του Νίκου Ταυρή
Όπως δείχνουν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών η Ελλάδα βρίσκεται κοντά σε μια σοβαρή εμπλοκή (στρατιωτική, διπλωματική) με την Τουρκία. Στόχος της Άγκυρας είναι, μέσω αυτής της εξέλιξης, να «επισημοποιήσει» την αλλαγή στάτους που έχει στον διεθνή στίβο (του στάτους της μεγάλης δύναμης) και τις αξιώσεις που έχει απέναντι στην Ελλάδα σε όλα τα μέτωπα (νησιά, Αιγαίο, Θράκη) –αλλά και στην Κύπρο– και να προσέλθει στον όποιο διάλογο ακολουθήσει από θέση ισχύος. Η ελληνική κυβέρνηση, όπως και σύσσωμο το ελληνικό πολιτικό σύστημα, έχει αποδεχτεί τη τουρκική γραμμή και τα πλαίσια που έχουνε οριστεί από τις ΗΠΑ –ελπίζοντας ότι αυτά θα τηρηθούν από τον Ταγίπ Ερντογάν–, αντιδρώντας χλιαρά ενώ δεν λείπουν και κάποιοι λεονταρισμοί που προσπαθούν να καλύψουν την αποδοχή μείωσης της κυριαρχίας της χώρας μας.
Κλιμακώσεις και απειλές
Ο Ταγίπ Ερντογάν θεωρεί ότι έχει έρθει η στιγμή η Τουρκία να διεκδικήσει ότι της «αναλογεί» στην περιοχή με βάση ότι πλέον είναι μια μεγάλη δύναμη και ισότιμη των άλλων μεγάλων δυνάμεων στο διεθνές σκηνικό. Για αυτό κλιμακώνει συστηματικά την ένταση μεταξύ των δύο χωρών και πιέζει σε όλα τα μέτωπα την Ελλάδα και την Κύπρο. Απανωτές είναι πλέον οι απειλές του στυλ ότι «θα έρθει μια νύχτα ο τούρκικος στρατός» και ότι η Ελλάδα θα πάθει τα ίδια με το 1922. Παράλληλα μιλάει για καταπίεση της «τούρκικης» μειονότητας στη Θράκη, για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο ζήτημα του προσφυγικού από την Ελλάδα και για παραβίαση των διεθνών συνθηκών σχετικά με το καθεστώς αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών. Με αυτό τον τρόπο, των fake news και των ψεύτικων αφηγημάτων, ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να «στήσει» μια «νομική» ή/και «πολιτική» αφορμή επέμβασης – διπλωματικής και στρατιωτικής. Την ίδια στιγμή πολλαπλασιάζονται από μεριάς της Τουρκίας τα ειδικά στρατιωτικά συμβούλια, οι προετοιμασίες του τούρκικου στρατού, οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδας, η κατασκοπία μέσω των ντρόουν, η ένταση στον Έβρο, η παράνομη διακίνηση προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο, οι «βόλτες» του ερευνητικού Yunus, δυτικά της Λέσβου κ.ο.κ.
Από τα παραπάνω πρέπει να εκτιμήσουμε ότι δεν είμαστε μακριά από το ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής εμπλοκής ειδικά αν θεωρήσουμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος έχει βρει την «αφορμή» για επέμβαση και έχει αρκετούς λόγους για να υλοποιήσει μια τέτοια κατεύθυνση.
Παράλληλα δεν είναι και λίγα τα μηνύματα που η Τουρκία στέλνει προς τις ΗΠΑ, που επί της ουσίας λέει ότι έχουν συμφωνηθεί κάποια πράγματα και πρέπει να αρχίσει η υλοποίησή τους, εννοώντας την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών και τη μοιρασιά των πλούτου του Αιγαίου. Και ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να σταματήσουν να κάνουν «πλάτες» στην Ελλάδα, που ίσως την οδηγήσουν και σε τυχοδιωκτισμούς, και να πιέσουν περισσότερο τη χώρα μας να προχωρήσει αυτές τις κινήσεις «καλής θέλησης» πιο γρήγορα – κάτι που με γενικούς όρους το ελληνικό πολιτικό σύστημα το έχει αποδεχτεί.
Αυτό που ενδιαφέρει πρωτίστως το ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι να μην έχει σοβαρό πολιτικό κόστος με τους χειρισμούς του στα ελληνοτουρκικά. Ειδικά από τη στιγμή που έχει συμφωνήσει στη μείωση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας
Αποδοχή και μείωση κυριαρχίας
Από τη μεριά της η ελληνική κυβέρνηση αλλά και σύσσωμο το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει αποδεχτεί το πλαίσιο που έχουν θέσει οι ΗΠΑ και η Τουρκία. Έχουν δεχτεί ότι η Τουρκία πρέπει να έχει λόγο στο Αιγαίο και στη Θράκη και πιστεύουν ότι οι Αμερικάνοι, ίσως και οι Γάλλοι, θα βοηθήσουν ώστε οι απαιτήσεις του Ταγίπ Ερντογάν να κινηθούν σε «λογικά» πλαίσια και προκύψουν συμφωνίες που δεν θα έχουν σοβαρό πολιτικό κόστος εσωτερικά. Γιατί αυτό είναι που ενδιαφέρει πρωτίστως το ελληνικό πολιτικό σύστημα: Να μην έχει σοβαρό πολιτικό κόστος. Ειδικά από τη στιγμή που έχει συμφωνήσει στη μείωση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας.
Εξ ου και η χλιαρή και αναντίστοιχη, σε σχέση με αυτή του Ταγίπ Ερντογάν, ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στον ΟΗΕ που για ακόμα μια φορά κάλεσε τον Τούρκο πρόεδρο να συναντηθούν και να βρούνε «λύσεις» – μια πρόσκληση που συμβαδίζει πλήρως με την αμερικανική πολιτική του «βρείτε τα». Βέβαια δεν λείπουν και οι διάφοροι λεονταρισμοί που προσπαθούν να καλύψουν την ενδοτική ελληνική πολιτική και να στείλουν το μήνυμα προς ΗΠΑ και Τουρκία ότι μπορούμε να κάνουμε ορισμένες παραχωρήσεις αλλά δεν πρέπει το πράγμα να «ξεφύγει». Όμως για το πιθανό ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής εμπλοκής δεν γίνεται καμία προετοιμασία, ειδικά στο επίπεδο της κοινωνίας που θα έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα αφού πρόκειται για το υπερόπλο κάθε χώρας που απειλείται.
Ανησυχητικά μηνύματα από Μόσχα για Κύπρο
Η τοποθέτηση του προσωπικού φίλου του Πούτιν ως νέου πρέσβη, με προϋπηρεσία στην Κα Γκε Μπε και οι φήμες για απευθείας πτήσεις με κατεχόμενα
Τι συμβαίνει με τη ρωσική στάση στο Κυπριακό; Μια στάση διαχρονικά θετική και υποβοηθητική φαίνεται να διαφοροποιείται. Κι αυτό γιατί από τη μια η Μόσχα φαίνεται να λαμβάνει υπόψη τη στάση της Λευκωσίας στο ουκρανικό και από την άλλη είναι το φλερτ, που ξεκίνησε με την Άγκυρα. Μία προσέγγιση Ρωσίας και Τουρκίας, που προηγήθηκε της εισβολής στην Ουκρανία, καθώς βασικά ξεκίνησε με την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400.
Είναι σαφές πως η Ρωσία στέλνει μηνύματα προς τη Λευκωσία σε σχέση με το Κυπριακό. Το πρώτο είναι η τοποθέτηση νέου πρέσβη στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ο Μουράτ Ζιαζίκοφ διετέλεσε αξιωματούχος των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, τόσο επί Σοβιετικής Ένωσης όσο και επί Ρωσίας. Κατάγεται από την αυτόνομη περιοχή της Ινγκουσετίας στον Καύκασο, στην οποία διετέλεσε και Πρόεδρος και είναι μουσουλμάνος στο θρήσκευμα. Το τελευταίο αν και δεν πρέπει να θεωρείται θέμα (και ο νέος Βρετανός πρέσβης μουσουλμάνος είναι), είναι σαφές πως δημιουργεί άλλες προϋποθέσεις για τις σχέσεις με τα κατεχόμενα. Μέχρι τώρα οι Ρώσοι πρεσβευτές γνώριζαν την ελληνική γλώσσα, ήταν χριστιανοί, φιλικοί στις κυπριακές θέσεις και προέρχονταν από το υπουργείο Εξωτερικών. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως η επιλογή αυτή είναι προσωπική του Προέδρου Πούτιν καθώς ο Ζιαζίκοφ είναι προσωπικός του φίλος.
Σε μια άλλη εξέλιξη, οι Τούρκοι, τόσο στην Άγκυρα όσο και στα κατεχόμενα υποστηρίζουν ότι η Ρωσία θα αρχίσει απευθείας πτήσεις από τη Μόσχα στο ψευδοκράτος. Τούτο διαψεύστηκε από τη ρωσική πρεσβεία στη Λευκωσία, ωστόσο, η τουρκική πλευρά συντηρεί το θέμα. Οι πληροφορίες έφεραν τις πτήσεις να αρχίζουν στις 15 Νοεμβρίου, επέτειο ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Στα πανηγύρια για την επέτειο θα είναι παρών και ο Ερντογάν, που θα ήθελε εντυπωσιακές εξελίξεις, που παραπέμπουν σε αναγνώριση του ψευδοκράτους. Το θέμα της αναγνώρισης ανακοινώθηκε ως στόχος από τον Τούρκο Πρόεδρο ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ προ δεκαημέρου ενώ περιλαμβάνεται και στις αποφάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, που συνεδρίασε την περασμένη Τετάρτη. Συνιστά πλέον προτεραιότητα.
Κι ενώ οι κινήσεις αυτές είναι ανησυχητικές, η Λευκωσία επέλεξε να ακυρώσει την προγραμματισμένη συνάντηση Αναστασιάδη-Λαβρόφ στη Νέα Υόρκη. Ήταν απόφαση της Ε.Ε. λέει η κυβέρνηση. Χάθηκε, ωστόσο, μια ευκαιρία να ξεκαθαρίσουν πολλά με τη Μόσχα.
Κώστας Βενιζέλος
ΗΠΑ: «Βρείτε τα»
«Συνεχίζουμε να ενθαρρύνουμε τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ –την Τουρκία και την Ελλάδα στην προκειμένη περίπτωση– να εργαστούν από κοινού για την διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή και να επιλύσουν τις διαφορές τους με διπλωματικό τρόπο. Καλούμε όλα τα μέρη να αποφύγουν τη ρητορική και να αποφύγουν ενέργειες που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν περαιτέρω τις εντάσεις. Η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών πρέπει να γίνονται σεβαστές. Η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά (του Αιγαίου) δεν αμφισβητείται.»
Αυτή είναι η περίφημη δήλωση-απάντηση του εκπροσώπου Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε ερώτηση Τούρκου δημοσιογράφου σχετικά με την υποτιθέμενη προσπάθεια της Ελλάδας να εξοπλίσει στρατιωτικά τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Για αυτή τη δήλωση πανηγυρίζουν τα κυβερνητικά κλιμάκια στην Αθήνα και θεωρούν ότι για ακόμα μια φορά, σε μια κρίσιμη στιγμή, οι ΗΠΑ στηρίζουν τη χώρα μας απέναντι στον επεκτατισμό της Τουρκίας.
Όμως αν διαβάσει κάποιος προσεκτικά τη δήλωση θα καταλάβει ότι αυτά που δεν λέγονται είναι περισσότερα και πιο σημαντικά από αυτά που λέγονται. Δεν λέγεται ότι τα νησιά είναι ελληνικά, αλλά γίνεται λόγος μόνο για κυριαρχία. Δεν λέγεται ότι η Ελλάδα έχει δικαίωμα να έχει στρατό σε αυτά τα νησιά, από τη στιγμή που αυτά απειλούνται ευθέως από την Τουρκία και την τουρκική αποβατική στρατιά που σταθμεύει στα απέναντι παράλια. Δεν γίνεται λόγος ούτε για την τουρκική κατασκοπία απέναντι στην Ελλάδα αφού οι φωτογραφίες που έδωσε στη δημοσιότητα η Τουρκία αποτελούν προϊόν κατασκοπευτικής δραστηριότητας – και μάλιστα από μια χώρα του ΝΑΤΟ σε μια άλλη.
Αντιθέτως αυτό που λέγεται είναι «να τα βρούμε». Γιατί η πολιτική των ΗΠΑ είναι η μοιρασιά του Αιγαίου και ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα στον πλούτο του. Μπορεί όχι τόσο στα ελληνικά νησιά αλλά στη θάλασσα σίγουρα. Και γιατί υπάρχει συμφωνία να προχωρήσει η αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών, κάτι που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το έχει αποδεχτεί η ελληνική κυβέρνηση – μια στάση υποτέλειας απέναντι στις ΗΠΑ Αυτή η αμερικάνικη πολιτική εδράζεται στην εκτίμηση ότι η Τουρκία είναι ένα μεγάλο μέγεθος που δεν πρέπει να αποκοπεί από τη δυτική συμμαχία, παρόλα τα προβλήματα που μπορούν να υπάρχουν τη δεδομένη στιγμή στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Κάτι που η Τουρκία το γνωρίζει και κινείται αναλόγως, αξιώνοντας συνεχώς περισσότερα.
Ν.Τ.
