεί, δεν εμφανίζονται στα δημοσιονομικά αποτελέσματα. Έτσι επιστροφές φόρων και καθυστερούμενες συντάξεις ύψους 3,2 δισ. €, που οφείλει το Δημόσιο, δεν καταγράφονται στα μέχρι τώρα αποτελέσματα του κρατικού προϋπολογισμού.
Εισοδήματα, απασχόληση, εργασιακά στα «τάρταρα». «Μαγική εικόνα» φαίνεται ότι είναι το ποσοστό της ανεργίας. Μπορεί να παραμένει πολύ υψηλό αλλά μειώνεται, λέει η κυβέρνηση. Το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 23,1% στο τέλος Ιουνίου 2016 έναντι 24,6% τον Ιούνιο 2015. Όμως αυτή η εικόνα βελτίωσης είναι πλασματική. Οφείλεται στη δημιουργία προσωρινών θέσεων εργασίας, είτε μέσω προγραμμάτων κοινωνικής απασχόλησης με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ, είτε μέσω της ραγδαίας αύξηση της μερικής απασχόλησης. Επί της ουσίας «μερική ζωή» ….
Σύμφωνα με την έκθεση «Ως προς τις μορφές απασχόλησης, η μερική απασχόληση τον Σεπτέμβριο του 2016 ανέρχεται σε ποσοστό 46,75%, η εκ περιτροπής απασχόληση σε 14,35% και η πλήρης απασχόληση σε 38,90%.» Την ίδια στιγμή η μακροχρόνια ανεργία (πάνω από 12 μήνες) διαμορφώθηκε στο 72,2%.
Η υψηλή ανεργία, η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και η θεσμοθετημένη από την πολιτεία μείωση των μισθών έχει τραγικά αποτελέσματα στις αμοιβές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΓΣΕΕ, που επικαλείται και η έκθεση:
- Συνολικά 343.760 εργαζόμενοι αμείβονται με μηνιαίους μισθούς από 100 έως και 400 € μεικτά.
- 126.956 εργαζόμενοι αμείβονται με μεικτό μηνιαίο μισθό έως 100 €.
- Η ανασφάλιστη εργασία φτάνει στο 30%.
- Η απλήρωτη εργασία θίγει πάνω από 1 εκατομμύριο εργαζόμενους.
- Το ποσοστό φτώχειας των εργαζομένων μερικής απασχόλησης, από 30,1% το 2009, εκτινάχθηκε στο 52%.
- Το ποσοστό απόλυτης φτώχειας των μισθωτών πλήρους απασχόλησης που το 2009 ανερχόταν στο 7,6%, πλέον αγγίζει το 20%.
- Οι μειώσεις μισθών που έχουν σημειωθεί από το 2010 και μετά, κυμαίνονται στα επίπεδα του 40% – 50% μεσοσταθμικά.
Σε αυτές τις συνθήκες είναι φυσικό αποτέλεσμα η «αύξηση της αδήλωτης εργασίας, που ανέρχεται στο 25% και τείνει να διαμορφώσει από μόνη της μια δεύτερη αγορά εργασίας», όπως αναφέρει η έκθεση.
Και σαν να μην φτάνουν αυτά, στην έκθεση παρουσιάζονται οι προτάσεις των θεσμών για τα εργασιακά, η υλοποίηση των οποίων θα μετατρέψει σε πραγματική ζούγκλα την αγορά εργασίας. Ζητούν μεταξύ άλλων: α) ο κατώτατος μισθός να ορίζεται από το κράτος και να μην περιλαμβάνει καμία προσαύξηση, β) επέκταση του θεσμού των επιχειρησιακών συμβάσεων, διότι «βοηθούν τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν» σε δύσκολες περιόδους, γ) κατάργηση των περιορισμών στης ομαδικές απολύσεις και αύξηση του ορίου τους από 5% σε 10%, δ) αλλαγές στη δομή και οργάνωση των συνδικάτων για την «εξασφάλιση της εκπροσώπησης όλων των εργαζομένων». Επί της ουσίας προετοιμάζονται περιορισμοί στη λήψη αποφάσεων για κινητοποιήσεις και απεργίες, ε) εφαρμογή «ανταπεργίας» (lockout) από τους εργοδότες.
Δραματική αύξηση ληξιπρόθεσμων χρεών του ιδιωτικού τομέα. Η αδυναμία εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων του ιδιωτικού τομέα δεν έχει προηγούμενο. Το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών ανέρχεται σε 230 δισ. € εκ των οποίων 93 προς το δημόσιο, 30 προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, και 107 προς τις τράπεζες με συνεχώς αυξητική τάση. Ενδεικτικά, τον Σεπτέμβριο 2016 προστέθηκαν 343.565 νέοι φορολογούμενοι με ληξιπρόθεσμες οφειλές ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό στους 4.374.475. Σύμφωνα με την έκθεση «Οι διαστάσεις είναι τέτοιες που το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα σύντομα πλησιάζει το μέγεθος του δημοσίου χρέους!»
Η κατάσταση στα ασφαλιστικά ταμεία, κύρια στον ΟΑΕΕ περιγράφεται δραματική. Οι οφειλές στον ΟΑΕΕ ανέρχονται σε 12 δισ. € και από τους 701.000 ασφαλισμένους εν ενεργεία οι 538.000 είναι οφειλέτες, είτε έχουν κάνει διακοπή και οφείλουν εισφορές. Την ίδια στιγμή, τον Σεπτέμβριο 2016, το ταμείο έχει λάβει το 100% της δικαιούμενης κρατικής επιχορήγησης για πληρωμές συντάξεων.
Το χρέος δεν είναι ούτε βιώσιμο, ούτε διαχειρίσιμο: Σύμφωνα με την έκθεση «…μια σοβαρή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι απαραίτητη για να επανέλθει η χώρα σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης. Η διεθνής εμπειρία υποδεικνύει ότι, πρώτον, η αναδιάρθρωση του υπερβολικού χρέους μιας χώρας καθίσταται επιτακτική, όταν πλέον είναι φανερό ότι η εξυπηρέτησή του δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημοσιονομικής προσαρμογής ή της αναμενόμενης ανάπτυξης, ενώ και η παροχή ρευστότητας (μέσω νέων δανείων) δεν είναι αποτελεσματική.»
Από τα παραπάνω, σε συνδυασμό με διάφορα δημοσιεύματα, φαίνεται πως η χώρα σταδιακά ξαναμπαίνει στο «μάτι του κυκλώνα». Υπό αυτές τις συνθήκες δεν φαίνεται παράλογο αυτό που κυκλοφορεί στα ειδησεογραφικά πρακτορεία στο εξωτερικό, περί προετοιμασίας για 4ο μνημόνιο… καθώς τα χειρότερα δεν τα είδαμε ακόμα…
