Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην περιοχή, τα ανοίγματα της Τουρκίας προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο, η έντονη παρουσία της κατοχικής δύναμης στον Καύκασο, οι παρασκηνιακές κινήσεις ισχυρών διεθνών παικτών και το συνεχιζόμενο αδιέξοδο στο Κυπριακό, συνθέτουν το σκηνικό. Είναι σαφές πως η Άγκυρα εντάσσει όλες τις κινήσεις της στο ευρύτερο πλαίσιο των επιδιώξεων της, που στοχεύουν στην ανάδειξη της σε περιφερειακή δύναμη. Ο Ερντογάν θέλει να καταστήσει τη χώρα του ένα σημαντικό γεωπολιτικό παίκτη, η οποία δεν θα εξαρτάται από άλλες δυνάμεις. Σε αυτό του το στόχο, για διαφορετικούς λόγους, συμβάλουν ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και γερμανικό λόμπι στην Ε.Ε.
Είναι προφανές πως όλες οι κινήσεις που γίνονται από τουρκικής πλευράς στοχεύουν να απομονώσουν την Κυπριακή Δημοκρατία, να υπονομεύσουν στρατηγικά κι άλλα πλεονεκτήματα που διαθέτει και να αφεθεί στις ορέξεις και στις επεκτατικές επιδιώξεις της Άγκυρας. Τα όσα διαδραματίσθηκαν την περασμένη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, επιβεβαιώνουν πως η κατοχική πλευρά δεν είναι ποσώς διατεθειμένη να συζητήσει οτιδήποτε στο Κυπριακό πλην των δικών της αξιώσεων.
Στη Νέα Υόρκη, την περασμένη εβδομάδα, η τουρκική πλευρά «ακύρωσε» τις όποιες συζητήσεις θα μπορούσαν να διεξαχθούν για να βρεθεί διέξοδος στο παρατεταμένο αδιέξοδο στο Κυπριακό. Η κατοχική δύναμη απέρριψε δυο προτάσεις της Λευκωσίας για κοινή συνάντηση Γκουτέρες, Χριστοδουλίδη και Τατάρ και το διορισμό ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό. Η Άγκυρα ενόψει των διάφορων ανοιγμάτων της προς Αθήνα και Ε.Ε., επιστράτευσε το γνωστό κόλπο, βάζοντας μπροστά τον εγκάθετο της στα κατεχόμενα, τον Ερσίν Τατάρ, να παίξει το ρόλο του «κακού». Σημειώνεται ότι τόσο ο Τατάρ όσο και οι προκάτοχοι του δεν μπορούν να κάνουν βήμα χωρίς την έγκριση της Άγκυρας.
Τι λέγει η τουρκική πλευρά
Σε σχέση με τη διαδικασία, Τουρκία και κατοχικό καθεστώς υποστηρίζουν πως μια νέα διαδικασία θα ξεκινήσει μόνο στην περίπτωση κατά την οποία ο Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Οργανισμού, καταθέσει την παρούσα εντολή του και απευθυνθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας καλώντας το να αλλάξει τη βάση της λύσης. Οι Τούρκοι επιμένουν πως τα περί Κύπρου ψηφίσματα είναι ξεπερασμένα, «απηρχαιωμένα», όπως χαρακτηριστικά υπέδειξαν και ζητούν να υιοθετηθούν νέα, που θα προάγουν ένα νέο μοντέλο για την Κύπρο, αυτό των δυο κρατών στο νησί. Αυτή η προσέγγιση δεν αφήνει προφανώς πολλά περιθώρια συζητήσεων.
Ο κατοχικός ηγέτης υποστηρίζει κατά τις επαφές του ότι η θέση της τουρκικής πλευράς δεν αφορά την επανέναρξη του διαλόγου, αλλά για έναρξη μιας νέας και επίσημης διαπραγματευτικής διαδικασίας στη βάση της «κυριαρχικής ισότητας και του «ισότιμου διεθνούς καθεστώτος» των δύο πλευρών. «Εμείς δεν θέλουμε κάτι νέο, θέλουμε την επικύρωση των κεκτημένων μας δικαιωμάτων τα οποία έτυχαν σφετερισμού από την ε/κυπριακή πλευρά»! Εκείνο, το οποίο ζητά και επιδιώκει είναι την εκ προοιμίου αναγνώριση του κατοχικού καθεστώτος.
Τα ευρωτουρκικά μετατίθενται
Την ίδια ώρα τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία έχουν, όπως είναι γνωστό, επενδύσει στην αναθέρμανση των σχέσεων Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, ισχυροί παίκτες από τα κράτη-μέλη, θεωρούν άκαιρη την όποια συζήτηση με την Τουρκία. Αυτό θα καθυστερήσει την κατάθεση της έκθεσης Μπορέλ για την Τουρκία, που θα συζητείτο τον Οκτώβριο. Κάποιοι κάνουν λόγο για το Δεκέμβριο και άλλοι για μετά τις ευρωεκλογές. Αυτό το δεδομένο ανατρέπει τον σχεδιασμό σύμφωνα με τον οποίο διά της προσέγγισης της Άγκυρας με την Ε.Ε.. θα καλείτο η τουρκική πλευρά να κάνει βήματα στο Κυπριακό με τα ελληνοτουρκικά.
Είναι σαφές πως η Λευκωσία είναι αντιμέτωπη όχι μόνο με συνέχιση του αδιεξόδου αλλά και με την παγίωση του. Και η απουσία διαδικασίας, το συνεχές αδιέξοδο, «επιτρέπει» στην κατοχική δύναμη να προχωρά στην επιβολή νέων τετελεσμένων επί του εδάφους. Πέραν από την Αμμόχωστο, την αρπαγή εδαφών στη νεκρή ζώνη, εσχάτως επανήλθε και ο σχεδιασμός για την υλοποίηση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Τουρκίας και κατεχομένων. Αν και, όπως δηλώνουν Τούρκοι αξιωματούχοι, θα εκπονηθεί πρώτα μελέτη, η προετοιμασία έχει ξεκινήσει. Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο το γεγονός ότι η κατοχική δύναμη προχωρεί σε εργασίες στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας. Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους, το ανέφερε πρόσφατα και ο Αντιπρόεδρος της Τουρκίας Τζιεβντέτ Γιλμάζ, που επισκέφθηκε τα κατεχόμενα, στόχος είναι ο ηλεκτρισμός να δίνεται ηλεκτρισμός και πέραν από Τουρκία και την αποσχιστική οντότητα. Από τα κατεχόμενα, όπως έχει λεχθεί, ο ηλεκτρισμός θα διοχετεύεται και σε άλλες χώρες.
Παράλληλα, η τουρκική πλευρά θέτει επίμονα την αξίωση της για αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας, του ψευδοκράτους. Είναι ξεκάθαρο πως η Άγκυρα δεν μπλοφάρει και δεν υιοθετεί τη ρητορική αυτή ως μέρος ενός τακτικισμού. Ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ασκεί ασφυκτικές πιέσεις προς φιλικές του χώρες για να αναβαθμίσουν τις σχέσεις τους με το ψευδοκράτος. Το Αζερμπαϊτζάν είναι μια από τις χώρες αυτές, που βρίσκονται υπό την επιρροή της Άγκυρας και έχουν κληθεί να κάνουν βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η επιρροή της Τουρκίας σε χώρες της περιοχής του Καυκάσου συνδέεται με τον μεγάλο στόχο να καταστεί περιφερειακή δύναμη και έχει τούτο επιβεβαιωθεί με την παρουσία Ερντογάν στο Μπακού μετά τις επιθέσεις των Αζέρων στο Καραμπάχ. Όλα αυτά έχουν σχέση και με τα όσα επιδιώκονται από τουρκικής πλευράς στην Κύπρο και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Στο κάδρο το φυσικό αέριο
Αυτό που προδήλως ενδιαφέρει την κατοχική πλευρά είναι το φυσικό αέριο. Γι αυτό και ο Τατάρ στη Νέα Υόρκη πρότεινε τη δημιουργία «Μηχανισμού Συνεργασίας» για ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος όπως οι υδρογονάνθρακες, ηλεκτρική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το νερό καθώς και συνεργασία σε θέματα αποναρκοθέτησης και παράτυπης μετανάστευσης. Τον μηχανισμό αυτό θα απαρτίζουν, σύμφωνα με την τουρκοκυπριακή πρόταση, «αρμόδια τμήματα» παραπέμποντας στην Κυπριακή Δημοκρατία και στη «ΤΔΒΚ». Εννοούν, δηλαδή, συνεργασία δυο κρατών. Στο πλαίσιο αυτό, του ενδιαφέροντος της Άγκυρας για το φυσικό αέριο, εντάσσονται και τα φλερτ με Ισραήλ και Αίγυπτο.
Περί άλλων τυρβάζει η Αθήνα
Η κυπριακή πλευρά γνωρίζει ότι η Αθήνα, ανεξαρτήτως τι αναφέρει δημόσια η ελλαδική πλευρά, γνωρίζει πως ο προσανατολισμός του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι να βρεθούν τρόποι συνεννόησης με την Άγκυρα. Παρά τις όποιες διαβεβαιώσεις έχουν δοθεί, στο Μέγαρο Μαξίμου φαίνεται να θεωρούν πως μπορούν παρακάμπτοντας το Κυπριακό να τα βρουν με την κατοχική Τουρκία. Αυτό είναι που θέλει και ο Ερντογάν. Να συντηρεί ένα διάλογο με την Αθήνα, αλλά και με τις Βρυξέλλες και να αντιμετωπιστεί ως παράπλευρη απώλεια η Κύπρος.
Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως χώρες όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία αντιμετωπίζουν πακέτο ελληνοτουρκικά και Κυπριακό, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο τα ευρωτουρκικά. Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και το Βερολίνο θεωρούν χρήσιμη για τα συμφέροντα τους την Τουρκία. Πρακτικά, μια πακετοποίηση, που θα ικανοποιεί την Άγκυρα, μπορεί, κατά την άποψη τους, να κρατήσει κοντά τον αστάθμητο παράγοντα Ερντογάν. Οι Αμερικανοί, το ΝΑΤΟ και το γερμανικό λόμπι στην Ε.Ε. θεωρούν πως εάν στριμωχθεί η Άγκυρα θα ταυτιστεί πλήρως με τη Ρωσία ενδεχομένως και με την Κίνα. Αυτό φοβούνται και για να το αποφύγουν θα στείλουν αλλού τον λογαριασμό: Στην Ελλάδα και την Κύπρο. Η Τουρκία από την πλευρά της θέλει να γίνει μίνι υπερδύναμη «πατώντας» πάνω σε Ελλάδα και Κύπρο. Μέσω τους θέλει να ισχυροποιηθεί στην περιοχή.
