Με ένα μπαράζ νομοθετικών ρυθμίσεων σε μια σειρά τομείς και έναν μίνι ανασχηματισμό ξεκινά το 2024 για την κυβέρνηση. Γνωρίζοντας πως κυβερνά χωρίς αντιπολίτευση, σε ένα όμως περιβάλλον έντονων αναταράξεων (κοινωνικών, γεωπολιτικών κ.α.) το Μαξίμου επιδιώκει με μια φυγή προς τα μπρος να αποτυπώσει νομοθετικά την ατζέντα του με ορίζοντα τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Στόχος, το ξήλωμα κάθε τι δημόσιου, ο μεγαλύτερος συγκεντρωτισμός του διοικητικού έργου στα χέρια των εκλεκτών του επιτελικού κράτους και το μοίρασμα της πίτας σε ιδιωτικά συμφέροντα.
Τα πρώτα νομοσχέδια
Με τα πρώτα νομοσχέδια –σε παιδεία, υγεία, δικαιοσύνη, εκλογική διαδικασία– η κυβέρνηση επιδιώκει να καταγραφεί και νομοθετικά η ηγεμονία των δυνάμεων που υποστηρίζουν την ασυδοσία της αγοράς και τον κατασταλτικό ρόλο του κράτους, ξηλώνοντας κατακτήσεις δεκαετιών και αποδυναμώνοντας τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα των κρατικών δομών και λειτουργιών. Έτσι με όρους εκμετάλλευσης του πολιτικού μομέντουμ αλλά και της κόπωσης της κοινωνίας, έρχεται να προωθήσει εμβληματικές αλλαγές σχετικά με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, την επέκταση της παρουσίας ιδιωτών στο ΕΣΥ και το ΕΚΑΒ, την επιστολική ψήφο κ.ά. Πιο συγκεκριμένα το κυβερνητικό καλεντάρι του Μαξίμου προβλέπει τα ακόλουθα για τους πρώτους μόλις μήνες του 2024:
Μη κρατικά πανεπιστήμια: Η κυβέρνηση και η εμμονή της με την παράκαμψη του άρθρου 16 και την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων αναμένεται να φέρει νομοθετικό έργο μέχρι το Φεβρουάριο του 2024. Η κυβέρνηση, στα όρια της συνταγματικότητας, προωθεί την ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων – παραρτημάτων πανεπιστημίων του εξωτερικού. Κάνουν λόγο για την αφρόκρεμα των ξένων πανεπιστημίων σε μια προσπάθεια να παρουσιάσουν το νομοθέτημά τους ως βήμα προς την «αριστεία». Στην πράξη σπάζοντας το μονοπώλιο του δημόσιου πανεπιστημίου, επιδιώκουν να ανακατευθύνουν πόρους από την έρευνα και την ανώτατη εκπαίδευση και να στηρίξουν μπίζνες –με διασφαλισμένη πελατεία– ιδιωτών ντόπιων και ξένων, για κάτι που μόνο κατ’ όνομα θα είναι πανεπιστήμιο.
Νέος χάρτης υγείας: Ο νέος διοικητικός χάρτης υγείας είναι το μεγάλο πρότζεκτ του υπουργείου Υγείας, το οποίο μέσα από εκτεταμένες συγχωνεύσεις και αναδιαρθρώσεις επιδιώκει να οικοδομήσει ένα ακόμη πιο υδροκέφαλο και συγκεντρωτικό σύστημα υγείας. Παράλληλα, στα σκαριά είναι η απελευθέρωση του έργου του ΕΚΑΒ και η πλήρης παράδοση του σε ιδιώτες, στο όνομα της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας. Η απαξίωση και η υποστελέχωση του ΕΚΑΒ και των δομών υγείας γίνεται και πάλι ευκαιρία για μπίζνες ιδιωτών.
Επιστολική ψήφος: Σε διαβούλευση έχει τεθεί το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών, που φέρνει μεταξύ άλλων και την επιστολική ψήφος για ψηφοφόρους που ζουν στην Ελλάδα, ή και απόδημους, με αφετηρία της προσεχείς ευρωεκλογές. Σαν απάντηση στην τεράστια αποχή, παρουσιάζει το Μαξίμου την εν λόγω ρύθμιση, σε μια προσπάθεια να διευκολύνει την τηλεσυμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία. Στην πράξη έχουμε μια πρωτοφανή αλλοίωση του εκλογικού σώματος και μια βίαιη αλλαγή της βαρύτητας που έχει η πράξη της ψήφου, της οποίας η μυστικότητα και η αμεσότητα δεν διασφαλίζεται με κανέναν τρόπο. Τέλος εμφανείς είναι οι κίνδυνοι χειραγώγησης της ψήφου (επιπρόσθετα των παραδοσιακών μορφών χειραγώγησης), ειδικά αν λάβουμε υπόψη την ανάλογη εμπειρία από άλλες χώρες (βλ. ΗΠΑ).
Νέος ποινικός κώδικας: Εν μέσω σφοδρής κριτικής από τον νομικό κόσμο και με τα δικαστήρια κλειστά λόγω της συνεχιζόμενης αποχή των δικηγόρων, το υπουργείο Δικαιοσύνης προωθεί τις παρεμβάσεις Φλωρίδη στους ποινικούς κώδικες. Το υπουργείο Δικαιοσύνης, προσπαθεί να οικοδομήσει ένα προφίλ, νόμου και τάξης, κόντρα στην ίδια την εμπειρία που δείχνει πως αυτή η πολιτική είναι αναποτελεσματική και αδιέξοδη, την ίδια στιγμή που η ανασφάλεια στην κοινωνία πολλαπλασιάζεται (περισσότερα στις σελίδες 12-13).
Επαγγελματική εκπαίδευση: Συνεχίζεται η κοροϊδία και ο χειρισμός των νέων ανθρώπων, με μια ακόμη μεταρρύθμιση βιτρίνα. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που παρουσίασε ο «εκσυγχρονιστής» Κ. Πιερακάκης, η κυβέρνηση επιδιώκει ένα rebranding σε ΙΕΚ, Επαγγελματικά Λύκεια και Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης, τα οποία θα συστεγάζονται πλέον και θεσμικά (πρακτικά ήδη συμβαίνει αυτό) στα νέα Κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΚΕΕΚ). Για την μαθησιακή υποβάθμιση, την υποχρηματοδότηση, τη χρόνια απαξίωση, την υπονομευμένη εργασιακή προοπτική, το rebranding δεν φαίνεται να έχει να πει πολλά.
Οπαδική βία: Άλλο ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα, δήθεν απάντηση στα πρόσφατα γεγονότα οπαδικής βίας. Φύλλο συκής για να κρυφτεί η κυβερνητική αποτυχία, η επιχειρησιακή ανεπάρκεια της ΕΛΑΣ αλλά και η ατιμωρησία των ΠΑΕ και των ολιγαρχών που τις διοικούν. Αντί να μπουν στο στόχαστρο οι οπαδικοί στρατοί, μπαίνουν οι φίλαθλοι οι οποίοι θεωρούνται a priori εγκληματίες και επιβάλλεται το φακέλωμά τους και η διαρκής επιτήρησή τους για να μπορούν να παρακολουθήσουν έναν αγώνα.
Πέραν των παραπάνω, υπάρχει η «εκκρεμότητα» της εξαγγελθείσας νομοθετικής ρύθμισης για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, η έγκριση της οποίας όμως λόγω της γκρίνιας που προκαλεί στους ενοίκους της δεξιάς πολυκατοικίας, μετατίθεται μερικούς μήνες προς τα πίσω ίσως και για μετά τις ευρωεκλογές. Με τον τρόπο αυτό, η κυβέρνηση διατηρεί στην επικαιρότητα ένα θέμα που τις προκαλεί μικρές και διαχειρίσιμες αναταράξεις στα δεξιά της, της επιτρέπει όμως να διεμβολίζει το κοινό στο κέντρο και την κεντροαριστερά, εμφανιζόμενη ως προοδευτική δύναμη και αποκρύπτοντας έτσι το υπόλοιπο κυβερνητικό της έργο.
Με ορίζοντα τις ευρωεκλογές
Η κυβέρνηση κινείται με ορίζοντα τις ευρωεκλογές, στις οποίες επιδιώκει να επανεπιβεβαιωθεί η μονοπολική της κυριαρχία, να καταγραφεί ως μια νίκη του προγράμματος της και ως ψήφος εμπιστοσύνης στο κυβερνητικό και νομοθετικό της έργο. Γνωρίζουν πολύ καλά, ότι ο πολιτικός χρόνος ως τότε θα είναι πυκνός, ανεξάρτητα από τις δικές τους πρωτοβουλίες. Η ακρίβεια και τα νέα κύματα φτωχοποίησης τείνουν να μετατραπούν σε κοινωνική βόμβα, η οποία είναι αβέβαιο για πόσο θα παραμένει ανενεργή. Παράλληλα, οι γεωπολιτικές αναταράξεις δημιουργούν εκ των πραγμάτων τραντάγματα και στη χώρα μας ενώ οι ΝΑΤΟϊκές δεσμεύσεις μας εμπλέκουν όλο και πιο πολύ στη δίνη του πολέμου. Τέλος, τρέχει και το χρονοδιάγραμμα του ελληνοτουρκικού διαλόγου, καθώς μετά τη συνάντηση της Αθήνας, αναμένονται νέες συναντήσεις Μητσοτάκη-Ερντογάν σε Άγκυρα και Ν. Υόρκη, ενώ οι δίαυλοι επικοινωνίας και συνεργασίας σε μια σειρά τομείς θα αρχίσουν να παράγουν έργο, όχι πάντα σύμφωνο με τα συμφέροντα της χώρας μας.
Αναζητείται αντιπολίτευση
Χωρίς αντίπαλο παίζει η κυβέρνηση, καθώς οι βασικοί παίκτες της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) αδυνατούν όχι μόνο να περιγράψουν ένα εναλλακτικό μοντέλο διακυβέρνησης αλλά ακόμη και να ασκήσουν το στοιχειώδες καθήκον ελέγχου του κυβερνητικού έργου. Άλλωστε από κοινού ψηφίζουν μεγάλο μέρος των νόμων που προωθεί η κυβέρνηση, αποδεχόμενοι το γενικότερο πλαίσιο διακυβέρνησης. Την ίδια στιγμή ελεγχόμενες είναι οι πιέσεις που δέχεται η κυβέρνηση και από τις άλλες δυνάμεις τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά της. Τέλος, παρά τις επιμέρους και κατακερματισμένες αντιδράσεις (βλ. δικηγόροι και ελεύθεροι επαγγελματίες ή πιθανά φοιτητές το επόμενο διάστημα) μπλοκαρισμένο μοιάζει και το πεδίο της κοινωνικής αντιπολίτευσης και των αγώνων.
Η πυγμή, η αυτοπεποίθηση και η αλαζονεία της κυβέρνησης και του Μαξίμου τροφοδοτείται από αυτή την μεγάλη απουσία. Η πλασματική ηγεμονία της δεν βασίζεται σε αποδοχή του προγράμματός της (οι μετρήσεις της κοινής γνώμης το αποδεικνύουν, παρά την καθολική προπαγάνδα των ΜΜΕ), αλλά σε ανοχή της κοινωνίας απέναντι της, ελλείψει αξιόπιστης εναλλακτικής, ως διαχειριστική δύναμη, μιας χαμηλών προσδοκιών κοινωνίας. Η ανοχή αυτή της δίνει μεν τον χρόνο να χτίσει (όσο της επιτρέπουν οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και το Ταμείο Ανάκαμψης) μια σειρά συμμαχίες με συμφέροντα και κοινωνικές ομάδες, από την άλλη δεν αρκεί για να βγάλει την κοινωνία και τη χώρα από τα ασφυκτικά αδιέξοδα.
Η απουσία αντιπολίτευσης και ο de facto μονοπολισμός της Ν.Δ. δεν είναι επιζήμιος μόνο για τη δημοκρατία και την πολιτική λειτουργία (άλλωστε τα τελευταία χρόνια, είδαμε τη δημοκρατία να γίνεται πολλές φορές λάστιχο), αλλά πλήττει συνολικά τη χώρα. Αναζητείται λοιπόν εκείνη η κοινωνική και πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να βάλει φραγμούς στην κυβερνητική πολιτική και να περιγράψει μια εναλλακτική πορεία για την κοινωνία, που να απαντά στα μεγάλο υπαρξιακό ερώτημα της χώρας, με όρους επείγοντος, πριν οι γεωπολιτικοί τυχοδιωκτισμοί του Μαξίμου και οι «μεταρρυθμίσεις» του επιτελικού κράτους δημιουργήσουν μη αναστρέψιμες βλάβες για τη χώρα.
Επιτελικό rotation
Το 2024 έφερε αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα.Επίκεντρο του ανασχηματισμού η απομάκρυνση του Γ. Οικονόμου από το υπουργείο ΠΡΟΠΟ και η επάνοδος σε αυτό του Μ. Χρυσοχοΐδη. Ο Γ. Οικονόμου χρεώνεται τις αποτυχίες της ΕΛΑΣ σε μια σειρά υποθέσεις που τσαλάκωσαν το προφίλ «τάξης και ασφάλειας» που θέλει να προβάλει η κυβέρνηση. Στη θέση του έρχεται ο γνώριμος στην συγκεκριμένη θέση, Μ. Χρυσοχοΐδης, ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος και ειδικός για θέματα ασφάλειας, έχοντας στενή σχέση με τον Κ. Μητσοτάκη αλλά και τις ευλογίες της πρεσβείας.
Οι αλλαγές στο υπουργείο ΠΡΟΠΟ φέρνουν καραμπόλες και σε άλλα χαρτοφυλάκια, με τον Άδ. Γεωργιάδη να μετακομίζει στο υπουργείο Υγείας και τη θέση του στο υπουργείο Εργασίας να αναλαμβάνει η Δ. Μιχαηλίδου. Οι παραπάνω ανακατατάξεις, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση του κυβερνητικού εκπροσώπου Π. Μαρινάκη, ο οποίος αναλαμβάνει και χρέη υπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, αποτυπώνουν την κυριαρχία του στενού κύκλου του Μαξίμου περί τον Κ. Μητσοτάκη στο κυβερνητικό σχήμα. Όχι τυχαία, η παραπάνω κίνηση συμπίπτει χρονικά με τις δρομολογημένες για το επόμενο διάστημα επιλογές διοικήσεων σε δεκάδες φορείς του δημοσίου (μεταξύ των οποίων και τα νοσοκομεία), που θα γίνουν για πρώτη φορά με τις προβλέψεις του νόμου Κεραμέως, με μια ενιαία πρόσκληση ενδιαφέροντος. Η επιτάχυνση (χωρίς αναστολές για πιθανό πολιτικό κόστος) του κυβερνητικού «μεταρρυθμιστικού έργου, η καταστολή του «εχθρού-λαού» και ο ασφυκτικός έλεγχος του επιτελικού κράτους έως και τις μεσαίες και κατώτερες βαθμίδες της διοίκησης, είναι για ακόμη μια φορά οδηγός των κυβερνητικών επιλογών.
