Φήμες, στόχοι και… αποτελέσματα μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισσαβώνα.
Του Γιώργου Τσίπρα.
Εσύ μπορεί να ζεις ακόμη σε περασμένα μεγαλεία, εγώ όμως θα σε πιέζω όσο δεν πάει άλλο. Κι όσο πιο πολύ σε πιέζω, τόσο θα παριστάνω ότι θέλω πολύ να συνεταιριστούμε, να συνεργαστούμε τάχα, στην αντιπυραυλική ασπίδα κ.λπ. Εσύ από την πλευρά σου κάνε ό,τι καταλαβαίνεις, αλλά επειδή δεν σε παίρνει για πολλά-πολλά και επειδή, άλλωστε, συνήθως γαβγίζεις παρά πράττεις, θα το εκτιμούσα αν κι εσύ παριστάνεις ότι δείχνεις κατανόηση…
Κάπως έτσι μπορεί να αποδοθεί σε «γλώσσα του δρόμου» η δυναμική και το φαίνεσθαι των σχέσεων των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ με τη Ρωσία, το τελευταίο διάστημα. Η δυναμική αυτή επιβεβαιώθηκε και από τις αποφάσεις της τελευταίας Συνόδου Κορυφής στη Λισσαβώνα. Αντίθετα, διαψεύστηκαν οι προβλέψεις για συνταρακτικές εξελίξεις στις σχέσεις τους. Όλες οι σημαντικές αποφάσεις του ΝΑΤΟ στη Λισσαβώνα είχαν έντονη αντιρωσική αιχμή.
Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ καλούν τη Ρωσία να συνεργαστεί στο εγχείρημα της αντιπυραυλικής ασπίδας, προτείνοντας να εγκατασταθεί μέρος του δικτύου σε ρωσικό έδαφος. Η μεν Ρωσία δεν θα προφυλάσσεται από τίποτα, παρά μόνο στην περίπτωση που, π.χ., το Ιράν αποφασίσει να επιτεθεί πυραυλικά στη Ρωσία κι αυτό ακόμη επαφίεται στην καλή διάθεση των διαχειριστών του δικτύου, δηλαδή των ΗΠΑ. Αντίθετα, η Ρωσία δεν θα έχει έλεγχο του δικτύου, δεν θα μπορεί, δηλαδή, να απενεργοποιήσει τη λειτουργία του εκτός του εδάφους της, σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής με άλλη χώρα του δικτύου. Συνεπώς, ακόμη κι αν η Ρωσία συνεργαστεί, δεν θα πρόκειται για σύστημα συλλογικής ασφάλειας που θα περιλαμβάνει την τελευταία, αλλά μονομερούς ασφάλειας του ΝΑΤΟ έναντι της Ρωσίας. Η αντιπυραυλική ασπίδα αποσκοπεί, ξεκάθαρα, στην τροποποίηση του συσχετισμού ΗΠΑ-Ρωσίας στο πεδίο των στρατηγικών πυρηνικών όπλων. Ταυτόχρονα, το ΝΑΤΟ καλεί τη Ρωσία να απομακρύνει τα πυρηνικά της από τα σύνορα με νατοϊκές χώρες (ενώ όμως το ΝΑΤΟ διευρύνεται προς Ρωσία…) και να μειώσει και τα τακτικά πυρηνικά της.
Αντίστοιχου εμπαιγμού με την αντιπυραυλική ασπίδα είναι και η πρόταση για κάποιας μορφής «ένταξη» της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ: χωρίς να προσφέρει κάτι στην πρώτη, αντικειμενικά κάμπτει τις αντιρρήσεις της για ένταξη άλλων χωρών στο ΝΑΤΟ.
Το ΝΑΤΟ αναφέρεται ρητά σε όλα τα σημεία που μπορούν να αποτελέσουν εστίες ανάφλεξης με τη Ρωσία: την Αμπχαζία και Ν. Οσετία στη Γεωργία, την Υπερδνειστερία στη Μολδαβία, το αρμενικό Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν. Κατά σύμπτωση είναι όλα στα σύνορα με τη Ρωσία και αποτελούν σημεία τριβής με τη Δύση. Το ΝΑΤΟ «δεσμεύεται στην υποστήριξη της εδαφικής ακεραιότητας, ανεξαρτησίας και κυριαρχίας της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Μολδαβίας». Είναι, προφανώς, οι μόνες χώρες στον κόσμο όπου τίθεται ζήτημα εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας… Το ΝΑΤΟ απευθύνει έτσι κατάμουτρα στη Μόσχα την πρόθεσή του να την περικυκλώσει. Τον περασμένο Ιούλιο, στην επίσκεψή της στην Τυφλίδα, η Χ. Κλίντον το είχε πει ξεκάθαρα: «Ήρθα στη Γεωργία με ένα σαφές μήνυμα του προέδρου Ομπάμα. Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν σφαίρες επιρροής». Ούτε καν στις χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία…
Πιο ανησυχητική είναι η ιδιαίτερη αναφορά στο Αζερμπαϊτζάν, δηλαδή έμμεσα στο σχεδόν ξεχασμένο ζήτημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου τα πράγματα είναι ήσυχα εδώ και 16 χρόνια. Η σημασία του Αζερμπαϊτζάν για τις ΗΠΑ έχει μεγαλώσει για μια σειρά λόγους: το Αφγανιστάν, τους ενεργειακούς αγωγούς, τα προβλήματα με την Τουρκία, την όξυνση με τη Ρωσία και -ίσως σημαντικότερο απ’ όλα- το Ιράν. Αντίστοιχα, έχει μεγαλώσει και η αμερικανική κινητικότητα. Στο πλαίσιο αυτό τοποθετήθηκε, τον Μάιο, νέος πρεσβευτής των ΗΠΑ, ο Μάθιου Μπράιζα, γνώριμος και εδώ, αφού ως μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας είχε την ευθύνη για Τουρκία, Ελλάδα, Κύπρο, Καύκασο, Κεντρική Ασία και ενέργεια στην Κασπία. Ο Μπράιζα ήταν ο «συντονιστής» των ΗΠΑ στο βρόμικο πόλεμο του 2008, στη Γεωργία, ως υπεύθυνος για την επίλυση του ζητήματος σε Αμπχαζία και Ν. Οσετία, και είναι αντίστοιχα υπεύθυνος για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ… Μέχρι και η αρμενική κοινότητα των ΗΠΑ αντέδρασε στο διορισμό του στο Μπακού. Ας σημειωθεί πως από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένου και του Καυκάσου, μόνο οι Ρωσία, Λευκορωσία, Σερβία, Μολδαβία και Κύπρος (λόγω τουρκικού βέτο) δεν πολεμούν στο Αφγανιστάν.
Ενώ συμβαίνουν αυτά, Ρωσία και ΝΑΤΟ επιβεβαίωσαν στη Λισσαβώνα την τροφοδοσία στο Αφγανιστάν μέσω ρωσικού εδάφους, καθώς και τη ρωσική βοήθεια για τη συγκρότηση μονάδας ελικοπτέρων του αφγανικού στρατού, την ανάπτυξη κοινού ερευνητικού προγράμματος συσκευών ανίχνευσης εκρηκτικών ενώ, τέλος, η Ρωσία εκδήλωσε ενδιαφέρον συμμετοχής στη νατοϊκή αρμάδα Active Endeavour που περιπολεί και ελέγχει τη Μεσόγειο.
Αντινατοϊκές διαδηλώσεις
Στη Λισσαβώνα έγιναν διαδηλώσεις και τις τρεις ημέρες της Συνόδου Κορυφής. Στη μεγάλη διαδήλωση, στις 20/11, πήραν μέρος περίπου 10 χιλιάδες, ενώ σημαντική ήταν και η συμμετοχή ακτιβιστών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σε 200 περίπου από τους οποίους δεν επιτράπηκε η είσοδος στην Πορτογαλία. Ογδόντα ακτιβιστές κατάφεραν, παρά την αστυνομοκρατία, να κλείσουν μια από τις διόδους προς τη Σύνοδο και η αστυνομία προχώρησε σε μαζικές συλλήψεις 40 διαδηλωτών. Στο Λονδίνο, την ίδια μέρα, άλλοι τόσοι διαδηλωτές συμμετείχαν στην πορεία που οργανώθηκε από το Stop The War, την Εκστρατεία για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό (CND) και την Πρωτοβουλία Βρετανών Μουσουλμάνων. Της πορείας ηγήθηκαν οι Οικογένειες Στρατιωτών Ενάντια στον Πόλεμο με συνθήματα όπως Να φύγουν τα στρατεύματα και Έξω η Βρετανία από το ΝΑΤΟ. Ο πόλεμος που στοιχίζει στους Βρετανούς 11 δισ. λίρες, ετησίως, σε μια περίοδο κοινωνικών περικοπών έχει επίσης στοιχίσει φέτος 100 νεκρούς.
