Η εκτιμά ότι «έχουμε (ξανα)μπει σε τροχιά πλήρους υλοποίησης μιας απαράδεκτης πολιτικής για τη διαχείριση των απορριμμάτων, που τη χαρακτηρίζει ο συγκεντρωτισμός (συγκέντρωση δραστηριοτήτων σε λίγες στοχευμένες περιοχές), ο φαραωνισμός (μονάδες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που πραγματικά χρειάζονται) και ο μονόπλευρος προσανατολισμός στην ενεργειακή αξιοποίηση – καύση. Ότι είχε ‘παγώσει’, προσωρινά, στη διάρκεια της εκλογικής περιόδου, τώρα ξεμπλοκάρεται. Αν και ο προσανατολισμός αυτός προηγείται, ήρθε να ‘δέσει’ αρμονικά με τις μνημονιακές απαιτήσεις, που δίνουν βάρος στην εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, αδιαφορώντας για το υπέρμετρο κατασκευαστικό, λειτουργικό και περιβαλλοντικό κόστος αυτών των έργων, που θα κληθούν να σηκώσουν στις πλάτες τους, και πάλι, οι πολίτες αυτού του τόπου».
Στην ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας καταγράφονται ορισμένες ενδεικτικές εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος:
• Στις συναντήσεις του μόνιμου εκπροσώπου της τρόικας Χ.Ράιχενμπαχ με τις νέες ηγεσίες του ΥΠΕΚΑ, του ΥΠΑΝ και του ΥΠΕΣ η διαχείριση των απορριμμάτων και η δημοπράτηση των νέων μονάδων είχε περίοπτη θέση.
• Ο περιφερειάρχης Αττικής κ.Σγουρός έχει επιδοθεί σε μια επαναλαμβανόμενη κινδυνολογική ρητορική για το ενδεχόμενο η Αθήνα να «πνιγεί» στα σκουπίδια. Το φάρμακο, κατά τον κ.Σγουρό, για όλα τα παραπάνω δεν είναι άλλο από τη δημοπράτηση των τεσσάρων (4) νέων εργοστασίων της Αττικής.
• Στη Θεσσαλονίκη, έχουμε σε εξέλιξη μια νέα προσπάθεια «πειθούς» της κοινωνίας για την ανάγκη κατασκευής ενός γιγαντιαίου σταθμού μεταφόρτωσης (ΣΜΑ) στην Ευκαρπία, που εναρμονίζεται με την κατασκευή των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης στην εγκατάσταση της Β.Δ. Θεσσαλονίκης (Μαυροράχη) και την κατασκευή της αντίστοιχης εγκατάστασης στη Ν.Α. Θεσσαλονίκη (Αγ. Αντώνιος – Σχολάρι).
• Πέρα από τις εγκαταστάσεις στη Β.Δ. και στη Ν.Α. Θεσσαλονίκη, αδειοδοτήθηκε άλλη μία μονάδα καύσης δευτερογενών καυσίμων από την επεξεργασία αστικών απορριμμάτων (RDF και SRF) στο ΒΙΠΑ Κάτω Γέφυρας Θεσσαλονίκης, για λογαριασμό της εταιρείας ΕΝΕΡΜΕΛ, που αποτελεί κοινοπραξία των ομίλων Μπόμπολα και ΤΕΡΝΑ. Την ίδια στιγμή οι τσιμεντοβιομηχανίες διακινούν τον ισχυρισμό ότι μπορούν να κάψουν τεράστιες ποσότητες αυτών των υλικών. Με άλλα λόγια, τα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα στέλνουν το μήνυμα: «προχωρήστε στη δημοπράτηση των εργοστασίων επεξεργασίας (δίνοντάς τα σε μας) και εμείς είμαστε εδώ για να κάψουμε τα τοξικά και επικίνδυνα προϊόντα τους».
• Δημοπρατήσεις και σχεδιασμοί μικρότερων έργων διαχείρισης, στην ίδια πάντα λογική, προχωρούν και σε άλλες περιοχές της χώρας: Σέρρες, Αιτωλοακαρνανία, Ηλεία, Εύβοια, Βοιωτία, Φθιώτιδα.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με όσα έχουν προηγηθεί και με όσα προετοιμάζονται, δημιουργούν την αίσθηση ότι η κατάσταση στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων δεν απέχει πολύ από το να γίνει μη αναστρέψιμη, συμπεραίνει η Πρωτοβουλία.
Επείγουσα ανάγκη παρέμβασης
Στην ανακοίνωση της Πρωτοβουλίας αναδεικνύονται δύο κεντρικές κατευθύνσεις δράσης. Πρώτον, να αποκαλυφθούν τα σκάνδαλα που χαρακτηρίζουν τις κυρίαρχες επιλογές. Το σχεδιαστικό – διαχειριστικό – περιβαλλοντικό σκάνδαλο, αφού σε πείσμα κάθε ορθής πρακτικής για τη μείωση των απορριμμάτων, τη διαλογή στην πηγή, την ανάκτηση και την ανακύκλωση, πριμοδοτείται συνειδητά το συγκεντρωτικό μοντέλο. Με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των αστικών απορριμμάτων να οδηγείται σε σύμμεικτη μορφή σε πανάκριβες συγκεντρωτικές εγκαταστάσεις προσανατολισμένες, κυρίως, στην ενεργειακή αξιοποίηση, δηλαδή στην καύση ή σε παρεμφερείς τεχνολογίες. Το οικονομικό σκάνδαλο, αφού η εφαρμογή του μοντέλου της συγκεντρωτικής διαχείρισης με ενεργειακή αξιοποίηση και ΣΔΙΤ, θα επιβαρύνει το δημόσιο με τεράστια ποσά για την κατασκευή αχρείαστων εγκαταστάσεων, θα οδηγήσει σε εκτόξευση του κόστους διαχείρισης και, τελικά, θα πολλαπλασιάσει τα δημοτικά τέλη.
Δεύτερον, την επείγουσα ανάγκη να αναληφθούν πρωτοβουλίες εκπόνησης τοπικών και περιφερειακών σχεδίων, στη βάση της αντίληψης της κοινωνικής διαχείρισης των απορριμμάτων με αποκέντρωση. Κύριο πεδίο εφαρμογής της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης είναι μεγάλοι δήμοι ή ομάδες γειτονικών δήμων, που συγκροτούν ενιαίες διαχειριστικές ενότητες, για τις ανάγκες της διαχείρισης των δικών τους αποβλήτων, στη βάση τοπικών σχεδίων διαχείρισης, που διαμορφώνονται με διαδικασίες ουσιαστικής διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής.
