Στο πρώτο χαράκωμα οι εργαζόμενοι του ΟΚΑΝΑ. Του Νίκου Λάιου
Κοχλάζουν οι εργασιακοί χώροι στις δομές αντιμετώπισης της εξάρτησης, λίγες εβδομάδες μετά την ψήφιση του νόμου «Περί Εξαρτησιογόνων Ουσιών». Η διαδικασία ψήφισης έδωσε την ευκαιρία σε πτέρυγες της συγκυβέρνησης να παρουσιαστούν ως «προοδευτικές δυνάμεις» που διενεργούν μια καθοριστική δρασκελιά προς τα εμπρός. Η πραγματική κατάσταση, όμως, στην οποία έχουν περιέλθει οι δομές που καλούνται να στηρίξουν την εφαρμογή κρίσιμων διατάξεων του νόμου, δείχνει πως ο ενδομνημονιακός «προοδευτισμός» βαστά την πυξίδα ανάποδα.
Ας δούμε, σύντομα, ορισμένα κεντρικά σημεία του σημερινού χάρτη της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων:
– Άγριες περικοπές της χρηματοδότησης όλων των δομών αντιμετώπισης της εξάρτησης από πλευράς υπουργείου Υγείας, την τελευταία τριετία.
– Συγχωνεύσεις που προωθούνται μεταξύ ψυχιατρικών νοσοκομείων (όπου υπάγονται τα δημόσια και «στεγνά» προγράμματα 18 Άνω, Αργώ, Ιανός) με γενικά νοσοκομεία. Τελευταία αναθερμαίνονται και σενάρια συγχώνευσης όλων των δομών αντιμετώπισης της εξάρτησης σε μια σούπα τροϊκανής έμπνευσης, με ζουμί ιδιωτικοποίησης.
– Ένταση των απαιτήσεων της δουλειάς σε συνθήκες κοινωνικής αποδιάρθρωσης, με κατακόρυφη αύξηση ιδιαίτερα των ανθρώπων που απευθύνονται στην πρόληψη και στη χορήγηση υποκατάστατων. Ποιοτικές αλλαγές στο «προφίλ» των χρηστών (διαλυμένοι ψυχισμοί, φτηνά-επικίνδυνα «ναρκωτικά της κρίσης») που δυσχεραίνουν την απεξάρτηση. Κοινωνική ένταξη γκραν-γκινιόλ, για όσους κατορθώσουν ν’ απεξαρτηθούν.
– Στο πλαίσιο αυτό οι παραιτήσεις εργαζομένων -σε μια ύστατη κίνηση αυτοπροστασίας μπρος στο καθημερινό «κάψιμο»- αφήνουν κενές θέσεις, που δεν αναπληρώνονται (ΚΕΘΕΑ και Κέντρα Πρόληψης), με αποτέλεσμα οι εναπομείναντες εργαζόμενοι να επιβαρύνονται ακόμη περισσότερο αλλά και να διαταράσσονται οι θεραπευτικές και/ή παιδαγωγικές σχέσεις, άρα και η έκβασή τους.
– Οι εργαζόμενοι σε ΚΕΘΕΑ και ΟΚΑΝΑ παλεύουν για ανανέωση των Συλλογικών Συμβάσεών τους, ενώ οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Πρόληψης δεν είχαν ποτέ (αφού δεν έχουν συλλογικό εργοδότη).
– Οι οφειλές του ΟΚΑΝΑ προς τρίτους ανέρχονται σε 28.000.000 ευρώ, ενώ οι οφειλές των υπουργείων Εσωτερικών και Υγείας και του ΟΚΑΝΑ προς τα Κέντρα Πρόληψης ξεπερνούν τα 30.000.000 ευρώ. Σε 14 απ’ τα 71 Κέντρα Πρόληψης της χώρας οι εργαζόμενοι υλοποιούν παρεμβάσεις απλήρωτοι.
Στο επίκεντρο ο ΟΚΑΝΑ
Ξεκολλώντας, λοιπόν, το βλέμμα απ’ τις πυξίδες και ρίχνοντας μια ματιά στην πραγματικότητα, γίνεται φανερό πως ασκείται μεγάλη και διαλυτική πίεση στο χώρο αντιμετώπισης των εξαρτήσεων συνολικά, ως τμήμα της γενικότερης διαδικασίας κατάλυσης του δημόσιου χαρακτήρα της Υγείας.
Τη διαδικασία υπογραμμίζει το γεγονός ότι στο επίκεντρο της επίθεσης βρίσκεται πλέον ο ΟΚΑΝΑ – η πολιτική ναυαρχίδα, καλώς ή κακώς, της αντιμετώπισης της εξάρτησης τα τελευταία χρόνια. Ο φετινός προϋπολογισμός του Οργανισμού υπολείπεται τουλάχιστον κατά 10.000.000 ευρώ, προκειμένου να λειτουργήσει υποτυπωδώς. Το ποτήρι ξεχείλισε όταν από τους εργαζόμενους ζητήθηκε και «επιστροφή» επιδομάτων. Οι εργαζόμενοι αντέδρασαν καταλαμβάνοντας το κτίριο κεντρικών υπηρεσιών στις 19 Μαρτίου. Συνεχίζουν, έκτοτε, με αποφάσεις μαζικών συνελεύσεων, αφού στις σχεδόν καθημερινές κινητοποιήσεις τους λαμβάνουν αρνητικές απαντήσεις από τα υπουργεία. Οι διαθέσεις των εργαζομένων «δείχνουν» συνέχιση της κατάληψης. Εξάλλου, στην αποφασιστικότητα και το δυναμισμό της «βάσης» πιστώνεται η ζωντάνια της κατάληψης, με ομάδες ακούραστα να σχεδιάζουν πλήθος εκδηλώσεων και κινητοποιήσεων εδώ και ένα μήνα. Μάλιστα, κινήσεις συντονισμού εργαζομένων των δομών αντιμετώπισης της εξάρτησης αναθερμαίνονται, μετά από καιρό, με πρωτοβουλία των εργαζομένων του ΟΚΑΝΑ. Καρπός των κινήσεων αυτών η κοινή κινητοποίηση της 12 Απρίλη, μαζική, δυναμική, με κάποια πρώτα ελπιδοφόρα χαμόγελα.
Υπόθεση όλων των εργαζομένων στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων
Στους εργαζόμενους σε ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, 18 Άνω, Κέντρα Πρόληψης αρχίζει να γίνεται αντιληπτό πως η κορύφωση της πίεσης στον ΟΚΑΝΑ (σε μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει εδώ και δυόμισι χρόνια, μάλιστα με συμπανηγυρισμούς από Λοβέρδο και διοίκηση ΟΚΑΝΑ περί δήθεν «εξάπλωσης»/«διασποράς» δομών) δεν αφορά μόνο τους εκεί εργαζόμενους. Με την ίδια τη σκληρή πραγματικότητα βίαια να καταρρίπτει εμπόδια που «διαφορές» σε επίπεδο επιστημονικών προσεγγίσεων έθεταν για χρόνια, ολοένα περισσότεροι εργαζόμενοι κατανοούν την έκταση του κινδύνου.
Από εδώ και μπρος το ζητούμενο είναι η μετακίνηση των εργαζομένων ΚΕΘΕΑ, 18 Άνω, Κέντρων Πρόληψης απ’ τη θέση του «παρατηρητή» ή του απλώς «αλληλέγγυου» σ’ έναν αγώνα που είναι με άμεσο τρόπο και δικός τους. Με άνοιγμα όχι απλά στο αναμεταξύ μας, αλλά συνολικά στην κοινωνία, που απειλείται μ’ αποστέρηση των υπηρεσιών μας. Ίσα-ίσα αυτό θα επιταχύνει και εμβαθύνει τις μεταξύ μας διαδικασίες. Και θα τους δώσει νόημα.
Η έκβαση της κινητοποίησης των συναδέλφων του ΟΚΑΝΑ (ειδικά αναφορικά με τη χρηματοδότηση 2013) θα κρίνει και το αν και πόσο γρήγορα θα προχωρήσει η συρρίκνωση και κατάρρευση όλων των δομών.
Ας κοιτάζουμε μεσοπρόθεσμα, έστω. Αποχωριζόμενοι πολιτικά πρωτόγονες αντιλήψεις και συμπεριφορές, που με επιστημονικοφανή ακρίβεια καταλήγουν στο «να καεί το σπίτι του διπλανού».
Από τι θαρρούμε πώς είναι καμωμένο το «δικό μας» σπίτι;
* Ο Νίκος Λάιος είναι Γενικός Γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης
