Σε αναμονή κρίσιμων αποφάσεων για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική
Του Τάσου Κεφαλά*
Τουλάχιστον σουρεαλιστική ήταν η εικόνα στο τελευταίο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής, την Πέμπτη 4/12, με τον κ. Σγουρό να υπερθεματίζει για το κλείσιμο της εγκατάστασης της Φυλής, όταν είναι γνωστό ότι με την πολιτική του έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για να εξακολουθήσει να λειτουργεί τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Δεν είναι μόνο δείγμα πολιτικαντισμού. Είναι και μια απτή απόδειξη του πόσο εύκολες μπορούν να είναι οι μεταπτώσεις, όταν οι όποιοι στόχοι είναι γενικόλογοι και αόριστοι. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στο ειδικό θέμα της τύχης της Φυλής, αλλά και στο σύνολο της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική.
Αλλά εδώ η ευθύνη δεν είναι του κ. Σγουρού. Η ευθύνη βαραίνει τη νέα περιφερειακή Αρχή που δίνει τη δυνατότητα στον κ. Σγουρό να ξεφεύγει από τη θέση απομόνωσης στην οποία έχει βρεθεί. Όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και όλοι όσοι συμπαρατάσσονται μαζί του στην υποστήριξη του σχεδίου της συγκεντρωτικής διαχείρισης του συνόλου, σχεδόν, των απορριμμάτων της Αττικής (σε σύμμεικτη μορφή) σε τέσσερις μεγάλες μονάδες, με διαγωνισμούς ΣΔΙΤ και με απώτερο στόχο την ενεργειακή αξιοποίηση – καύση. Ενός σχεδίου που έχει πλήρως αποδομηθεί και απαξιωθεί, από περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική σκοπιά.
Γιατί η αισιοδοξία
Το οριακό σημείο στο οποίο βρίσκεται η διαχείριση των απορριμμάτων, γενικά και στην Περιφέρεια Αττικής, θα οδηγήσει, άμεσα και με βεβαιότητα, σε συγκεκριμένες επιλογές. Μόνο που η κατεύθυνσή τους δεν είναι δεδομένη. Έχουν δημιουργηθεί συνθήκες που μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε ρότα, εξαιτίας δύο λόγων:
- Ο πρώτος λόγος αφορά την ύπαρξη και την πλατιά αποδοχή που συναντά η (εναλλακτική στην κυρίαρχη) αντίληψη της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην πρόληψη και στην προδιαλογή των υλικών.
- Ο δεύτερος λόγος αφορά την εκλογή στην περιφέρεια ενός σχήματος, που έχει αποδεχτεί τη συγκεκριμένη αντίληψη και την έχει ενσωματώσει στο πρόγραμμά του.
Άμεση δράση
Τις ευκαιρίες, όμως, πρέπει κανείς να τις πιάνει από τα μαλλιά. Μετουσιώνοντας τις διακηρύξεις σε συγκεκριμένο πρόγραμμα και σχεδιάζοντας ένα συνεκτικό πλάνο διαδοχικών κινήσεων και αποφάσεων, σε αρμονία με τις διαθέσεις της κοινωνίας (και στηριγμένων σε αυτήν) και με την πιεστικότητα της κατάστασης. Αναβολή στη λήψη των αποφάσεων, σε αναμονή, ίσως, ενός ευνοϊκότερου πολιτικού περιβάλλοντος, σημαίνει «ψαλίδισμα» των περιθωρίων επιτυχίας του νέου μοντέλου. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η νέα περιφερειακή Αρχή χρειάζεται να ξεπεράσει τις όποιες ανεπάρκειες δείχνουν οι πρώτες της κινήσεις. Πιο συγκεκριμένα, χρειάζεται:
- Να κλείσει, οριστικά και αμετάκλητα, το κεφάλαιο «διαγωνισμοί ΣΔΙΤ», με τη λήψη της πρέπουσας τυπικής απόφασης από τον φορέα διαχείρισης της περιφέρειας (ΕΔΣΝΑ) που είναι αρμόδιος γι’ αυτό (σ.σ.: συγκροτείται από εκπροσώπους του περιφερειακού συμβουλίου και της περιφερειακής ένωσης δήμων – ΠΕΔ). Στη νέα περίοδο που ανοίγεται μπροστά μας, λογικές «παγώματος» των διαγωνισμών ή επανεξέτασης των όρων τους δεν έχουν θέση.
- Να αποσαφηνιστεί το περιεχόμενο που αποδίδεται στην ιδέα της αποκεντρωμένης διαχείρισης (η γενικολογία που λέγαμε στην αρχή) και να εκφραστεί η πολιτική βούληση για τις βασικές αρχές του νέου περιφερειακού σχεδιασμού. Για να μπορέσει να υπάρξει νέος σχεδιασμός μέχρι τον Ιούνιο του 2015(!) –αυτό ισχυρίζεται η απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου– θα έπρεπε οι σχετικές μελέτες να είχαν ήδη ανατεθεί και οι μελετητές να είχαν στα χέρια τους σαφείς οδηγίες για το επιθυμητό μοντέλο διαχείρισης (που δεν τις έχουν).
- Οι κατευθύνσεις του νέου σχεδιασμού να περιβληθούν με το κύρος των αποφάσεων του Περιφερειακού Συμβουλίου και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), ώστε να μην καταλήξουν έρμαιο αδιαφανούς διαπραγμάτευσης στο εσωτερικό του ΕΔΣΝΑ. Όπου και ο συσχετισμός δεν είναι δεδομένος.
- Να υποστηριχθούν οι δήμοι στην εκπόνηση των (αναγκαίων) τοπικών σχεδίων διαχείρισης που ή ίδια η περιφερειακή Αρχή τους ζήτησε, από έναν αποτελεσματικό ανθρώπινο μηχανισμό που θα μπορεί να δίνει συγκεκριμένη, πρακτική βοήθεια στα τεχνικά, νομικά και διοικητικά προβλήματα που θα ανακύπτουν.
- Να αρχίσουν να μορφοποιούνται και να παίρνουν υπόσταση τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα στηρίξουν τις αποκεντρωμένες υποδομές και δράσεις του νέου μοντέλου.
* Ο Τάσος Κεφαλάς είναι μέλος της Πρωτοβουλίας Συνεννόησης για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ)
Αναστολές και αδικαιολόγητοι φόβοι
Δεν τρέφει κανείς αμφιβολίες ότι μπροστά μας έχουμε μια πολύ δύσκολη μάχη της οποίας η έκβαση δεν είναι, αποκλειστικά, υπόθεση της Περιφέρειας Αττικής ή του ΕΔΣΝΑ, όσο κι αν τα όργανα αυτά έχουν την ευθύνη των πολιτικών και θεσμικών πρωτοβουλιών. Κυρίως, είναι υπόθεση της κοινωνίας, οπότε η διαμόρφωση του αναγκαίου κοινωνικού – πολιτικού μετώπου είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Οι συγκλίσεις, ως προς τα ζητούμενα, είναι ένα από τα «χαρτιά» μας και, ήδη, έχουν γίνει πολλά βήματα. Αν έλειπαν και κάποιες αναστολές, που προέρχονται από έναν αδικαιολόγητο φόβο πιθανής ταύτισης με τη νέα περιφερειακή Αρχή, τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα. Για τον απλούστατο λόγο, πως ό,τι προβάλλει σαν αντίλογος και σαν εναλλακτικό σχέδιο στο σχέδιο της κυβέρνησης και των εργολάβων, είναι γέννημα και θρέμμα των πρωτοβουλιών, που προέκυψαν από υπαρκτές κοινωνικές αντιστάσεις και διεργασίες στο πεδίο της διαχείρισης των απορριμμάτων.
