Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα
«Αυτό το θεατρικό μας φανερώνει απλόχερα ότι το πιο σημαντικό στη ζωή είναι να ονειρεύεσαι. Να προσπαθείς ξανά και ξανά. Να αγαπάς, να εκτιμάς, να αγωνίζεσαι με λεβεντιά ουσιώδη, αποδοτική, που δε χρωστά, αλλά ευχαριστεί, ακόμα κι αν σε αποβάλλουν απ’ όλα τα σχολεία του κόσμου»
Θανάσης Βισκαδουράκης
Βρέθηκα κι εγώ ένα πρωινό, ανάμεσα σε δεκάδες παιδιά από διάφορα σχολεία της Αθήνας να παρακολουθώ στο Θέατρο Ακροπόλ τη θεατρική διασκευή του εμβληματικού μυθιστορήματος του Μενέλαου Λουντέμη «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα».
Ομολογώ πως ήμουν επιφυλακτικός. Το μυθιστόρημα αυτό δεν είναι ένα ακόμη βιβλίο που διαβάσαμε. Πιστεύω, τουλάχιστον για τη δική μου γενιά, αλλά και για πολλές ακόμα ότι ο Λουντέμης μας έκανε να βλέπουμε τον κόσμο με άλλα μάτια. Μας πήρε τρυφερά από το χέρι και μας οδήγησε στην αλήθεια των πραγμάτων. Στη δυσκολία, τη σκληρότητα, αλλά και την ομορφιά του αγώνα.
Μας έκανε να ονειρευόμαστε όχι μόνο μια άλλη κοινωνία, αλλά να περιμένουμε να γνωρίσουμε και τη δική μας Αγράμπελη τα αγόρια, τον δικό τους Μέλιο τα κορίτσια.
Η σκηνοθέτης Ειρήνη Ιακώβου –καθόλου τυχαία είναι και εν ενεργεία εκπαιδευτικός– κατάφερε να προσεγγίσει το έργο με σύγχρονο τρόπο, να το κάνει διασκεδαστικό, αλλά να μη χάσει ούτε στιγμή από τα μάτια της την κοινωνική του διάσταση. Δεν το «απονεύρωσε».
Δίπλα της μια εξαιρετική ομάδα ηθοποιών με επικεφαλής τον Θανάση Βισκαδουράκη, που πραγματικά «έζησε» το έργο. Η δική του ζωή έχει πολλές ομοιότητες με του ήρωα, όπως γράφει κι ο ίδιος στο σημείωμα της παράστασης. Εξαιρετικό και ο βετεράνος Σπύρος Ιωάννου, που μετακινήθηκε με άνεση από τον ένα ρόλο στον άλλο. Αποκάλυψη για μένα η Άρτεμις Ματαφιά με την εκπληκτική φωνή της αλλά και η Νεφέλη Σταμούλη, αεικίνητη στη σκηνή με απίστευτες εναλλαγές στα πρόσωπα που υποδυόταν.
Πολυτάλαντοι όλοι οι ηθοποιοί…
Όμως έμεινα να αναρωτιέμαι. Τι λέει ο Λουντέμης στα σημερινά παιδιά; Ο Δημήτρης Βαλασιάδης –όπως είναι το πραγματικό του όνομα– «αγόραζε» τα γράμματα με το αίμα του, δουλεύοντας από επτά χρονών εσώκλειστος σε οικογένεια και αργότερα ως παιδί για τα θελήματα, όπως γράφει ο Φώτης Σιούμπουρας (Ο δικός μας Μενέλαος Λουντέμης, εκδόσεις Δωρικός). Σήμερα σε μια κοινωνία κρίσης, πολλά πράγματα είναι ελεγχόμενα. Το σχολείο αντί να προκαλεί τον πόθο για μάθηση, γίνεται όλο και περισσότερο ένας μηχανισμός ενσωμάτωσης…
Από την άλλη, έβλεπα τα πρόσωπα των παιδιών στο Ακροπόλ. Ακόμη και τα μικρά καταλάβαιναν «τι ήθελε να πει ο ποιητής». Μια σπίθα χρειάζεται για ν’ ανάψει η φωτιά.
Όπως γράφει η σκηνοθέτης «Τα γράμματα είναι το μέσο για να ελευθερωθεί ο κόσμος από τα δεσμά του»
Κι όχι μόνο αυτό. Το όνειρο και ο αγώνας έχουν σημασία. Ακόμη κι όταν χάνεις…
Εκ των γραμμάτων…
Τα όσα γράφω πιο πάνω με οδηγούν στην περίφημη φράση του Ρήγα Βελεστινλή «Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή με την οποία λάμπουν τα ελεύθερα έθνη», φράση ιστορική από τη «Νέα Πολιτική Διοίκηση», όπου ο Ρήγας, πάντα πρωτοπόρος γράφει ότι «όλοι, χωρίς εξαίρεσιν, έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα», ότι «η στοιχειώδης εκπαίδευσις είναι δι’ άπαντας υποχρεωτική, παρέχεται δε δωρεάν υπό του κράτους».
Αφορμή να τα θυμηθώ, το νέο βιβλίο του Λουκά Αξελού «Ρήγας Βελεστινλής -Ο πατέρας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας» (εκδόσεις Στοχαστής), που έρχεται να συμπληρώσει, το προηγούμενο βιβλίο του, με μια εμπεριστατωμένη παρουσίαση της προσωπικότητας και του έργου ενός ανθρώπου που ταύτισε τις ιδέες με τα έργα, τη θεωρία με την -επαναστατική πράξη. Που αποτέλεσε «ορόσημο και οδόσημο της ελληνικής νεωτερικότητας».
Ο Λουκάς Αξελός με θαυμάσια γραφή και τεκμηριωμένες θέσεις φωτίζει το πραγματικό πρόσωπο του Ρήγα. Πάντως προτρέπω τους αναγνώστες της εφημερίδας να διαβάσουν και τα δυο βιβλία που δεν βοηθούν μόνο στο να γνωρίσουμε το έργο του μεγάλου ριζοσπάστη, αλλά και να βρούμε τις ρίζες πολλών ζητημάτων που είναι και σήμερα επίκαιρα…
