Πώς στήνεται το παιχνίδι και ποιοι θησαυρίζουν. Του Σπύρου Παναγιώτου.
Μέρες του 2007 θυμίζουν οι παγκόσμιες αγορές τροφίμων. Τότε που η εκτίναξη των τιμών των τροφίμων στις μεγάλες χρηματιστηριακές αγορές παραγώγων οδήγησε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων στην πείνα αλλά και τους λαούς περισσότερων από 30 χωρών της Ασίας, της Αφρικής και της Λ. Αμερικής σε εξεγέρσεις.
Τώρα οι αγορές μυρίστηκαν πάλι αίμα και ένα όργιο κερδοσκοπίας έχει στηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο επιχειρώντας να πραγματοποιηθούν τεράστια κέρδη από 3-4 μεγάλους μονοπωλιακούς παίκτες της αγοράς δημητριακών αλλά και να ανατραπούν οι συσχετισμοί στην παγκόσμια αγορά υπέρ των συμφερόντων Αμερικάνων παραγωγών και εμπόρων.
Κάθε μεγάλη κερδοσκοπική απάτη αναζητά ένα πρόσχημα για να ξεδιπλωθεί. Στη διατροφική κρίση του 2007 η άνοδος της τιμής των τροφίμων αποδόθηκε στη μεγάλη αύξηση της ζήτησης σε σιτάρι από την Κίνα και στην έλλειψη δημητριακών λόγω της αύξησης της καλλιέργειας βιοκαυσίμων. Η απάτη κατέρρευσε λίγο αργότερα όταν οι τιμές αποκλιμακώθηκαν χωρίς να έχει αλλάξει κανείς από τους λόγους που επικαλέσθηκαν για την αδικαιολόγητη αύξηση των τροφίμων. Αυτό δεν εμπόδισε την Cargill να αναδειχθεί τότε στον κορυφαίο παίκτη της αγοράς δημητριακών ή ακόμα την Archer Daniels Midland (ADM), με έδρα στο Ιλινόις, να έχει κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2007-2008 τριμηνιαία κέρδη 400-500 εκατ. δολαρίων. Συγκριτικά αναφέρεται ότι ένα τρίμηνο νωρίτερα τα κέρδη της περιορίζονταν στα 178 εκατ. δολάρια. Οι ίδιες εταιρίες, μαζί με τραπεζικούς ομίλους όπως η Goldman Sachs, Deutsche Bank, Merril Lynch κ.ά. και τα πανταχού παρόντα Hedge Funds κάνουν παιχνίδι και στις μέρες μας.
Σήμερα η πρόφαση βρέθηκε στις καταστροφικές πυρκαγιές και την ξηρασία στη Ρωσία και στις μεγάλες πλημμύρες στο Πακιστάν και τις χώρες της Ασίας. Αν και το παιχνίδι της κερδοσκοπίας στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων έχει ξεκινήσει από τις αρχές Ιουνίου, τότε ούτε φωτιές υπήρχαν ούτε πλημμύρες, η πρόσφατη απόφαση της ρώσικης κυβέρνησης να απαγορεύσει τις εξαγωγές δημητριακών μέχρι τα τέλη τα χρόνου πυροδότησε το παιχνίδι. Είναι ενδεικτικό ότι οι καθαρές θέσεις που άνοιξαν στα συμβόλαια σιτηρών οι επενδυτές στο μεγαλύτερο χρηματιστήριο προθεσμιακών συμβολαίων εμπορευμάτων του Σικάγου, έφτασαν στις αρχές του μήνα τα 36.118 συμβόλαια (διπλάσια σε σχέση με ένα μήνα πριν).
Έτσι τις τελευταίες έξι εβδομάδες η τιμή των σιτηρών έχει σημειώσει άνοδο 70%, ξεπερνώντας τα 230 ευρώ ανά τόνο στην Ευρώπη. Το κριθάρι έφθασε τα 210 ευρώ ανά τόνο, σημειώνοντας άνοδο 130% και την ίδια ώρα το καλαμπόκι έχει εκτιναχθεί στα 180 δολ. ο τόνος. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της κερδοσκοπίας, η τιμή παραγωγού για τη φετινή σοδιά σιταριού στην Ελλάδα κυμάνθηκε γύρω στα 100 ευρώ ανά τόνο.
Η κερδοσκοπική απάτη που στήνεται αυτή τη φορά στην παγκόσμια αγορά τροφίμων είναι περισσότερο προσχηματική από κάθε προηγούμενη. Γιατί αν και είναι αλήθεια ότι θα υπάρχει μια κάμψη της παραγωγής δημητριακών από τη Ρωσία, τα αποθέματα σιτηρών, μετά τις σοδειές-ρεκόρ το 2009 και το 2008, είναι υπεραρκετά για να καλύψουν την παγκόσμια ζήτηση. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τις προβλέψεις του FAO, η αμερικάνικη παραγωγή σιτηρών θα είναι σημαντικά αυξημένη. Το ίδιο το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας προβλέπει ότι οι εξαγωγές σιτηρών στο εξωτερικό θα είναι αυξημένες κατά 15%, οι δεύτερες υψηλότερες των τελευταίων 30 ετών, ύστερα από αυτές της επισιτιστικής κρίσης της περιόδου 2007-2008. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ευρώπη. Σύμφωνα με δηλώσεις του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φ. Βενσέν, «η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει λιγότερο από 1 εκατ. τόνους σιτηρών από τη Ρωσία, ενώ την ίδια στιγμή η εσωτερική της παραγωγή ανέρχεται σε 280-300 εκατ. τόνους ετησίως. Η σύγκριση αυτών των αριθμών δείχνει ότι οι επιπτώσεις του ρωσικού εμπάργκο στις εξαγωγές σιτηρών θα είναι ελάχιστες, σχεδόν ανύπαρκτες, για την ευρωπαϊκή αγορά σιτηρών».
Οι εκτιμήσεις αυτές αφήνουν, προς το παρόν, αδιάφορους τους ομίλους που ελέγχουν την παγκόσμια αγορά. Έχοντας επιβάλλει, στο όνομα δήθεν της ανταγωνιστικότητας, μονοπωλιακούς όρους στην αγορά τροφίμων δημιουργούν κλίμα αστάθειας αποσκοπώντας στην πραγματοποίηση μεγάλων κερδών. Παράλληλα ποντάρουν σε ανακατατάξεις της παγκόσμιας αγοράς δημητριακών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Financial Times για τον επόμενο χρόνο, η κινητήριος δύναμη κερδοφορίας δεν θα είναι η ενίσχυση των τιμών, αλλά η αλλαγή του χάρτη στην αγορά σιτηρών. Σήμερα οι εισαγωγείς σιτηρών στρέφονται στην αμερικανική αγορά, χαρακτηριστικό παράδειγμα ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιτηρών στον κόσμο, η Αίγυπτος, που αγόρασε για πρώτη φορά 50.000 τόνους σιτηρά από την αμερικάνικη Cargill, βελτιώνοντας σημαντικά τόσο τις εξαγωγές των ΗΠΑ όσο και για τους μονοπωλιακούς ομίλους εμπορευμάτων που δραστηριοποιούνται στην αμερικανική αγορά.
