Με όχημα τις αλλαγές στις Διοικήσεις των τραπεζών
του Παύλου Δερμενάκη
Σύμφωνα με το 3ο Μνημόνιο, ένας από τους βασικούς άξονες λήψης μέτρων υπέρ των συμφερόντων που εκπροσωπούν οι δανειστές είναι ο τραπεζικός τομέας.
Με δεδομένα ότι:
α) Έχουν επέλθει σημαντικές ανατροπές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των τραπεζών, συρρίκνωση και τελικά μηδενισμός των 40,2 δισ. ευρώ που είχε καταβάλει το δημόσιο, ο Λαός, με την 1η ανακεφαλαιοποίηση και παράδοση της ιδιοκτησίας των τραπεζών στους ξένους «επενδυτές».
β) Έχει ψηφιστεί, από την παρούσα κυβέρνηση, και σύμφωνα με τις απαιτήσεις των δανειστών, ένα επαρκές θεσμικό πλαίσιο για το τραπεζικό σύστημα οι ξένοι επενδυτές, και οι θεσμοί προχωρούν στα επόμενα βήματα που αφορούν την αξιοποίησή του για λογαριασμό των συμφερόντων που εκπροσωπούν.
Οι αλλαγές που σημειώνονται αυτή την περίοδο, και θα επιταχύνονται με την πάροδο του χρόνου από τώρα και στο εξής, συνοψίζονται σε 3 άξονες αλληλένδετους μεταξύ τους:
Αλλαγές στις Διοικήσεις του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), των τραπεζών καθώς και του ανώτερου μάνατζμεντ των τραπεζών. Οι αλλαγές αυτές θα σημαίνουν τοποθετήσεις ξένων στελεχών ή ακόμα και όποιων Ελλήνων άμεσα ελεγχόμενα από τους ξένους (θεσμούς και ιδιοκτήτες τραπεζών).
Με τα νέα όργανα Διοίκησης και διαχείρισης των τραπεζών, ελεγχόμενα από τους ξένους και αξιοποιώντας το νέο θεσμικό πλαίσιο, θα ακολουθήσουν ριζικές αλλαγές στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων («κόκκινων») δανείων, με κριτήρια τη δραστική μείωση τους και την επιστροφή των τραπεζών στην κερδοφορία. Στόχος, η πολλαπλή αποκόμιση κερδών τόσο για τους ξένους ιδιοκτήτες των τραπεζών όσο και για τα funds, που θα εμπλακούν στη διαχείριση-ξεπούλημα των κόκκινων δανείων και των συνδεδεμένων εγγυήσεων.
Ως συνέπεια των δύο προηγούμενων αλλαγών θα ενταθεί η πίεση των τραπεζών στην οικονομία, τόσο προς τους ιδιώτες με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, όσο, και κυρίως, προς τις πάσης φύσεως επιχειρήσεις με αναδιαρθρώσεις που θα αλλάξουν ριζικά την εικόνα της ελληνικής οικονομίας σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Όλη η παραπάνω διαδικασία έχει ένα τελικό στόχο. Να περάσει και ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας στα χέρια των δανειστών. Η δημόσια περιουσία ξεπουλιέται στους ξένους μέσω του ΤΑΙΠΕΔ και του νέου Υπερ-ταμείου ιδιωτικοποιήσεων, και η ιδιωτική μέσω των τραπεζών αφού αρχικά ξεπουλήθηκαν οι ίδιες οι τράπεζες.
Τα παραπάνω επιδεινώνουν τη ζοφερή κατάσταση που βιώνει ο λαός, ακυρώνουν τις όποιες ελπίδες για τον τερματισμό της ύφεσης στην οικονομία, διαμορφώνουν συνθήκες για ραγδαία πολιτική φθορά της κυβέρνησης και παράλληλα στερούν από την μέχρι τώρα τραπεζική ελίτ τα «εργαλεία» που είχε στα χέρια της, διαπλεκόμενη με τους πολιτικούς και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, για να αλληλοεξυπηρετούνται τα συμφέροντά τους μέσω του τραπεζικού συστήματος.
Φυσικό είναι, λοιπόν, κάποιοι έστω και αργά να «ξυπνήσουν» και να προσπαθήσουν να περισώσουν ό,τι είναι δυνατόν για λογαριασμό τους.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να τονίσουμε εδώ ότι σε όλη τη διαδικασία ριζικών αλλαγών στο θεσμικό πλαίσιο που είναι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένο με το τραπεζικό σύστημα, μόνο οι κοινωνικοί και πολιτικοί χώροι που αντιτίθενται συνολικά στα μνημόνια, εξέφρασαν αντιρρήσεις και τεκμηρίωση ενάντια σε αυτές τις αλλαγές. Όλο το μνημονιακό «κοινωνικό» στρατόπεδο, πρώτα και κύρια οι ίδιες άμεσα εμπλεκόμενες τράπεζες και το ΤΧΣ με τις διοικήσεις τους, όχι μόνο δεν εξέφρασαν αντιρρήσεις, αλλά στήριξαν αυτές τις επιλογές και προσπάθησαν να τις αξιοποιήσουν για λογαριασμό τους. Αποκορύφωμα αυτών των εξελίξεων εκ μέρους τους, ήταν η έγκριση των εξευτελιστικών τιμών, ποινικά κολάσιμων, για την ανακεφαλαιοποίηση που είχαν ως αποτελέσματα την παράδοση της ιδιοκτησίας των τραπεζών στους ξένους «επενδυτές». Πίστευαν, προφανώς, ότι θα μπορούσαν να κάνουν «κολληγιά» και με αυτούς, υπηρετώντας τα συμφέροντά τους, όπως έκαναν με την εξυπηρέτηση που τους πρόσφεραν με τις μηδενικές σχεδόν τιμές των μετοχών της 3ης ανακεφαλαιοποίησης. Σήμερα που οι ξένοι δεν τους χρειάζονται πλέον και τους ξηλώνουν έναν-έναν, ανακάλυψαν τα προβλήματα που έχει αυτό το θεσμικό πλαίσιο και με τη βοήθεια της κυβέρνησης προσπαθούν να περισώσουν ότι μπορούν από τις «καρέκλες» και τις παχυλές αμοιβές τους. Προφανώς η διαδικασία των μνημονίων έχει φτάσει στο σημείο όπου η οικονομική ελίτ που πίστευε ότι θα ήταν μεταξύ των κύρια ωφελημένων από τη λεηλασία της χώρας, μέσω της συνεργασίας της και της αποδοχής των εντολών των δανειστών, σήμερα διαπιστώνει ότι έφτασε και η δική της σειρά.
Οι κ.κ. Δραγασάκης και Τσακαλώτος υπερασπίστηκαν στη Βουλή την υπερψήφιση των σχετικών νόμων. Σήμερα υποβάλλουν επιστολές στους Θεσμούς και παρασκηνιακά αιτήματα, για να χαλαρώσουν τα κριτήρια και να περισωθούν κάποιες θέσεις, ώστε να παραμείνουν κάποιοι, μη άμεσα ελεγχόμενοι από τους ξένους, στις Διοικήσεις και τη διαχείριση των τραπεζών.
Αλλά σε μία χώρα προτεκτοράτο των δανειστών αυτοί αποφασίζουν και κοινοποιούν τις αποφάσεις τους. Οι ιθαγενείς εκπρόσωποί τους, ως εκτελεστές των εντολών τους, οφείλουν να τις σέβονται και να τις τηρούν απαρέγκλιτα. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Μοσκοβισί ξεκαθάρισε πριν από λίγες μέρες, κατά την επίσκεψή στην Ελλάδα, ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, σύμφωνα με όσα είχε ήδη συμφωνήσει η κυβέρνηση, η χαλάρωση που ζητά τώρα όσον αφορά τα κριτήρια για τον διορισμό μελών των ΔΣ των τραπεζών. Ειδικότερα είπε «….οι προσθήκες στο νόμο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας υιοθετήθηκαν, τον περασμένο Οκτώβριο, ως μέρος των σημαντικών ορόσημων… Αποφασίστηκαν, βάσει μιας σκληρής αξιολόγησης, και έπειτα από εκτενείς συνομιλίες στις οποίες λάβαμε υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού τραπεζικού τομέα. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν δείχνουν ότι τα κριτήρια υποψηφιότητας θα περιορίσουν τη δεξαμενή ταλέντων για τα Δ.Σ. των τραπεζών». Αντίστοιχες είναι και οι θέσεις που εξέφρασε επίσημα, πρόσφατα, το ΔΝΤ μέσω του εκπροσώπου του Τζέρι Ράις.
Οι αλλαγές στη Διοίκηση και διαχείριση των τραπεζών
Η πρώτη φάση αφορά τις αλλαγές των Διοικήσεων των τραπεζών και προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου 2016 για να ακολουθήσουν στη συνέχεια οι αντίστοιχες αλλαγές και στα υψηλά διευθυντικά κλιμάκια. Θα αντικατασταθεί το 1/3 και πλέον των μελών των Δ.Σ. και σε κάποιες περιπτώσεις θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές και στα εκτελεστικά μέλη τους.
Τα βασικά κριτήρια επιλογής αυτών των στελεχών: απαιτείται πολύχρονη διεθνής τραπεζική εμπειρία, απαγορεύεται να έχουν σχέση με την ελληνική τραπεζική αγορά την τελευταία 10ετία καθώς και πολιτική συμμετοχή. Επί της ουσίας, δηλαδή, αναζητούνται ξένοι ή Έλληνες εκ του εξωτερικού, πλήρως ελεγχόμενοι από τους δανειστές και τους μηχανισμούς τους.
Με βάση τα παραπάνω προχωρά ο πλήρης αφελληνισμός του ΤΧΣ. Ένα ταμείο που διαχειρίζεται χρήματα του Ελληνικού Λαού και την συμμετοχή του στις Τράπεζες θα έχει ως διοίκηση- διαχείριση κατά πλειοψηφία εκπροσώπους των δανειστών. Για επικεφαλής προορίζεται ο κ. Μάρκε Μπέλκα, πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας, πρώην Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας και εκλεκτός του ΔΝΤ. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει οι τοποθετήσεις των λοιπών ξένων στο Γενικό Συμβούλιο του ΤΧΣ, όπου οι δανειστές θα έχουν πλειοψηφία (5 μέλη στα 9) ενώ θα ελέγχουν και κατά πλειοψηφία, αν όχι κατά 100%, την 3μελή Εκτελεστική Επιτροπή.
Ήδη κρίθηκαν «ανεπαρκή» και τα 3 μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΤΧΣ, υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους την 18/7/2016 και αναζητούνται οι αντικαταστάτες τους με διεθνή προκήρυξη.
Για τις τράπεζες, τα «όργανα» ξεκίνησαν από την τοποθέτηση του Διευθύνοντος Συμβούλου στην Πειραιώς. Αν και όλα είχαν εγκριθεί ιεραρχικά και από τα αρμόδια κλιμάκια των θεσμών (αρμόδιο όργανο ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός [ΕΕΜ-SSM] των Τραπεζών), αρκούσε η εναντίωση του κ. Πόλσον, εκπροσώπου ενός hedge fund που έχει επενδύσει και σε άλλες τράπεζες (Alpha), για να αποσύρουν την έγκρισή τους οι εκπρόσωποι των δανειστών (ΕΕΜ) και να ξεκινήσει μια διελκυστίνδα επί του θέματος, που είχε ως μία ακόμα συνέπεια την υποχρέωση σε παραίτηση του προέδρου της Πειραιώς κ. Μ. Σάλλα.
Ο ΕΕΜ που ελέγχει και τις ελληνικές τράπεζες απαίτησε με επιστολή του στις 19/7/2016 την κηδεμονία των 4 συστημικών τραπεζών και της Τράπεζας Αττικής, επιβάλλοντας αλλαγές στο Δ.Σ. της και προετοιμάζοντας το έδαφος για τις άλλες τράπεζες. Με την ίδια επιστολή επιβάλλονται αλλαγές στη δομή των τραπεζών και διαδικασίες ελεγχόμενες από τον ΕΕΜ στις τοποθετήσεις των ανώτατων διευθυντικών στελεχών τους. Η επιτροπή που θα αξιολογεί τα μέλη του Δ.Σ. κάθε τράπεζας και τα διευθυντικά στελέχη θα αποτελείται κατά πλειοψηφία από ξένους. Επίσης, την προεδρία στις σημαντικότερες διαχειριστικές επιτροπές των τραπεζών θα ασκούν μέλη του Δ.Σ. που θα ελέγχονται από τους ξένους.
Ο ΕΕΜ σχεδιάζει σαρωτικές αλλαγές, στηριζόμενος στην εκτίμηση ότι οι ξένοι μπορούν ευκολότερα να διαμορφώσουν συνθήκες αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων, που είναι το πλέον σημαντικό θέμα, από πολλές πλευρές συμφερόντων, στην παρούσα περίοδο. Έχουν, δε, ως βασική επιχειρηματολογία, όχι άδικα και ανεξάρτητα αν αυτή χρησιμοποιείται για να εξυπηρετήσουν και οι ίδιοι αντίστοιχα ή χειρότερα συμφέροντα εκ του εξωτερικού, ότι η υπάρχουσα σήμερα διαπλοκή τραπεζών, επιχειρηματιών και πολιτικών είναι η βασική αιτία για την δημιουργία και την τρέχουσα κατάσταση των προβληματικών δανείων, την οποία οι σημερινές διοικήσεις των τραπεζών δεν είναι διατεθειμένες να τερματίσουν.
Όπως δείχνουν τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία, από όλα τα ΔΣ τραπεζών θα αποχωρήσουν οι μη τραπεζικοί, καθώς και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων. Επίσης, σύμφωνα με τις σχετικές πληροφορίες και η κυρία Κατσέλη θα αποχωρήσει από την Εθνική, καθώς είχε στο παρελθόν την ιδιότητα του πολιτικού. Προφανώς αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο έχει ανεβάσει τους τόνους επί του θέματος αναφέροντας ότι επιβάλλεται «ένα μονοδιάστατο, συγκεντρωτικό σχήμα διοίκησης».
Ο αντίλογος σε αυτές τις εξελίξεις από ελληνικής πλευράς υποστηρίζει ότι: α) πραγματοποιείται μια μαζική «εμφύτευση» στελεχών προερχόμενων από το εξωτερικό που δεν έχουν εμπειρία των ιδιαιτεροτήτων της ελληνικής αγοράς, β) δεν είναι στελέχη υψηλού επιπέδου καθώς οι σχετικές αμοιβές στην Ελλάδα είναι σημαντικά χαμηλότερες από τις αντίστοιχες στις αναπτυγμένες αγορές του εξωτερικού, και γ) στερείται το τραπεζικό σύστημα τις υπηρεσίες ανθρώπων που έχουν σημαντικές εμπειρίες από την Ελληνική οικονομία και αγορά αν και δεν είναι τραπεζικοί. Βέβαια, αυτά λέγονται και κυρίως γράφονται για επικοινωνιακούς λόγους, καθώς είναι φανερή η θέληση των δανειστών να επιβάλλουν τη γραμμή τους και η κυβέρνηση να υπακούσει στις εντολές τους χωρίς πολλές αντιρρήσεις.
Χωρίς να θέλουμε να υποστηρίξουμε τις Διοικήσεις -κάθε άλλο αφού εκτίμησή μας είναι ότι πρέπει να δώσουν λόγο στη Δικαιοσύνη για τα έργα τους καθώς έχουν ζημιώσει αφάνταστα τον ελληνικό λαό- οφείλουμε να σημειώσουμε ότι τα παραπάνω επιχειρήματα έχουν βάση, αλλά η αξιοποίησή τους, για να είναι προς όφελος του λαού, απαιτεί άλλες διαδικασίες και αξίες που φυσικά δεν υπάρχουν στην κυβέρνηση και σε όσους υπηρετούν τις πολιτικές της.
Μετά τις Διοικήσεις θα ακολουθήσουν οι αντίστοιχες διαδικασίες για τα ανώτατα διευθυντικά στελέχη ώστε να ολοκληρωθεί πλήρως ο έλεγχος των τραπεζών από τους ξένους, μετόχους και δανειστές, προκειμένου στη συνέχεια να προχωρήσουν στη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Η τοποθέτηση ξένων σε αυτές τις θέσεις θα έχει, ενδεχομένως, πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις στην οικονομία, καθώς εδώ θα καθορίζονται οι καθημερινές σημαντικές αποφάσεις διαχείρισης των τραπεζών (δανειοδοτήσεις, διαχείριση κινδύνων, κόκκινα δάνεια, στρατηγική τράπεζας).
Διαχείριση κόκκινων δανείων και επιπτώσεις
Από τις γενικές παραινέσεις για διαχείριση των κόκκινων δανείων η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), ως οργανικό μέρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), προχωρά στην ποσοτικοποίηση των στόχων διαχείρισης. Τα κόκκινα δάνεια πρέπει να μειωθούν κατά 40 δισ. μέχρι το 2019 από το σύνολο των 107 δισ. ευρώ που είναι σήμερα. Η διαδικασία αυτή θα επιτευχθεί μέσω της διαχείρισης των δανείων, με την αυστηροποίηση των κανόνων, τόσο από τις τράπεζες όσο και από τα funds στα οποία είτε θα πωληθεί ένα μέρος των δανείων ή θα τους δοθεί για να το διαχειριστούν στο όνομα των τραπεζών.
Η μείωση αυτή και γενικότερα οι διαδικασίες διαχείρισης των κόκκινων δανείων θα επιφέρουν σεισμό στη δοκιμαζόμενη επί 8 χρόνια ελληνική οικονομία. Οι ξένοι πλέον διαχειριστές θα αντιμετωπίζουν τα θέματα με τη γνωστή «ψυχρή λογική» ότι απλά πρόκειται για νούμερα. Οι όποιες αποφάσεις θα λαμβάνουν θα είναι με το κριτήριο να «βγαίνουν οι αριθμοί», φυσικά για τα συμφέροντα του εντολέα τους (ξένοι ιδιοκτήτες τραπεζών, funds και μηχανισμοί των θεσμών).
Από το φθινόπωρο θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες διαχείρισης των κόκκινων δανείων που θα έχουν σαν συνέπεια να αλλάξουν χέρια σε πρώτη φάση πολλά περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων (ακίνητα, μετοχές και λοιπά ενέχυρα). Από νομικής πλευράς απαιτούνται νέες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο για να διευκολύνουν, σύμφωνα με τις εντολές των δανειστών, τη διαχείριση των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων. Οι αλλαγές προβλέπεται να είναι έτοιμες προς ψήφιση το Σεπτέμβριο. Μεταξύ των ζητούμενων είναι η δυνατότητα των τραπεζών να διαγράφουν μέρος του κόκκινου δανείου στο πλαίσιο σχεδίου αναδιάρθρωσης χωρίς οι υπεύθυνοι της τράπεζας να διαπράττουν ποινικό αδίκημα. Επίσης, να μπορούν οι τράπεζες, μονομερώς, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του βασικού μετόχου της εταιρείας, να μετατρέπουν σε μετοχές τα κόκκινα δάνεια. Με τέτοιες αυτοματοποιημένες διαδικασίες οι εταιρείες θα περνούν στον έλεγχο των τραπεζών, θα κουρεύονται οι οφειλές τους και θα μπορούν να αναδιαρθρώνονται (συρρίκνωση, κλείσιμο τμημάτων, απολύσεις, αλλαγές εργασιακών σχέσεων κ.λπ.) και να πωλούνται ολόκληρες ή τμηματικά σε νέους επενδυτές.
Για τους ιδιώτες, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει προστασία της πρώτης κατοικίας (το 40% των στεγαστικών, όλα τα επιχειρηματικά που έχουν ως εξασφάλιση πρώτη κατοικία και όλα τα άλλα ακίνητα), οι διαδικασίες ήδη προχωρούν με συνεχείς πλειστηριασμούς από 1/1/2016 και θα ενταθούν με την πάροδο του χρόνου.
Ένα από τα σημαντικότερα θέματα αλλαγής ιδιοκτησίας μέσω των εγγυήσεων αφορά την αγροτική γη. Σχεδόν το σύνολό της είναι υποθηκευμένο στην Τράπεζα Πειραιώς, καθώς έχει απορροφήσει την πρώην Αγροτική. Η πλέον υποθηκευμένη αγροτική περιοχή είναι ο Θεσσαλικός Κάμπος με το σχετικό ποσοστό στην Καρδίτσα να φτάνει στο 80%. Με δεδομένα, τις αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς των αγροτών, τα χρόνια εγγενή προβλήματα του αγροτικού τομέα και την συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, είναι προφανές ότι ένα μεγάλο μέρος της αγροτικής γης κινδυνεύει να αλλάξει χέρια και να ξαναγυρίσουμε στην εποχή των κολίγων.
Η διαδικασία για να περάσει ο πλήρης έλεγχος του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας στους δανειστές ξεκίνησε. Η λογική του πλιάτσικου και στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, στον όνομα των ξένων επενδύσεων στη χώρα, είναι πλέον γεγονός. Το είδαμε στις τράπεζες και θα το ζήσουμε άμεσα τόσο στο πλαίσιο των αλλαγών στον τομέα των επιχειρήσεων όσο και των ιδιωτών. Η ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια θα αλλάξει ριζικά. Με μοχλό τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους και την ανυπαρξία ρευστότητας στην αγορά θα διαμορφωθούν συνθήκες για μεταβίβαση σημαντικών τμημάτων του επιχειρηματικού τομέα στους ξένους. Έτσι, σε πολύ χαμηλές τιμές για τους ξένους αγοραστές των ελληνικών επιχειρήσεων, και με «όπλο» τους την ρευστότητα που διαθέτουν μέσω του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, θα διαμορφωθούν νέοι, μεγαλύτεροι από τους σημερινούς, επιχειρηματικοί όμιλοι, στους πιο προσοδοφόρους τομείς της οικονομίας που θα ελέγχονται από τους ξένους. Σε αυτούς τους ομίλους, με την εργασιακή νομοθεσία γαλέρας, που επιβάλουν οι δανειστές μέσω των μνημονίων, θα «εργάζεται» ο λαός για να αποπληρώνει τα χρέη του στις τράπεζες ή θα υποχρεώνεται να νοικιάζει από την τράπεζα το σπίτι που αγόρασε… Όσον αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), φροντίζει για την εξαφάνισή τους το φοροκυνηγητό, το ασφαλιστικό και η συνεχής μείωση της αγοραστικής δύναμης του Λαού με πολιτικές αποφάσεις της εθελόδουλης κυβέρνησης. Μετά από αυτά ακολουθούν για τις ΜμΕ οι τράπεζες και οι πλειστηριασμοί…
