Η πορεία της σύγκρουσης Δύσης-Ρωσίας στην Ουκρανία συνεχίζεται με νέες εξελίξεις. Με σημαντικές στροφές και «στροφές». Με τον πόλεμο να βρίσκεται για την ώρα μακρυά από κάποιο διαφαινόμενο τέλος του. Η σύγκρουση είναι πολυεπίπεδη. Δεν αφορά μόνο την Ουκρανία αλλά και άλλα μέτωπα σε παγκόσμια κλίμακα. Ούτε περιορίζεται μόνο στον πόλεμο με τη Ρωσία, καθώς η αντιπαράθεση αφορά επίσης την Κίνα και ένα διευρυνόμενο τμήμα άλλων χωρών, με τις οποίες οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έρχονται σε σύγκρουση μέσα στο πλαίσιο της επιδίωξής τους να ανασχέσουν τη διευρυνόμενη κρίση της δυτικής ηγεμονίας. Προκύπτουν έτσι δύο αλληλοτροφοδοτούμενες συγκρουσιακές δυναμικές. ΗΠΑ-Δύση εναντίον των «άλλων» η μια, μεγάλες ενδοδυτικές (ιδιαίτερα μέσα στον ευρωατλαντικό χώρο), κόντρες η άλλη.
Ο Τραμπ «στο τιμόνι»(;) – Η Ευρώπη σε πόλεμο «μέχρι τέλους» με τη Ρωσία
Στο μέτωπο του πολέμου, γίνεται σαφές ότι επιταχύνεται η προώθηση της Ρωσίας στην Ανατολική Ουκρανία. Η προοπτική μιας μεγάλης ήττας της Ουκρανίας (και της Δύσης που έχει προκαλέσει και συντηρεί αυτό τον πόλεμο) είναι προ των πυλών. Η διαχείρισή της πιέζει και τις δύο πτέρυγες που συγκρούονται εντός της Δύσης και γίνεται σημαντικό πεδίο εντός του οποίου θα κριθεί το ποια απ’ αυτές εν τέλει θα πάρει το πάνω χέρι και το ποιες αναπροσαρμοσμένες ιεραρχίες θα επικρατήσουν. Θα ξεχωρίσουμε εδώ μόνο μερικές αντιπροσωπευτικές γραμμές εξελίξεων.
- Η μια πτέρυγα, το «κόμμα του πολέμου» – Ε.Ε. / ευρωπαϊκές, μεγάλες δυνάμεις και νεοσυντηρητικά –παγκοσιμιοποιητικά κέντρα των ΗΠΑ– επιδιώκει κλιμάκωση του πολέμου με τη Ρωσία. Με άνοιγμα νέων εστιών σύγκρουσης (Πολωνία, Βαλτικές χώρες, Ρουμανία), μ’ ένα από τα πιο επικίνδυνα να είναι η προσπάθεια επιβολής θαλάσσιου αποκλεισμού της Ρωσίας από τη Βαλτική. Όλες οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών –τα ρωσικής κατασκευής (;) ντρόουν στην Πολωνία, μετά στη Ρουμανία, οι υποτιθέμενες υπερπτήσεις ρωσικών μαχητικών στην Εσθονία, οι μεθοδευμένες υπόνοιες που αφήνονται για ρωσικό δάκτυλο πίσω από τις εμφανίσεις ντρόουν στα αεροδρόμια της Κοπεγχάγης και του Όσλο– εντάσσονται στη συστηματική προσπάθεια οικοδόμησης κλίματος αντιρωσικής, πολεμικής υστερίας στην Ευρώπη. Οι βασικές ευρωπαϊκές δυνάμεις –Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία– κινούνται σε γραμμή πολέμου μέχρι τέλους με τη Ρωσία και επιδίωξης μιας «φυγής προς τα εμπρός» μέσω στροφής τους προς την πολεμική οικονομία. Όμως βασική προϋπόθεση των τέτοιων σχεδιασμών είναι η εξασφάλιση της παρουσίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη και της συμμετοχής τους –στρατιωτικής και οικονομικής– στη σύγκρουση με τη Ρωσία. Μόνη της η «Ευρώπη» δεν μπορεί να σηκώσει τους όρους αυτής της στρατηγικής κατεύθυνσης και έτσι επιχειρεί κλιμακώνοντας τη σύγκρουση με τη Ρωσία να δημιουργήσει τετελεσμένα που θα υποχρεώσουν τις ΗΠΑ του Τραμπ να συμπαραταχθούν.
- Η «πλευρά Τραμπ». Σε πολλά εισαγωγικά δεδομένου του διαρκούς μετεωρισμού και της κραυγαλέας έλλειψης σταθερότητας που τείνει να γίνει ο κανόνας της πολιτικής της. Οι δηλώσεις Τραμπ μετά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Ζελένσκι στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών, παρουσιάστηκαν στο μέρος της Δύσης που «ανήκουμε» σαν μεγάλη στροφή προς μια θέση υποστήριξης της Ουκρανίας προκειμένου να νικήσει στον πόλεμο με τη Ρωσία. Ο Τραμπ δήλωσε συνοπτικά τα εξής: 1) Η Ουκρανία μπορεί να ανακτήσει όλα τα εδάφη της με την υποστήριξη της Ε.Ε. και μάλιστα να αποκτήσει και ακόμη περισσότερα (!) Επιπλέον απαντώντας σε δημοσιογράφους δήλωσε ότι «μπορείτε να καταρρίπτετε ρωσικά αεροπλάνα εκεί όπου κρίνετε ότι εισέρχονται στον εναέριο χώρο σας. Εμείς θα συνδράμουμε ανάλογα με τις συνθήκες» (!) 2) Η Ρωσία είναι «χάρτινη τίγρη» και οι πραγματικές στρατιωτικές και οικονομικές της βάσεις είναι σαθρές. 3) «Εμείς» δηλαδή οι ΗΠΑ δεν πληρώνουμε πλέον για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Θα πουλάμε στην Ευρώπη όπλα για τις ανάγκες αυτού του πολέμου που εκείνη πια έχει αναλάβει τα βάρη και την ευθύνη του. 4) Ευχόμαστε σε όλες τις πλευρές καλή τύχη (!) στους σκοπούς τους. Με βάση τα προηγούμενα, η εικόνα δίνει πολύ συνθετότερα μηνύματα: α) Είναι εμφανής και επείγουσα η επιδίωξη απεμπλοκής του Τραμπ από την ουκρανική σύγκρουση και τη ζημιά που βλέπει ότι επέρχεται. Ιδιαίτερη πλευρά αυτής της πίεσης για απεμπλοκή είναι η εσωτερική απαίτηση του ρεύματος που τον στηρίζει (MAGA) μέσα στις ΗΠΑ για σταμάτημα της οικονομικής αιμορραγίας που προκαλεί η συνέχιση της χρηματοδότησης της Ουκρανίας. β) Πολιτική σύμπλευση με τους σχεδιασμούς του «κόμματος του πολέμου». Έστω και «χωρίς συμμετοχή» και με αρκετές δόσεις ειρωνείας αλλά και «κουτοπόνηρων» προετοιμασιών για την μετακύλιση των ευθυνών για την ήττα όταν θα τεθεί το θέμα του επιμερισμού τους. Οι παλινωδίες Τραμπ λένε πολλά πόσο σταθερά «κρατάει το τιμόνι». Η τρέχουσα «στροφή» προς την απεμπλοκή από το ουκρανικό, επιδιώκει να εξορκίσει την διπλή αδυναμία να τεθούν υπό έλεγχο τόσο «ο Πούτιν» όσο και οι «Ευρωπαίοι». γ) Μια πολύ αμφίσημη στάση προς τη Ρωσία. Επιμένουσα έλλειψη ρεαλισμού (που αφορά τμήματα των δυτικών ελίτ με κυριαρχικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων) ως προς τις πραγματικές δυνατότητες της Ρωσίας αλλά και ως προς τη συντελούμενη μετατόπιση του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων εις βάρος της Δύσης. Την ίδια στιγμή αφήνονται κάποιοι δίαυλοι συνεννόησης (ή και εξυπηρέτησης κοινών επιμέρους υποθέσεων όπου υπάρχει σύμπτωση συμφερόντων) με τη Ρωσία. Η «Αλάσκα» φαίνεται να διατηρείται διασωληνωμένη και δεν υπάρχει για τον Τραμπ η δυνατότητα να ενδώσει στην πλήρη ανατίναξή της που θα ήθελε η άλλη πτέρυγα. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, οι διερευνητικές συνομιλίες Ρούμπιο-Λαβρόφ για το καθεστώς ελέγχου των στρατηγικών πυρηνικών όπλων μετά τη λήξη της START (Strategic Arms Reduction Treaty) τον Φεβρουάριο του 2026, αφορούν το αποφασιστικής σημασίας ζήτημα της ανάγκης ελέγχου εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων. Η συνέχεια θα δείξει πολλά.
Τα πολεμικά μέτωπα είναι και οικονομικά
- Οι νέες εξελίξεις στον πόλεμο των δασμών-κυρώσεων επίσης λένε πολλά. Μετά τη διπλή αποτυχία Τραμπ να πειθαναγκάσει την Κίνα και την Ινδία να απομονώσουν εμπορικά τη Ρωσία (η στάση των ΗΠΑ προκαλεί ντόμινο σπρώχνοντας την Ινδία προς την Κίνα, τη Σ. Αραβία σε στρατιωτική συμμαχία με το Πακιστάν κ.λπ.), η πολεμική γραμμή αναπροσαρμόστηκε: Να προχωρήσει πρώτα η Ευρώπη σε πλήρη διακοπή των ενεργειακών της εισαγωγών (μέσω Ινδίας, Τουρκίας και άλλων) ρωσικών υδρογονανθράκων και να επιβάλει δασμούς ασφυξίας στην Κίνα (και σε όποιον άλλο χρειαστεί). Με δεδομένο ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να προχωρήσει σε τέτοια μέτρα που θα της έδιναν τη χαριστική βολή, αυτή η γραμμή Τραμπ εξυπηρετεί κυρίως (αν όχι αποκλειστικά) την άμυνά του απέναντι στις πιέσεις που δέχεται μέσα στις ΗΠΑ (όπως προσωποποιούνται από τους γερουσιαστές Λ. Γκράχαμ και Ρ. Μπλούμενταλ) αλλά και από κέντρα ισχύος που έχουν συνασπιστεί γύρω από τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, για την κήρυξη ολοκληρωτικού δασμολογικού πολέμου.
- Ο συνδυασμός του ασήκωτου φορτίου των αναγκών χρηματοδότησης του πολέμου της Ουκρανίας και της ευρωπαϊκής πολεμικής οικονομίας μέσα στις τρέχουσες συνθήκες οξύτατης οικονομικής κρίσης σε Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία, φέρνει πιο κοντά την κατάσχεση των ρωσικών κεφαλαίων που βρίσκονται κατατεθειμένα στην Ευρώπη (κυρίως στο Euroclear). Μπρος βαθύ και πίσω ρέμα. Ο δρόμος της κατάσχεσης κινδυνεύει να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου μιας μαζικής απόσυρσης κεφαλαίων όλων εκείνων που εύλογα αντιλαμβάνονται ότι θα είναι οι επόμενοι στόχοι πειθαναγκασμού από τη Δύση. Σ’ ένα ευρύτερο επίπεδο, η κατάσχεση των ρωσικών κεφαλαίων εφόσον τελικά αποτολμηθεί, θα έρθει να προστεθεί στις ραγδαία αυξανόμενα πλήγματα των ΗΠΑ-Ισραήλ απέναντι στους κανόνες της διεθνούς τάξης πραγμάτων, που σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής.
***
Η Δύση ανατινάζει το διεθνές μεταπολεμικό σύστημα που η ίδια έχει οικοδομήσει, γιατί δεν μπορεί πλέον να το ελέγξει. Κι’ αυτό αναμένεται ότι θα επιτείνει τη ζήτηση για νέους θεματοφύλακες του διεθνούς συστήματος.
Σχόλια
