Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
(www.gtozidis.wordpress.com)
Τα ενεργειακά ζητήματα έχουν τεθεί στο κέντρο του νέου ψυχρού πολέμου μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.)-ΗΠΑ από τη μία πλευρά και της Ρωσίας από την άλλη. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου, ο περιορισμός του ρόλου της Ρωσίας ως ενεργειακού παρόχου της Ε.Ε. συμπλέκονται με γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και «αξιοποιούνται» για την άσκηση πιέσεων στις χώρες της περιοχής που επιθυμούν να ασκήσουν μία ανεξάρτητη ενεργειακή (άρα και εξωτερική) πολιτική. Το βασικό επιχείρημα όσων πιέζουν για τον περιορισμό του ρόλου της Ρωσίας είναι η «ανάγκη» μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης από αυτήν.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε. παρουσιάζει αυξητική τάση. Το χρονικό διάστημα 2001-2012 το ποσοστό των εισαγόμενων ενεργειακών πόρων που κάλυψαν τις ενεργειακές ανάγκες της ένωσης αυξήθηκε από 47,4% σε 53,3%. Οι μεγαλύτερες εισαγωγές αφορούσαν σε προϊόντα πετρελαίου, με τις εισαγωγές να καλύπτουν το 93% των αναγκών ενώ οι εισαγωγές φυσικού αερίου κάλυψαν, αντίστοιχα, το 66% των αναγκών της Ε.Ε.-28.
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι, η Ρωσία είναι η βασική προμηθεύτρια ενεργειακών πόρων στην Ε.Ε., καλύπτει, όμως, μόλις το 30% των εισαγωγών, ακολουθούμενη από την Κολομβία και τις ΗΠΑ για τις εισαγωγές άνθρακα, τη Νορβηγία και τη Λιβύη για τα προϊόντα πετρελαίου και τη Νορβηγία και την Αλγερία για το φυσικό αέριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα όσον αφορά στο φυσικό αέριο, το ποσοστό της Ρωσίας μειώθηκε σημαντικά την περίοδο 2002-2012. Οι αντιδράσεις που ασκούνται σήμερα από Ε.Ε. (μόλις πριν από δύο ημέρες το Ευρωκοινοβούλιο επέκρινε την Τουρκία για τη σύσφιξη των σχέσεών της με τη Ρωσία) και ΗΠΑ (βλέπε απειλητικές δηλώσεις κατά της Ελλάδας) ελάχιστα αφορούν στη μείωση της όποιας ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία και εντάσσονται στο νέο ψυχρό πόλεμο. Άλλωστε, ο υπό κατασκευή αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας-Ελλάδας-πΓΔΜ και Σερβίας στην Κεντρική Ευρώπη θα αντικαταστήσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας αυξάνοντας ελάχιστα τις συνολικές ποσότητες.
Μία ακόμη πτυχή του ενεργειακού ζητήματος που αφορά άμεσα την Ελλάδα είναι οι πιέσεις που ασκούνται για την απορρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και έχουν ως βασικό στόχο την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ με το βασικό επιχείρημα ότι κατέχει δεσπόζουσα θέση στη συγκεκριμένη αγορά. Πώς, όμως, είναι διαμορφωμένη η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε.;
Από τον Πίνακα ΙΙ προκύπτει ότι, ακόμη και μετά την εξαίρεση των μικρών πληθυσμιακά κρατών-μελών της Ε.Ε. (Κύπρος, Μάλτα και Λουξεμβούργο όπου τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονται `περίπου στο 100%), η Ελλάδα κατέχει την έκτη θέση με βάση το υψηλότερο μερίδιο αγοράς και μάλιστα έχει καταγράψει τη μεγαλύτερη μείωση την περίοδο 2000-2012.
Η άσκηση πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής συνδέεται άμεσα με την άσκηση ενεργειακής πολιτικής με βάση τα συμφέροντα της χώρας και πρέπει να εδράζεται σε ένα αξιόπιστο και άριστα τεκμηριωμένο σχέδιο.
Πίνακας Ι – Κυριότερες προμηθεύτριες χώρες
| (% των εκτός Ε.Ε. εισαγωγών) |
2002 |
2012 |
|
Στερεά Καύσιμα |
||
| Ρωσία | 13,1 | 25,9 |
| Κολομβία | 12,1 | 23,7 |
| ΗΠΑ | 8,1 | 23,0 |
|
Αργό Πετρέλαιο |
||
| Ρωσία | 29,5 | 33,7 |
| Νορβηγία | 19,3 | 11,1 |
| Σαουδική Αραβία | 10,1 | 8,8 |
|
Φυσικό Αέριο |
||
| Ρωσία | 45,2 | 32,0 |
| Νορβηγία | 26,1 | 31,3 |
| Αλγερία | 21,1 | 13,5 |
Πηγή: Eurostat (online data code: nrg_122a, nrg_123a, nrg_124a)
Πίνακας ΙΙ – Μερίδιο αγοράς (%) του μεγαλύτερου παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας
| 2000 | 2012 | |
| Λιθουανία | 95,8 | 89,0 |
| Εσθονία | 91,0 | 88,0 |
| Γαλλία | 90,2 | 86,0 |
| Κροατία (2005) | 87,0 | 82,0 |
| Σλοβακία | 85,1 | 78,9 |
| Ελλάδα | 97,0 | 77,0 |
Πηγή: Eurostat (online data code: nrg_ind_331a)
