Η εβδομάδα που πέρασε χαρακτηρίστηκε από δύο ανταγωνιστικές διεθνείς πρωτοβουλίες των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Ο Μπάιντεν πραγματοποίησε επίσκεψη αστραπή σε Μέση Ανατολή και συναντήθηκε με τους ηγέτες της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Ιορδανίας, της Σαουδικής Αραβίας, των χωρών του Κόλπου και του Ιράκ. Ο Πούτιν επισκέφθηκε την Τεχεράνη και είχε συνομιλίες με τον πρόεδρο του Ιράν, Εμπραχίμ Ραΐσι, και της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, στα πλαίσια της πρωτοβουλίας Αστάνα.
Και οι δύο διεθνείς συναντήσεις δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα αναδεικνύοντας ότι οι απόπειρες συγκρότησης μόνιμων και σταθερών περιφερειακών συνεργασιών που προωθούν οι δύο κοσμοκρατορικές δυνάμεις συναντούν εμπόδια. Είναι φανερό ότι ΗΠΑ και Ρωσία δεν είναι σε θέση να επιβάλλουν τα σχέδια τους την ίδια στιγμή που τα ιδιαίτερα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της κάθε χωριστής χώρας που παίρνει μέρος σε αυτές τις συναντήσεις εμποδίζουν, προς το παρόν, μόνιμες και σταθερές γεωπολιτικές συνεργασίες και διευθετήσεις.
Πενιχρά αποτελέσματα στη Μέση Ανατολή
Η επίσκεψη Μπάιντεν σε Ισραήλ, Παλαιστίνη και Σαουδική Αραβία και η συνάντησή του με τους επικεφαλής των χωρών της περιοχής δεν έφερε κάποιο χειροπιαστό αποτέλεσμα. Πρόθεση των ΗΠΑ ήταν να συγκροτηθεί μια περιφερειακή συνεργασία με στόχο τον οικονομικό στραγγαλισμό και την απομόνωση του Ιράν με τη δέσμευση ότι οι ΗΠΑ θα είναι παρούσες και θα συνδράμουν την πρωτοβουλία. Παρά το γεγονός ότι τόσο το Ισραήλ όσο και η Σαουδική Αραβία συνεχίζουν να θεωρούν το Ιράν κίνδυνο για την ασφάλεια και τα συμφέροντα τους στην περιοχή η αμερικανική πρόταση συνάντησε επιφυλάξεις. Το Ισραήλ έχει τη δική του επιθετική πολιτική απέναντι στο Ιράν και φαίνεται ότι δεν εμπιστεύεται τις νέες διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ, την υποστήριξη των οποίων έχει εξασφαλίσει σε κάθε περίπτωση.
Οι απόπειρες συγκρότησης περιφερειακών συνεργασιών που προωθούν οι ΗΠΑ και η Ρωσία συναντούν εμπόδια. Ούτε οι ίδιες είναι σε θέση να επιβάλλουν τα σχέδια τους ούτε τα ιδιαίτερα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της κάθε χωριστής χώρας επιτρέπουν μόνιμες και σταθερές συνεργασίες
Η Σαουδική Αραβία με τη σειρά της επιχειρεί να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και ακολουθεί μια πολιτική ανοικτών διαύλων επικοινωνίας με τη Τεχεράνη. Μάλιστα τελευταία έχει δηλώσει την πρόθεση της να ενταχθεί στους BRICS γεγονός που αναγκάζει σε πιο προσεκτικές κινήσεις. Ενδεικτικό της αδυναμίας των ΗΠΑ ήταν και η αποτυχία να πεισθεί η Σαουδική Αραβία να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου ώστε να αποσυμπιεστούν οι διεθνείς τιμές μετά την επιβολή περιοριστικών μέτρων στη Ρωσία. Αν και η Ευρώπη πληρώνει το κύριο βάρος των κυρώσεων οι ΗΠΑ επιθυμούσαν μια ελεγχόμενη αποκλιμάκωση των τιμών για να τιθασευτούν τα παγκόσμια πληθωριστικά κύματα που προϊδεάζουν για νέα επεισόδια της οικονομικής κρίσης. Η Σαουδική Αραβία απέρριψε την αμερικάνικη πρόταση και παρέπεμψε το θέμα στην προσεχή σύνοδο των χωρών μελών του ΟΠΕΚ όπου συμμετέχει και η Ρωσία.
Συμφωνίες και αντιθέσεις στη Τεχεράνη
Αντίστοιχα προβλήματα ανέδειξε και η συνάντηση των ηγετών της Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας στην Τεχεράνη. Η ατζέντα της συνάντησης περιλάμβανε τη διεθνή συγκυρία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη συμβολή της Τουρκίας στην εξαγωγή σιτηρών από την Ουκρανία, την εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας των τριών χωρών και βέβαια την απαίτηση της Τουρκίας να αποσπάσει τη συναίνεση Ρωσίας και Ιράν για νέα επέμβαση στη Συρία.
Το Ιράν απέσπασε μια σημαντική οικονομική συνεργασία με τη Ρωσία ύψους 40 δισ. δολαρίων που αφορά την τεχνική συνδρομή της Ρωσίας στην έρευνα και την εκμετάλλευση των πλούσιων πηγών φυσικού αερίου που διαθέτει η χώρα. Η Τεχεράνη αν και δεν επιθυμεί την πλήρη ρήξη των σχέσεων της με τη Δύση αντιλαμβάνεται ότι η επιθετική στάση των ΗΠΑ δεν πρόκειται να καμφθεί γεγονός που την αναγκάζει να αναζητήσει εναλλακτικούς δρόμους για το ξεπέρασμα του δυτικού εμπάργκο. Η συμφωνία αξιοποίησης των ενεργειακών πηγών της προσφέρει μια σημαντική οικονομική ανάσα και επιβεβαιώνει τις βλέψεις της χώρας προς μια εμβάθυνση συνεργασιών με τις χώρες της Ευρασίας. Άγνωστο παραμένει αν συμφωνήθηκε και η παράδοση εξελιγμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών που θα σήμαινε μια αναβάθμιση των σχέσεων της με τη Ρωσία.
Αντίστοιχα δώρο στην Τουρκία ήταν οι ευχαριστίες του Πούτιν για τη συμβολή της στην ασφαλή εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών προς τις χώρες της Αφρικής κυρίως, γεγονός που αναβαθμίζει σημαντικά τον ρόλο της Τουρκίας.
Ταυτόχρονα η Τουρκία δέχτηκε κατηγορηματική άρνηση στο κύριο αίτημά της για «πράσινο φως» στα σχέδια νέας εισβολής στη Συρία. Τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν παραμένουν στο πλευρό του Άσαντ και διαβλέπουν στις προθέσεις της Τουρκίας κινδύνους για τη δική τους επιρροή στη Συρία. Η άρνηση αυτή προκάλεσε την οργή του Ερντογάν που έκανε λόγο για αθέτηση προηγούμενων συμφωνιών των τριών χωρών που προέβλεπε πλήρη εκκαθάριση των Κούρδων σε βάθος 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα της Τουρκίας. Πολεμικές ήταν και οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου σχολιάζοντας τη συνάντηση της Τεχεράνης: «Μπορεί να ανταλλάσσουμε ιδέες, αλλά δεν έχουμε ζητήσει ποτέ και δεν θα ζητήσουμε ποτέ άδεια για τις στρατιωτικές μας επιχειρήσεις κατά της τρομοκρατίας. Μπορεί να συμβεί μία νέα στρατιωτική επιχείρηση ξαφνικά, μια νύχτα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
