Πάντα ίσχυε ότι ο πόλεμος δεν διεξάγεται μόνο στα πεδία των μαχών. Αλλά ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες η επικοινωνιακή του διαχείριση αποκτά κομβική σημασία, αφού έχουν γιγαντωθεί οι δυνατότητες άμεσης πληροφόρησης (ή «πληροφόρησης») της κοινής γνώμης μέσω τηλεοπτικών και ηλεκτρονικών ΜΜΕ, με στόχο να κερδηθεί η διεθνής συμπάθεια από τη μία ή την άλλη αντιμαχόμενη πλευρά. Το είδαμε στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, έπειτα στην αιματοχυσία και τις επεμβάσεις που κατέληξαν στο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, μετά στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, και πιο πρόσφατα στη Λιβύη, τη Συρία κ.α. Στόχος, η δαιμονοποίηση του αντιπάλου και άρα η δικαιολόγηση της εισβολής και ανατίναξης κυρίαρχων κρατών – παρεμπιπτόντως, σχεδόν πάντα με «παράκαμψη» του ΟΗΕ. Σε αυτές τις συγκρούσεις χρησιμοποιήθηκε και ένα νέο λεξιλόγιο («ανθρωπιστική επέμβαση» κ.λπ.), ενώ όσοι αντιδρούσαν συκοφαντήθηκαν ως απολογητές του εκάστοτε «νέου Χίτλερ» (Σαντάμ, Μιλόσεβιτς, Καντάφι, Άσαντ κ.ο.κ.). Η έκρηξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενέτεινε αυτόν τον προπαγανδιστικό πόλεμο, στον οποίο παίρνουν πλέον άμεσα μέρος, εκουσίως ή ακουσίως, εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως.
Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία αποτελεί θαυμάσια ευκαιρία για την αμετανόητη επανάληψη των προπαγανδιστικών «κατορθωμάτων» του πρόσφατου παρελθόντος. Στόχος αυτή τη φορά είναι η συσπείρωση της Δυτικής (και ει δυνατόν και της διεθνούς) κοινής γνώμης στη γραμμή μιας αντιρωσικής υστερίας και απομόνωσης του «δικτάτορα Πούτιν», έτσι ώστε να αποσπαστεί λαϊκή υποστήριξη στην ευθυγράμμιση όλων των Δυτικών δυνάμεων υπό τις ΗΠΑ. Αυτή η ιδεολογική σταυροφορία ενάντια στους «εχθρούς της δημοκρατίας και της ελευθερίας», δηλαδή τη Ρωσία (κι έρχεται από πίσω και η Κίνα), φιλοδοξεί μεταξύ άλλων να αποκλείσει και κάθε πιθανότητα μιας πορείας της Ευρώπης αυτονομημένης από τους σχεδιασμούς της Ουάσιγκτον. Έτσι η «πληροφόρηση» μετατρέπεται ακόμη μια φορά σε πεδίο μάχης μέσα από οθόνες τηλεοράσεων, υπολογιστών και κινητών, καθώς οι ΗΠΑ αποπειρώνται να ανακόψουν την ιστορική αποδρομή τους και να εμποδίσουν την περαιτέρω ενίσχυση των δύο βασικών ανταγωνιστών τους, που κι αυτές δεν κρύβουν πια τις κοσμοκρατορικές βλέψεις τους.
Τα δέκα παραδείγματα που ακολουθούν, διαλεγμένα ανάμεσα σε εκατοντάδες που δίνουν και παίρνουν στα ΜΜΕ και στα κοινωνικά δίκτυα, δίνουν μια γεύση της απόπειρας των Δυτικών ελίτ να ξανακερδίσουν τις καρδιές και τα μυαλά ευρύτατων λαϊκών στρωμάτων με κατασκευασμένες εικόνες. Και υπογραμμίζουν από την ανάποδη την ανάγκη μιας νέας συνείδησης, που δεν θα διαμορφώνεται από τον βομβαρδισμό με συγκινητικά ή τρομακτικά στιγμιότυπα μιας γκεμπελικού τύπου προπαγάνδας. Τα οποία κάνουν βέβαια τη δουλειά τους, αφού η εκ των υστέρων διάψευσή τους φτάνει σε ένα μικρό μόνο ποσοστό των αρχικών καταναλωτών της «είδησης»…
1. Ένα συγκινητικό βίντεο, που δείχνει έναν Ουκρανό να αποχαιρετά με δάκρυα την κόρη του, καθώς τη στέλνει μακριά για να αποφύγει τους Ρώσους εισβολείς, έκανε τον γύρο του κόσμου από την πρώτη κιόλας μέρα της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία. Συνοδευόμενο από το hashtag #RussiaInvadedUkraine («Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία»), εξηγούσε ότι ο πατέρας μένει πίσω για να πολεμήσει τους Ρώσους εισβολείς.
► Το βίντεο γυρίστηκε στις 21 Φεβρουαρίου, δηλαδή τρεις μέρες πριν τη ρωσική επίθεση, στην πόλη Γκορλόβκα της αποσχισθείσας από την Ουκρανία επαρχίας του Ντονιέτσκ. Δείχνει έναν ρωσόφωνο ο οποίος αποχαιρετά την κόρη του που, μαζί με χιλιάδες ακόμη παιδιά και ηλικιωμένους, μεταφέρθηκε στο Ροστόφ της Ρωσίας για να σωθεί από τους βομβαρδισμούς του ουκρανικού στρατού και των ακροδεξιών παραστρατιωτικών.
2. Στις ειδήσεις της ισπανικής δημόσιας τηλεόρασης την πρώτη ημέρα της ρωσικής επίθεσης μεταδόθηκαν «ζωντανά» σκηνές από τα «αντιαεροπορικά πυρά εναντίον ρωσικού αεροπλάνου που βομβαρδίζει κατοικημένη περιοχή στην Ουκρανία». Οι δραματικές αυτές σκηνές αναπαράχθηκαν ευρύτατα, ιδίως στη Λατινική Αμερική, αλλά και σε κοινωνικά δίκτυα.
► Πρώτη η βολιβιάνικη τηλεόραση, κι έπειτα κι άλλοι (μεταξύ των οποίων και ινδικά ΜΜΕ) αποκάλυψαν ότι πρόκειται για… πλάνα από το βιντεοπαιχνίδι προσομοίωσης «ARMA III» της εταιρίας Bohemia Interactive που, όπως λένε όσοι γνωρίζουν, έχει πράγματι πολύ πετυχημένα animations…
3. Ένα ακόμη συγκινητικό βίντεο, που το είδαν σχεδόν 1 εκατομμύριο άνθρωποι πριν «εξαφανιστεί» σιωπηρά, αναρτήθηκε αρχικά από νιγηριανό ΜΜΕ και έπειτα αναπαράχθηκε σε όλο τον κόσμο. Δείχνει ένα κορίτσι να διαπληκτίζεται με έναν στρατιώτη και συνοδεύεται από το εξής κείμενο: «“Πήγαινε πίσω στη χώρα σου”: Ένα γενναίο κοριτσάκι αντιμετωπίζει τον στρατό εισβολής του Πούτιν».
► Το βίντεο δείχνει τη νεαρή Παλαιστίνια Αχέντ Ταμίμι να αντιμετωπίζει θαρραλέα έναν στρατιώτη των ισραηλινών δυνάμεων κατοχής στη Δυτική Όχθη.
4. Στα διεθνή ΜΜΕ κυκλοφόρησε η φωτογραφία Ουκρανών που «προσεύχονται σε κεντρική πλατεία του Χαρκόβου για να απωθηθεί η ρωσική εισβολή». Παρόμοια φωτογραφία κυκλοφόρησε και από την ανταποκρίτρια του CNN Κλαρίσα Γουάρντ, που «είδε με τα μάτια της» την προσευχή και τη χαρακτήρισε «συγκλονιστική» και «χαρακτηριστική της απόγνωσης των Ουκρανών πολιτών».
► Η φωτογραφία δείχνει πράγματι Ουκρανούς να προσεύχονται γονυπετείς στο Χάρκοβο. Μόνο που πρωτοδημοσιεύθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2019 σε μπλογκ Βαπτιστών των ΗΠΑ, οπότε… μάλλον δεν αφορά τη ρωσική επίθεση.
5. «Βάλε ένα [σύμβολο προσευχής] εάν προσεύχεσαι για την Ουκρανία. Μία από τις πιο σπαρακτικές εικόνες από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Στο όνομα της ανθρωπότητας, ο Πούτιν πρέπει να το σταματήσει αυτό». Η λεζάντα αυτή συνόδευε μια πραγματικά συγκλονιστική φωτογραφία από τραυματισμένο παιδί, προφανώς θύμα των ρωσικών βομβαρδισμών.
► Πρόκειται για τη φωτογραφία κοριτσιού που τραυματίστηκε το 2018 σε αεροπορική επιδρομή στην περιοχή Γκούτα, στα περίχωρα της Δαμασκού, πρωτεύουσας της Συρίας.
6. «Δεν είναι άνθρωποι που προσπαθούν να φύγουν από το Αφγανιστάν ή τη Συρία. Είναι ένα περιστατικό πανικού καθώς οι άνθρωποι σπεύδουν να καλυφθούν σε καταφύγιο για να επιβιώσουν από πιθανή πυραυλική ή πυρηνική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία». Αυτό το κείμενο συνόδευε, μαζί με το απαραίτητο hashtag #RussiaInvadedUkraine, ένα βίντεο με κόσμο που τσαλαπατιέται για να κατέβει στα υπόγεια του μετρό. Αναπαράχθηκε χιλιάδες φορές στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς και σε «έγκυρα» ΜΜΕ.
► Πρόκειται για σκηνές από τον τραυματισμό δεκάδων φιλάθλων, περιλαμβανομένων Ρώσων, στη Ρώμη στις 23 Οκτωβρίου 2018, όταν υπήρξε βλάβη σε κυλιόμενες σκάλες που άρχισαν να κινούνται με μεγάλη ταχύτητα. Οι φίλαθλοι πήγαιναν σε ποδοσφαιρικό αγώνα του Τσάμπιονς Λιγκ μεταξύ Ρόμα και ΤΣΣΚΑ Μόσχας.
7. Ένα όντως τρομακτικό βίντεο κυκλοφόρησε από Ουκρανό δημοσιογράφο τη δεύτερη μέρα της ρωσικής επίθεσης, και αναπαράχθηκε σε όλο τον κόσμο από έγκυρα ΜΜΕ όπως το Newsweek (τίτλος: «Ρωσικό τανκ συντρίβει ουκρανικό αυτοκίνητο με άμαχο»), αποσπώντας εκατομμύρια θεάσεις. Γυρισμένο σε προάστιο του Κιέβου, δείχνει ένα στρατιωτικό όχημα που (εσκεμμένα;) παρεκκλίνει της πορείας του και τσαλαπατά Ι.Χ. αυτοκίνητο.
► Δεν είναι «ρωσικό τανκ» αλλά ουκρανικό Strela-10 (αυτοκινούμενο σύστημα πυραύλων εδάφους-αέρα). Τη «λεπτή διαφορά» επεσήμανε πρώτος ο βετεράνος πολεμικός ανταποκριτής E.J. Magnier.
8. Ένας από τους πρώτους που ανάρτησαν αυτή τη φωτογραφία μετά τη ρωσική επίθεση ήταν ο Γκλεν Στούτζκι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (ΗΠΑ), με την εξής λεζάντα: «Η φωτογραφία αυτή μου έφερε δάκρυα στα μάτια. Δύο Ουκρανάκια χαιρετούν τους στρατιώτες που πάνε να πολεμήσουν τους Ρώσους. Τα παιδιά κρατιούνται από το χέρι, το κορίτσι κρατάει το αρκουδάκι του, το αγόρι (αδελφός της;) χαιρετά στρατιωτικά. Κοιτάξτε τι έχει κρεμασμένο στην πλάτη του. Αυτή η φωτογραφία λέει όσα χίλιες λέξεις».
► Η φωτογραφία αποτελεί μέρος συλλογής που κυκλοφόρησε από το ουκρανικό Υπουργείο Άμυνας το 2016.
9. Η φωτογραφία αυτή δημοσιεύθηκε την πρώτη μέρα της ρωσικής επίθεσης από πολλούς λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με χιλιάδες κοινοποιήσεις και αρχική «πηγή» την εταιρία συστημάτων ασφαλείας EA-Integration Group. Τιτλοφορείται «Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Η Ρωσία μόλις επιτέθηκε στην Ουκρανία» και, σύμφωνα με όσους τη διέδιδαν, απεικονίζει βομβαρδισμό κατοικημένων περιοχών της Ουκρανίας από τους Ρώσους.
► Η υπεράνω υποψίας βορειοαμερικανική εφημερίδα USA Today ανακάλυψε ότι πρόκειται για φωτογραφία από ισραηλινό αεροπορικό βομβαρδισμό της Γάζας στις 10 Μαΐου 2021.
10.Η φωτογραφία αυτή δημοσιεύθηκε την πρώτη μέρα της ρωσικής επίθεσης από πολλούς λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με χιλιάδες κοινοποιήσεις και αρχική «πηγή» την εταιρία συστημάτων ασφαλείας EA-Integration Group. Τιτλοφορείται «Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Η Ρωσία μόλις επιτέθηκε στην Ουκρανία» και, σύμφωνα με όσους τη διέδιδαν, απεικονίζει βομβαρδισμό κατοικημένων περιοχών της Ουκρανίας από τους Ρώσους.
► Η υπεράνω υποψίας βορειοαμερικανική εφημερίδα USA Today ανακάλυψε ότι πρόκειται για φωτογραφία από ισραηλινό αεροπορικό βομβαρδισμό της Γάζας στις 10 Μαΐου 2021.
