Η αξιοπρέπεια, στόχος και προϋπόθεση για μια επιτυχή διαπραγμάτευση
Του Απόστολου Αποστολόπουλου
Καμία διαπραγμάτευση δεν διεξάγεται μόνο με επιχειρήματα. Και η έκβαση δεν εξαρτάται μόνο από τη λογική, τη δεξιοτεχνία ή τη ρητορική δεινότητα. Είναι αντιπαράθεση ισχύος, το ξέρουμε από τον Θουκυδίδη, όταν περιέγραψε με ακρίβεια ότι οι Αθηναίοι, αφού συζήτησαν με τους Μιλήσιους, τους έσφαξαν «επειδή μπορούσαν να το κάνουν», χωρίς να τιμωρηθούν.
Το όπλο της Γερμανίας είναι η απειλή ότι θα μας κόψουν τη χρηματοδότηση. Η Γερμανία υποτίθεται ότι διαθέτει και δεύτερο όπλο, το GRexit. Αλλά αυτό το όπλο είναι για να αυτοκτονήσουν. Για την Ελλάδα η Έξοδος είναι άσκηση πολιτικής αλά Σαμψών, η ψυχή μου μετά των «άλλων φίλων». Αλλά για τη Γερμανία θα ήταν αυτοκαταστροφικό. Το GRexit μπορεί να διαλύσει την Ε.Ε., όπως ομολογούν πλέον σχεδόν απροκάλυπτα πολιτικοί και οικονομολόγοι στην Ευρώπη. Οι ανερχόμενες λαϊκές αντιδράσεις και η ενίσχυση των πάσης φύσεως ευρωσκεπτικιστών, ακόμα και στη Γερμανία, έχουν αρχίσει να φοβίζουν τους πάντες και διακηρύσσουν ότι η Ελλάδα πρέπει να μείνει οπωσδήποτε στο ευρώ, μήπως ηρεμήσουν και οι επερχόμενοι, Podemos, Λεπέν κ.λπ. Η λύση για την Ελλάδα θα γίνει, ελπίζουν, υπόδειγμα για να επιλυθούν τα προβλήματα και με τους άλλους.
Το GRexit υποστηρίζουν οι Άγγλοι, παραδοσιακά υπέρ της διαιρεμένης Ευρώπης, και οι αδιάλλακτοι της απόλυτης γερμανικής κυριαρχίας στην Ε.Ε. που βλέπουν ότι η επιρροή τους στη χώρα μας αποδεικνύεται εφήμερη ενώ των ΗΠΑ είναι διαχρονικά ισχυρή. Αντιδράσεις στο GRexit εκδηλώνονται από πολλές πλευρές και εταίρους. Επειδή, εκτός των άλλων, η Γερμανία από κυρίαρχος θα μετατρέπονταν σε αληθινό τύραννο για να αποτρέψει την κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Στις ευρωπαϊκές κυβερνώσες ελίτ έχει ανάψει έντονη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, με αφορμή και την Ελλάδα. Προεξάρχον πρόβλημα είναι η οικονομική κρίση στην Ε.Ε. σε συνάρτηση με την ισχύ της Ρωσίας, αλλά και της Κίνας. Το Πεκίνο μόλις προχθές δήλωσε ότι, μαζί με τη Μόσχα, εγγυώνται την Παγκόσμια Ειρήνη, εναντίον όποιου την απειλεί, υπονοώντας τις ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν τρίτο πόλεμο στο έδαφός τους, με αφορμή το Ουκρανικό και δυσανασχετούν με τη φιλοπόλεμη στάση των ΗΠΑ. Αλλά χωρίς την αμερικανική ομπρέλα, μεμονωμένες οι ευρωπαϊκές χώρες, αποτελούν «μικρογεύματα» για ΗΠΑ και Ρωσία. Η Γερμανία μόνη της είναι νάνος ανάμεσα σε δύο γίγαντες, Μόσχα και Ουάσιγκτον. Μόνο ενωμένες μπορούν οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία με την προϋπόθεση της αμερικανικής ομπρέλας, του ΝΑΤΟ. Θυμίζουμε ότι ακόμα και στον κολοφώνα της δύναμής τους οι αποικιοκρατικές δυτικές ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες αισθάνονταν ισχυρό φόβο απέναντι στη «ρωσική αρκούδα». Πόσο μάλλον τώρα που έχουν παρακμάσει.
Η συμμαχική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ απειλεί τη συνοχή της Ε.Ε., αμφισβητώντας την κυρίαρχη πολιτική της λιτότητας. Τα γεωπολιτικά συμφέροντα τείνουν στην ενότητα (της Ε.Ε.) αλλά υπονομεύονται από τη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική της λιτότητας, το ευγενές επώνυμο της εξαθλίωσης.
Αμέσως μόλις άρχισαν οι διαπραγματεύσεις με Βερολίνο/Βρυξέλλες (Β.Β.) έγινε κραυγαλέα φανερό ότι τα λίγα που ζητούσαμε (το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης) δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν χωρίς εθνική αξιοπρέπεια. Η αξιοπρέπεια ήταν ταυτόχρονα στόχος αλλά και προϋπόθεση για μια επιτυχή διαπραγμάτευση. Μέσα σε λίγες μέρες, για να μην πούμε ώρες, άλλαξε η ατζέντα. Ο κόσμος κατάλαβε, σε χρόνο μηδέν, ότι στο τραπέζι δεν ήταν απλώς μερικά δισεκατομμύρια αλλά η αξιοπρέπεια της χώρας. Αν κερδίσουμε τη μάχη της αξιοπρέπειας θα πάρουμε και τα λεφτά για να βγούμε από την κρίση. Και όχι δάνεια για να βυθιζόμαστε στο τέλμα όλο και περισσότερο, όπως έως τώρα. Αυτή είναι η ουσία της διαπραγμάτευσης. Οι συσχετισμοί δεν επιτρέπουν, σήμερα, καθαρή νίκη. Αλλά οι προσβολές σε πρόσωπα (στον Τσίπρα αλλά και στον Βαρουφάκη) υπονοούν ότι οι Β.Β. συναντούν ανεπιθύμητη όσο και απροσδόκητη αντίσταση.
Ο Τσίπρας είχε από την πρώτη στιγμή διακηρύξει ότι η στήριξη του κόσμου ήταν όρος επιτυχίας. Ο κόσμος κινητοποιήθηκε αυθόρμητα, όχι δυναμικά από την αρχή αλλά με αυξανόμενη διάθεση και αυτοπεποίθηση. Η κυβέρνηση, ωστόσο, ούτε επιζήτησε ούτε ενθάρρυνε τον κόσμο να συνεχίσει την κινητοποίησή του. Ούτε ως κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ, με τόσους και τόσους διαμαρτυρόμενους στην Κ.Ο. και στην Κ.Ε., επιχείρησε να διατηρήσει ζωντανή τη λαϊκή αντίδραση. Το όπλο «λαός στους δρόμους» έμεινε εκτός διαπραγμάτευσης. Πρόβλημα: ό,τι δεν χρησιμοποιείς το χάνεις. Ισχύει και για το νόημα της σύμπραξης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ. Άπαντες αποφεύγουν να το θίξουν (ακόμα και όσοι επιδίδονται σε διθυραμβική νοσταλγία του ΕΑΜ) και να επισημάνουν τη σημασία της σύμπραξης ως πρόπλασμα λαϊκού πατριωτικού μετώπου. Έτσι, οι παλαιές κομματικές δομές και διαχωρισμοί κοιμούνται μεν αλλά θα ξυπνήσουν όταν έρθουν «καλύτερες μέρες».
Όταν ο κόσμος αδρανεί αντί να μετατραπεί σε «λαό» υπολογίζεται ως «κοινή γνώμη». Η «κοινή γνώμη» είναι άστατη, τρεις μέρες απείχε το «Ωσανά» από τη Σταύρωση. Ή καταπώς το είπε ο Βάρναλης για τον καλό λαό: Φρόνιμα και τακτικά πάω μ’ εκείνον που νικά. Σημειωτέον ότι οι κατηγορίες πως η κυβέρνηση δεν ενημερώνει το λαό είναι ανυπόστατες. Δεν χρειάστηκε ιδιαίτερη ενημέρωση ο κόσμος για να κατέβει στους δρόμους ούτε αποσύρθηκε στον καναπέ του επειδή του έλειψαν οι πληροφορίες.
Κατά τα άλλα, με μπρος και πίσω, η διαπραγμάτευση θα συνεχιστεί, χωρίς οριστική ρήξη, χωρίς κανείς να παραδώσει τα όπλα – ούτε Βάρκιζα ούτε Κούγκι.
