Είναι ο κινηματογράφος εργαλείο της ψυχανάλυσης ή μήπως το αντίθετο; Του Νέστορα Πουλάκου
Το σινεμά αυτό καθαυτό προσφέρεται για αυτοψυχανάλυση, είτε στο δημιουργό του, είτε στους συντελεστές του, είτε στους ίδιους τους θεατές; Ό,τι και να ισχύει, η τέχνη μιλάει κατευθείαν στην ψυχή όπως και η ψυχή μιλάει πρωτίστως μέσω της τέχνης. Επομένως, τι πιο δόκιμο από μια ψυχαναλυτική προσέγγιση του κινηματογράφου ή, τέλος πάντων, τη σχέση της επιστήμης και της τέχνης δομώντας και αποδομώντας εικόνες και λέξεις.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη η μετάφραση του βιβλίου Ψυχανάλυση και Κινηματογράφος: Το Παιχνίδι των Σκιών της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου του Σάσεξ Βίκυ Λεμπό, σε μετάφραση της Ειρήνης Πυρπάσου και επιμέλεια-πρόλογο της Ρέας Βαλντέν. Εντάσσεται στη σειρά Κινηματογραφικές Σπουδές που επιμελείται η σκηνοθέτις Εύα Στεφανή και μέχρι τώρα έχει παρουσιάσει ορισμένα από τα πλέον ενδιαφέροντα δοκίμια-μελέτες για τον παγκόσμιο κινηματογράφο και την τέχνη του στο σύνολό της.
«Ψυχαναλύοντας» τη σχέση αυτή αμέσως μας έρχεται στο μυαλό το σινεμά του Άλφρεντ Χίτσκοκ, το οποίο και δεσπόζει στο βιβλίο της Λεμπό: Από το εξώφυλλο, με σκηνή από την ταινία Τα Πουλιά, μέχρι την ενότητα Τυπικά Όνειρα κατά την οποία μια σειρά από ταινίες του σπουδαίου Άγγλου σκηνοθέτη συνδέονται κατευθείαν με το ανθρώπινο ασυνείδητο, μέσα από το λαβύρινθο των ονείρων και της ίδιας της ψυχής (Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων, Μάρνι, Ψυχώ, Τα Πουλιά]. Στις ενότητες Μες στον Καθρέφτη: Καθρέφτης/ Όνειρο/ Οθόνη (παράδειγμα η ταινία Ο Φοιτητής της Πράγας) και Το Ερώτημα της Γυναίκας (αναλύεται η περίπτωση Ψυχανάλυση και Φεμινισμός) η σχέση της επιστήμης με την τέχνη μελετάται διεξοδικότερα.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενότητα Ο Freud στη Μεγάλη Οθόνη, όπου πέρα από τη μεγάλη συμβολή του «πατέρα της ψυχολογίας» στο έργο πολλών κινηματογραφιστών, αναλύεται η προετοιμασία της ταινίας για τη ζωή του από τον Αμερικανό σκηνοθέτη Τζον Χιούστον και το Γάλλο φιλόσοφο Ζαν-Πολ Σαρτρ που, τελικά, κατέληξε σε οριστική ρήξη και διαφωνία των δυο αντρών, την αποτυχημένη εμπορικά ταινία του Χιούστον Freud, με τον Μοντγκόμερι Κλιφτ το 1962, καθώς και τη μεταθανάτια έκδοση του Σαρτρ Σενάριο Freud, βασισμένη στο πρωτότυπο, αρχικό σενάριο της ταινίας.
