Πρώην στέλεχος της Google αποκαλύπτει πως προϊόντα και εφαρμογές επηρεάζουν την καθημερινότητα μας
του Τρίσταν Χάρις
«Ό,τι πιο κοντινό σε συνείδηση έχει η Silicon Valley». Έτσι χαρακτηρίζουν τον Τρίσταν Χάρις, ο οποίος είχε τον τίτλο του υπεύθυνου «φιλοσοφίας προϊόντων» στην Google όπου εργαζόταν μέχρι το 2016. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζουμε εκτενή αποσπάσματα της δουλειάς του «How Technology Hijacks People’s Minds» που μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του www.tristanharris.com.
Ο «Φόβος του να χάσεις κάτι σημαντικό»
Ένας από τους τρόπους που οι εφαρμογές και οι ιστοσελίδες καταλαμβάνουν τα ανθρώπινα μυαλά είναι με το να προκαλούν την 1% πιθανότητα να χάσεις κάτι σημαντικό. Εάν σε πείσω ότι είμαι ένα μέσο παροχής σημαντικών πληροφοριών, μηνυμάτων, φιλιών, ή πιθανών ευκαιριών για σεξ, θα είναι δύσκολο για σένα να με κλείσεις, να αποσυνδεθείς ή να διαγράψεις τον λογαριασμό σου. Επειδή ίσως χάσεις κάτι σημαντικό! Αυτό μας κάνει να παραμένουμε εγγεγραμμένοι σε λίστες μηνυμάτων που δεν έχουμε λάβει τίποτα ενδιαφέρον, να είμαστε «φίλοι» με ανθρώπους που έχουμε χρόνια να μιλήσουμε, να βλέπουμε ανθρώπους σε εφαρμογές γνωριμιών ακόμα κι αν δεν έχουμε βγει με κανέναν για αρκετό καιρό και αυτό μας κάνει να συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αν εστιάσουμε σ’ αυτόν τον φόβο θα ανακαλύψουμε ότι είναι μάταιο. Πάντα θα χάνουμε κάτι σημαντικό κάθε στιγμή όταν σταματήσουμε κάτι από τα παραπάνω. Υπάρχουν «μαγικές στιγμές» στο facebook που θα χάσουμε εάν δεν το χρησιμοποιούμε για έκτη συνεχόμενη ώρα (π.χ. ένας παλιός φίλος είναι στην πόλη μας αυτή την στιγμή). Θα χάσουμε το ιδανικό μας ταίρι αν δεν δούμε τον 700ο άνθρωπο που μας εμφανίζει η εφαρμογή γνωριμιών Tinder. Υπάρχουν επείγοντα τηλεφωνήματα που θα χάσουμε αν δεν έχουμε ανοιχτό το κινητό μας 24 ώρες το 24ωρο. Αλλά το να ζούμε κάθε στιγμή με τον φόβο να μην χάσουμε κάτι σημαντικό δεν είναι στην φύση μας. Δεν χάνουμε ό,τι δεν βλέπουμε!
Η κοινωνική αποδοχή
Κάθε άνθρωπος θέλει να έχει κοινωνική αποδοχή. Η ανάγκη να ανήκουμε κάπου, να μας αποδέχονται ή να μας εκτιμούν οι γύρω μας είναι ένα από τα υψηλότερα ανθρώπινα κίνητρα. Αλλά τώρα η κοινωνική μας αποδοχή είναι στα χέρια των εταιρειών τεχνολογίας. Όταν για παράδειγμα μας «ταγκάρει» ένας φίλος μας σε μία φωτογραφία στο Facebook, σκεφτόμαστε ότι κάνει μία συνειδητή επιλογή. Αλλά δεν βλέπουμε πως μία εταιρεία όπως το Facebook τον «ανάγκασε» να το κάνει σε πρώτη φάση.
Το Facebook, το Instagram και το Snapchat μπορούν να χειραγωγήσουν πόσο συχνά οι άνθρωποι ταγκάρονται σε φωτογραφίες αφού αυτόματα βγάζουν κουτάκια γύρω από τα πρόσωπα που πρέπει να ταγκάρουμε. Άρα όταν ένας φίλος μάς ταγκάρει, στην πραγματικότητα απαντά στην προτροπή του Facebook, δεν κάνει μία συνειδητή επιλογή.
Το ίδιο συμβαίνει όταν π.χ. αλλάζουμε φωτογραφία προφίλ. Το Facebook ξέρει ότι αυτή είναι μία στιγμή που αναζητάμε την κοινωνική αποδοχή, «τι πιστεύουν οι φίλοι μου για τη νέα μου φωτογραφία;». Το Facebook το ταξινομεί αυτό υψηλότερα στη ροή ειδήσεων, έτσι ώστε να μείνει περισσότερη ώρα για να πάρουμε like και σχόλια από φίλους. Μερικές ηλικιακές ομάδες είναι πιο ευάλωτες σ’ αυτή την κοινωνική αποδοχή (όπως οι έφηβοι). Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πόσο ισχυροί είναι οι σχεδιαστές αυτών των εφαρμογών όταν εκμεταλλεύονται αυτή την αδυναμία.
Άπειρη ροή ειδήσεων και αυτόματη αναπαραγωγή
Άλλος ένας τρόπος να ελέγξεις τους ανθρώπους είναι να τους έχεις να καταναλώνουν πράγματα, ακόμα κι όταν δεν «πεινάνε» πια. Πως; Εύκολα. Παίρνουμε κάτι που ήταν οριοθετημένο και πεπερασμένο και το μετατρέπουμε σε μία ατέρμονη ροή που συνεχίζει επ’ άπειρον. Οι ροές ειδήσεων είναι ειδικά σχεδιασμένες να γεμίζουν αυτόματα με «λόγους» για να συνεχίσουμε το «σκρολάρισμα» και σκοπίμως εξαλείφουν οποιονδήποτε λόγο για να σταματήσουμε, να επανεξετάσουμε (τι κάνουμε) ή να φύγουμε. Αυτός είναι ο λόγος που οι ιστοσελίδες με βίντεο ή τα κοινωνικά δίκτυα όπως το Netflix, το Youtube ή το Facebook αναπαράγουν αυτόματα (Autoplay) το επόμενο βίντεο μετά από μία αντίστροφη μέτρηση αντί να μας περιμένουμε να κάνουμε μία συνειδητή επιλογή (στην περίπτωση που δεν κάνουμε – π.χ. να επιλέξουμε ένα άλλο βίντεο). Ένα μεγάλο μέρος της κίνησης σ’ αυτές τις ιστοσελίδες οδηγείται από το «autoplay» στο επόμενο πράγμα.
Οι εταιρείες λένε συχνά «απλώς κάνουμε ευκολότερο για τους χρήστες να δουν το βίντεο που αυτοί θέλουν μετά», όταν στην πραγματικότητα εξυπηρετούν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα. Και δεν μπορείς να τους κατηγορήσεις, αφού η αύξηση του χρόνου που ξοδεύουμε είναι το νόμισμα στο οποίο συναγωνίζονται.
