Στους δύο γύρους των αυτοδιοικητικών εκλογών οι πολίτες, με την ετυμηγορία τους, διαμορφώνουν ένα διαφορετικό τοπίο που απαιτεί προσεκτική και νηφάλια συζήτηση.
Τα ορατά συμπεράσματα, αν και έχουν ήδη επισημανθεί, έχουν σημασία. Οι πολίτες «τιμώρησαν» παραδειγματικά τα ψέματα, την αλαζονεία, τις φανερές ανεπάρκειες, την υποκρισία, τα «μεγάλα λόγια» των κυβερνητικών υποψηφίων. Όλες οι περιφέρεις και οι μεγάλες πόλεις «χάθηκαν», οι υποψήφιοι που στηρίχθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, με ελάχιστες εξαιρέσεις, απέτυχαν και σε πολλές περιπτώσεις κατέγραψαν απελπιστικά αποτελέσματα. Η κομματική στήριξη αποτέλεσε πρόκριμα της αποτυχίας τους.
Ο χάρτης των περιφερειών της Ελλάδας έγινε πάλι «μπλε». Η εικόνα, όσο και αν είναι πραγματική, έχει ιδιομορφίες που δεν πρέπει να λησμονιούνται. Η υποψήφιοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες της Ν.Δ. περισσότερο εισπράττουν ψήφους «τιμωρίας» της κυβέρνησης παρά δημιουργούν ένα πολιτικό ρεύμα υπέρ της συντηρητικής παράταξης. Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται και με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Την ίδια στιγμή οι περισσότερες περιφέρειες και εκατοντάδες δήμοι απέκτησαν «μπλε» διοικήσεις χωρίς την απαιτούμενη πλειοψηφία για μια απρόσκοπτη διοίκηση. Πολλοί δήμαρχοι και περιφερειάρχες, λόγω του εκλογικού συστήματος, θα είναι υποχρεωμένοι να «συνεργαστούν» με τους «αντιπάλους» του για να «κυβερνήσουν». Ένα άγνωστο και αχαρτογράφητο τοπίο διαμορφώνεται μπροστά μας όπου η συναλλαγή, ο «ρεαλισμός» μιας διαχείρισης των ΟΤΑ ως Ανώνυμες Εταιρείες και η προσαρμογή στους οικονομικούς και θεσμικούς καταναγκασμούς της κεντρικής διακυβέρνησης θα κυριαρχήσουν, αλλοιώνοντας βαθιά κάθε έννοια αυτοδιοίκησης αλλά και την ίδια την ετυμηγορία των πολιτών.
Την ίδια στιγμή δυναμώνουν το φαινόμενα ελέγχου μεγάλων πόλεων από επιχειρηματικά συμφέροντα. Εμβληματικά τα φαινόμενα σε Πειραιά, Βόλο, Νέα Φιλαδέλφεια, ως ένα βαθμό στη Θεσσαλονίκη αλλά και σε μια σειρά μικρότερες πόλεις της ελληνικής περιφέρειας. Τοπικοί παράγοντες, άνθρωποι του ποδοσφαίρου, της παραοικονομίας και της «νύχτας», ξοδεύοντας μεγάλα ποσά, ελέγχουν απευθείας την τύχη μεγάλων δήμων της χώρας.
Μέσα σε αυτό το τοπίο τα αυτοδιοικητικά σχήματα που στηρίχτηκαν από την Αριστερά υπέστησαν μεγάλες απώλειες. Η «στασιμότητα» των σχημάτων του ΚΚΕ και η απώλεια τεσσάρων δήμων δεν αντισταθμίζεται από την επιτυχία της Πάτρας. Η «συντριβή» των περισσότερων μικρών σχημάτων που αναφέρονταν ή «θύμιζαν» την Αριστερά αποτελεί γενικό δεδομένο που δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Χωρίς έκφραση οι αγωνίες της κοινωνίας
Είναι αδύνατο να κατανοηθεί το εκλογικό αποτέλεσμα αν η προσοχή εστιαστεί αποκλειστικά και μόνο στην «αριθμητική» του εκλογικού αποτελέσματος.
Στη χώρα διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο στην Αυτοδιοίκηση, προϊόν βαθύτερων κοινωνικών διεργασιών που επηρέασαν το αποτέλεσμα και θα παίξουν ρόλο την επόμενη μέρα.
Η ανάθεση κυριαρχεί, η συμμετοχή στα κοινά, η ελπίδα και η αναζήτηση για ένα καλύτερο αύριο οπισθοχωρεί. Οι «καταγγελίες» και τα «όχι», η πολιτική μέσω συνθημάτων, οι κομματικές στηρίξεις δεν συγκινούν. Η φανερή έλλειψη κάθε σχεδίου για τα άμεσα και μεγάλα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών τιμωρούνται εκλογικά
Οι πολίτες δείχνουν μια «βουβή» προτίμηση σε όσους θεωρούν ότι θα ασκήσουν μια «διαχείριση» χωρίς εκπλήξεις, χωρίς απρόβλεπτα και «πειραματισμούς». Οι πολίτες φαίνεται να χαμηλώνουν τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις τούς από περιφερειάρχες και δημάρχους αρκούμενοι στα ελάχιστα, στα προφανή.
Η ανάθεση κυριαρχεί, η συμμετοχή στα κοινά, η ελπίδα και η αναζήτηση για ένα καλύτερο αύριο οπισθοχωρεί. Οι «καταγγελίες» και τα «όχι», η πολιτική μέσω συνθημάτων, οι κομματικές στηρίξεις δεν συγκινούν. Η φανερή έλλειψη κάθε σχεδίου για τα άμεσα και μεγάλα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών τιμωρούνται εκλογικά. Οι πολίτες στρέφονται σε επιλογές που εξασφαλίζουν «σταθερότητα», που απορρίπτουν την ασάφεια.
Αυτή η κοινωνική στάση δεν εκφράζει ένα συντηρητισμό με καθαρά πολιτικούς όρους. Πουθενά δεν διαφαίνεται ένα πολιτικό ρεύμα, μια διευρυνόμενη εμπιστοσύνη σε μια δεξιά διακυβέρνηση. Φαίνεται και από το ύψος της αποχής την δεύτερη Κυριακή των αυτοδιοικητικών εκλογών. Πρόκειται περισσότερο για μια συμπεριφορά που εκφράζει ένα γενικευμένο αποπροσανατολισμό του κοινωνικού σώματος, ένα φόβο μπροστά στα προβλήματα επιβίωσης, μια τεράστια ανασφάλεια για το αύριο. Αποτελούν όλα αυτά εκφράσεις των μεγάλων διαψεύσεων που έφερε μαζί της η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, έκφραση της υποστροφής της ελπίδας.
Αυτή η κοινωνική στάση δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο Πρόκειται για μια συμπεριφορά που αντλεί δύναμη από τις γενικές τάσεις που κυριαρχούν στη χώρα, στην Ευρώπη, σε όλο το δυτικό κόσμο.
Η πλειοψηφία των πολιτών εστιάζει την προσοχή και το ενδιαφέρον της, αρκείται να ζει αποκλειστικά και μόνο το παρόν. Και ας είναι αυτό το παρόν καταθλιπτικό και επώδυνο. Αυτό το παρόν βαραίνει τόσο πολύ στη συνείδηση και τις επιλογές των ανθρώπων που παρουσιάζεται ως η μόνη αποδεκτή χρονική διάσταση. Η αναζήτηση ενός εναλλακτικού μέλλοντος σβήνει ως δυνατότητα αλλά και ως συλλογική επιθυμία. Το ίδιο μοιάζει αδιάφορη η αναζήτηση συμπερασμάτων από το παρελθόν σχετικά με τις αιτίες που μας οδήγησαν εδώ. Η ταυτόχρονη προσπάθεια κατάργησης του παρελθόντος και του μέλλοντος είναι έκφραση της προσπάθειας να επιβληθεί η εντύπωση ότι τίποτα δεν αλλάζει, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, ότι δεν υπάρχει άλλο μέλλον από όσα προσφέρονται σήμερα ως παγκοσμιοποιημένος μονόδρομος.
Ανάγκη επαναπροσδιορισμών
Δεν φθάσαμε ως εδώ τυχαία, δεν είναι η μοίρα μας. Είναι το επιστέγασμα, το αποτύπωμα μιας δεκάχρονης κατηφορικής πορείας σε όλους τους τομείς – οικονομικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς. Είναι κυρίως αυτό που πρέπει να τροποποιηθεί.
Χρειάζεται να αποκτηθεί, να «ανακαλυφθεί» μια νέα οπτική, μια νέα κατεύθυνση για την αυτοδιοίκηση. Τα «εύκολα» αποτελούν παρελθόν. Αν δεχθούμε ότι η τοπική αυτοδιοίκηση συνεχίζει να αποτελεί προνομιακό πεδίο δοκιμής και άσκησης μια άλλης πολιτικής απαιτείται η θέληση και η κοπιώδης αναζήτηση μια βαθύτερης γνώσης για τα μεγάλα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών. Απαιτείται η απόκτηση δεσμών με τις τοπικές κοινωνίες στη βάση αυτών των προβλημάτων. Απαιτείται η συμμετοχή των πολιτών, η συν-ευθύνη στη συγκρότηση προτάσεων για τα μεγάλα προβλήματα κάθε χωριστού τόπου. Αυτή η συμμετοχή γίνεται παράλληλα και αναγκαία προϋπόθεση ενεργοποίησης των πολιτών στους αγώνες που αναπόφευκτα θα αναπτυχθούν το επόμενο διάστημα.
Σήμερα δεν αρκούν οι δηλώσεις ότι θα συνεχίσουμε. Έχει νόημα να συνεχίσουμε αναμετρώμενοι με αυτά τα προβλήματα. Προσπαθώντας να μάθουμε από τα λάθη μας. Δίνοντας ζωή σε νέα ενδιαφέροντα εγχειρήματα.
* Ο Σπύρος Παναγιώτου είναι δημοτικός σύμβουλος Γαλατσίου και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Γαλάτσι, Ο Τόπος μου».
