Ένα μήνα μετά την τουρκική εισβολή με στόχο την πόλη Αφρίν στη βορειοδυτική Συρία, η εικόνα στα μέτωπα παραμένει σκοτεινή. Τα νέα επεισόδια προοιωνίζουν ότι βρισκόμαστε μόνο στην αρχή μιας σύγκρουσης με απρόβλεπτες διαστάσεις και συνέπειες για τους λαούς της Μέσης Ανατολής. Καταρχήν ο πανίσχυρος τουρκικός στρατός, παρά τη χρήση τεθωρακισμένων, τους συνεχείς αεροπορικούς βομβαρδισμούς και την ανοχή τόσο της Ρωσίας όσο και των ΗΠΑ, δεν έχει πραγματοποιήσει τον «περίπατο» που εξήγγειλε ο Ερντογάν. Ελέγχει βέβαια ένα τμήμα της περιοχής και αρκετά χωριά, αλλά δεν έχει καταφέρει να προωθηθεί στα περίχωρα της πόλης Αφρίν, και έχει αποτύχει να εκκαθαρίσει την περιοχή από τις κουρδικές δυνάμεις που την υπερασπίζονται.
Και ενώ οι αιματηρές μάχες συνεχίζονται, μια σειρά πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές κινήσεις καθιστούν τις εξελίξεις περισσότερο περίπλοκες. Έτσι, την περασμένη Τρίτη ανακοινώθηκε ότι δυνάμεις της συριακής πολιτοφυλακής κινήθηκαν προς το Αφρίν σε ενίσχυση των κουρδικών δυνάμεων. Πρόκειται για εμπειροπόλεμες στρατιωτικές δυνάμεις σιιτών και αλαουιτών, που είχαν πάρει μέρος στον αγώνα κατά του ISIS στο πλευρό της κυβέρνησης Άσαντ. Οι δυνάμεις αυτές, που διατηρούν παράλληλα φιλικές σχέσεις με το Ιράν, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Κούρδων για κοινή άμυνα έναντι της τουρκικής εισβολής και για προάσπιση της ακεραιότητας της Συρίας.
Νέα περιπλοκή από την αποστολή φιλοκυβερνητικών δυνάμεων
Η έκκληση αυτή απευθύνθηκε βέβαια προς την επίσημη κυβέρνηση της Συρίας, η οποία καταδίκασε την τουρκική εισβολή και δήλωσε την πρόθεσή της να αμυνθεί. Τελικά ο Άσαντ επέλεξε την μη άμεση ανάμειξη του τακτικού συριακού στρατού, ο οποίος συνεχίζει να μάχεται κατά θυλάκων του ISIS στα νότια της χώρας. Στη θέση του, προώθησε την εμπλοκή των φιλοκυβερνητικών πολιτοφυλακών. Όσο και αν δεν επιβεβαιώνεται επίσημα, με την απόφασή του αυτή είναι σύμφωνο το Ιράν, ενώ η διακριτική σιωπή της Ρωσίας φανερώνει ότι ήταν πλήρως ενημερωμένη. Η οργισμένη αντίδραση του Ερντογάν έναντι της ενίσχυσης της κουρδικής άμυνας από συμμαχικές δυνάμεις των εταίρων του (Ρωσία-Ιράν) ήρθε με εντατικοποίηση των βομβαρδισμών. Αυτό όμως δεν απέτρεψε την είσοδο των φιλικών προς τη Δαμασκό δυνάμεων στο Αφρίν και την ανάπτυξή τους στο πολεμικό μέτωπο.
Διαμορφώνεται έτσι η εξής περίπλοκη κατάσταση: Η Τουρκία είναι σφοδρά δυσαρεστημένη με την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή της βορειοδυτικής Συρίας καθώς, παρά την προσπάθεια εξευμενισμού της από τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Τίλερσον (που επισκέφθηκε την Άγκυρα την περασμένη εβδομάδα), δεν συμφωνήθηκε η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από την πόλη Μανμπίζ – δηλαδή την περιοχή ανατολικά του Ευφράτη, όπου σκοπεύει να διευρύνει τις επιχειρήσεις της η Τουρκία. Έτσι τη στιγμή που όλοι φοβούνται ότι, από λάθος ή σκόπιμα, είναι πιθανό να οδηγηθούν σε σύγκρουση δύο συμμαχικές στο ΝΑΤΟ χώρες (Τουρκία και ΗΠΑ), η Τουρκία έχει εμπλακεί σε πόλεμο με κουρδικές δυνάμεις, φιλικές στις ΗΠΑ, αλλά πλέον και με τη σιιτική πολιτοφυλακή, φιλική προς τη κυβέρνηση Άσαντ και υποστηριζόμενη ευθέως από το Ιράν.
Προσωρινή ισορροπία σε τεντωμένο σκοινί
Αυτός ο δυσεπίλυτος γρίφος δεν είναι καθόλου ανώδυνος. Προς το παρόν δυσκολεύει αφόρητα τη ρωσική πρωτοβουλία να συγκληθεί, στα μέσα Μάρτη, σύσκεψη των ΥΠΕΞ Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας με αντικείμενο την προετοιμασία συνάντησης κορυφής για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στη Συρία μετά την ήττα του ISIS. Είναι άγνωστο αν και πώς θα προχωρήσει αυτός ο σχεδιασμός μετά την, έστω και έμμεση, παρεμπόδιση των σχεδίων Ερντογάν για εκκαθάριση των συνόρων του από το κουρδικό YPG με την εμπλοκή των σιιτών πολιτοφυλάκων.
Η διπλότητα στη στάση Ιράν-Ρωσίας, όπως και η προσπάθεια του Άσαντ να οδηγήσει σε τέλμα και να αποδυναμώσει ταυτόχρονα την Τουρκία και τους Κούρδους μαχητές, δεν μπορεί να συνεχίζονται επ’ αόριστο. Καθώς ο χρόνος πιέζει, καθίσταται αναγκαία η εξεύρεση λύσης ή νέων συμβιβασμών – που αντικειμενικά σχετίζονται με το σύνολο των τριγωνικών, εύθραυστων και πρόσκαιρων συμμαχιών που έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή. Είναι άγνωστη η κατάληξη αυτής της διεργασίας. Κρίνοντας πάντως από τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα, δεν έχει προσφέρει τίποτα θετικό στην ειρήνευση. Αντίθετα, η ευθεία αναμέτρηση μεταξύ των μεγάλων περιφερειακών δυνάμεων δυναμώνει ως τάση, ιδίως αν συνυπολογιστούν οι επιθετικές ενέργειες του Ισραήλ σε βάρος της Συρίας και οι απειλές πολέμου μεταξύ Ιράν και Ισραήλ.
