Το Δεύτερο Συνέδριο για το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας πραγματοποιείται σε μια συγκυρία που καθιστά τον προβληματισμό του πιο επίκαιρο από ποτέ. Ο τίτλος του συνεδρίου είναι «Η Ελλάδα που χάνεται, η Ελλάδα που θέλουμε», και επιδιώκει πέραν των διαπιστώσεων να στρέψει την προσοχή στην αναζήτηση εναλλακτικών, αποτελώντας έτσι μια δέσμευση πως με τις δυνάμεις μας θα συμβάλουμε στην αναζήτηση απαντήσεων.
Η μορφή του Συνεδρίου επιτρέπει κάτι που σπανίζει στον δημόσιο διάλογο: τεκμηρίωση, ανοιχτό διάλογο, εμβάθυνση, αλλά και σύνδεση των επιμέρους ζητημάτων με το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας. Δεν πρόκειται για ένα στενό επιστημονικό συνέδριο ούτε για μια απλή πολιτική εκδήλωση· αλλά για έναν χώρο όπου οι κρίσιμες αγωνίες συναντούν την ανάλυση και τη συλλογική αναζήτηση.
Η λογική αυτή θέλουμε να διαπερνά και τη δομή του προγράμματος των εργασιών του συνεδρίου. Έτσι η φύση των πάνελ που συγκροτούν το Συνέδριο είναι διπλή:
- Από την μία πλευρά υπάρχουν οι θεματικές ενότητες (οι οποίες διεξάγονται σε ολομέλεια) που επικεντρώνονται στα κεντρικά ζητήματα που τροφοδοτούν τα αδιέξοδα της χώρας, και για τα οποία είναι απαραίτητη η μελέτη της ρίζας των προβλημάτων αλλά και ο προσανατολισμός προς μία πολιτική διεξόδου με ταυτόχρονα εθνική και κοινωνική διάσταση.
- Και από την άλλη υπάρχουν ομιλίες και εργαστήρια (τα οποία μπορούν να διεξάγονται και παράλληλα) σε ειδικότερα θέματα όπου έχει προηγηθεί δουλειά ή υπάρχουν ομάδες και άνθρωποι που μπορούν να προχωρήσουν τη συζήτηση σε μεγαλύτερο βάθος.
Η διαδικασία διαμόρφωσης του προγράμματος βρίσκεται σε εξέλιξη, και το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις. Προς ώρας, είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε τις 6 κεντρικές θεματικές ενότητες και τα ερωτήματα, στην απάντηση των οποίων επιδιώκουμε να συμβάλλουν.
Οι 6 Θεματικές του Συνεδρίου
Θεματική 1η: Πολιτική χωρίς κοινωνία; Η κρίση αντιπροσώπευσης και το αδιέξοδο πολιτικό σύστημα
Η πρώτη θεματική ανοίγει το ζήτημα της αντιπροσώπευσης και της σχέσης πολιτικής-κοινωνίας. Το πολιτικό σύστημα μοιάζει να λειτουργεί αυτόνομα, σε βαθιά διάσταση με τις ανάγκες και τη φωνή των πολιτών. Το ρήγμα των Τεμπών ήταν η εκκωφαντική απόδειξη αυτής της εκτίμησης, ενώ η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να παράξει εναλλακτικές ικανές να απαντήσουν στις ανάγκες και τα θέλω της κοινωνίας δείχνει πως το πολιτικό σύστημα σαν σύνολο, είναι κρίσιμος κρίκος που μπλοκάρει κάθε θετική διέξοδο. Στόχος είναι να διερευνηθούν οι αιτίες αυτής της κρίσης νομιμοποίησης και να αναζητηθούν μορφές ανανέωσης και συμμετοχής που μπορούν να δώσουν ξανά ρόλο στην κοινωνία. Η συζήτηση θα εστιάσει στα ερωτήματα: Ποια θεσμικά εργαλεία μπορούν να ανοίξουν χώρο για τη φωνή των πολιτών; Και πώς αποτρέπεται η χειραγώγηση της κοινωνικής δυσαρέσκειας;
Θεματική 2η: Παραγωγική ανασυγκρότηση – Μεταπρατισμός ή οικονομική κυριαρχία;
Η δεύτερη θεματική φέρνει στο επίκεντρο το παραγωγικό ζήτημα. Η χώρα παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα μεταπρατικό μοντέλο, με υπερβολική εξάρτηση από τις υπηρεσίες και τον τουρισμό, χωρίς αυτάρκεια σε βασικούς τομείς. Η συζήτηση θα αναζητήσει τις δυνατότητες για παραγωγική ανασυγκρότηση που θα στηρίζεται στις πραγματικές δυνατότητες της χώρας: Αγροδιατροφή, ενέργεια, βιομηχανία, τεχνολογία. Θα μελετηθεί το κυρίαρχο μοντέλο της εξάρτησης και του μεταπρατισμού, της απουσίας σχεδίου στο όνομα των μεγάλων deal, θα μελετηθεί η επίδραση της μονοκαλλιέργειας του υπερτουρισμού και της πολιτικής του ενεργειακού κόμβου, ενώ απαντήσεις θα αναζητηθούν στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης και των ενδογενών δυνατοτήτων της χώρα.
Θεματική 3η: Η αποτυχία των ιδιωτικοποιήσεων – Δημόσια αγαθά στην υπηρεσία του κοινού συμφέροντος
Οι ιδιωτικοποιήσεις παρουσιάστηκαν ως αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, αλλά στην πράξη αποδείχτηκαν επιζήμιες: Αύξησαν το κόστος ζωής, μείωσαν την ποιότητα υπηρεσιών και οδήγησαν σε απώλεια εθνικού ελέγχου σε κρίσιμους τομείς. Πλέον υπάρχει εμπειρία τόσο από τη χώρα μας όσο και διεθνώς, ενώ οι ιδιωτικοποιήσεις αποδεικνύονται καταστροφικές σε μια σειρά τομείς. Παρ’ όλα αυτά η κυρίαρχη πολιτική επιμένει να τις επιβάλει ως λύση, στο όνομα του άμεσου κέρδους και της μείωσης του κόστους. Η τρίτη θεματική θα εξετάσει συγκεκριμένα παραδείγματα: Νερό, ενέργεια, μεταφορές, υγεία. Θα αναζητηθεί πώς αυτές οι εμπειρίες συνδέονται με το γενικότερο υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας και ποιες μορφές δημόσιου ή κοινωνικού ελέγχου μπορούν να επαναφέρουν τα αγαθά στην υπηρεσία του κοινού συμφέροντος.
Θεματική 4η: Δικαιοσύνη, κράτος, θεσμοί – Ποιος υπερασπίζεται το κοινό συμφέρον;
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες αποσύνθεσης. Η τέταρτη θεματική θα εστιάσει στο ερώτημα: ποιος υπερασπίζεται σήμερα το κοινό συμφέρον; Θα αναλυθούν οι δομικές αιτίες αδυναμίας του κράτους δικαίου, η διάχυτη διαφθορά και η ατιμωρησία, που αποτελεί και μία από τις βάσεις του καθεστώτος. Παράλληλα, θα τεθεί το ζήτημα της θεσμικής ανανέωσης και της ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, ως προϋποθέσεις για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών.
Θεματική 5η: Η θέση της Ελλάδας στον σύγχρονο κόσμο
Η γεωπολιτική θεματική ανοίγει τη μεγάλη συζήτηση για το πού στέκεται η χώρα σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Ο πόλεμος, οι νέες συμμαχίες, οι ενεργειακές ανακατατάξεις, οι μεταναστευτικές ροές δημιουργούν νέα δεδομένα. Η Ελλάδα βρίσκεται σε κομβικό σημείο: Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος, Βαλκάνια αποτελούν πεδία μεγάλων αναδασμών, με την ανοιχτή την απειλή του τουρκικού επεκτατισμού από τη μία πλευρά, και τους κινδύνους που φέρνει η σύμπλευση με τους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς ΗΠΑ-Ισραήλ από την άλλη, να εγκλωβίζουν την ελληνική εξωτερική πολιτική. Η συζήτηση θα εστιάσει στα ερωτήματα: Ποια στρατηγική μπορεί να διασφαλίσει την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια; Πώς συνδέεται η γεωπολιτική με την κοινωνική συνοχή και την οικονομική αυτάρκεια; Ποιες προϋποθέσεις θα είχε μια άλλη πολιτική στάση πέραν αυτής του «δεδομένου συμμάχου» που εγκλωβίζουν τη χώρα σε μια λογική υποτέλειας.
Θεματική 6η: Κοινωνία όρθια – Εργασία, ανισότητες και δημογραφικό
Η τελευταία θεματική αγγίζει τον πυρήνα της καθημερινότητας: Την εργασία, τις ανισότητες και το δημογραφικό. Χωρίς κοινωνία όρθια δεν υπάρχει χώρα με μέλλον. Η συζήτηση θα αναδείξει την ανασφάλεια που βιώνουν οι εργαζόμενοι, τις επιπτώσεις των περιφερειακών ανισοτήτων, την αιμορραγία νέων ανθρώπων προς το εξωτερικό και την απειλή συρρίκνωσης του πληθυσμού. Θα εξεταστεί πώς μπορούν να στηριχθούν οι νέες γενιές με όρους αξιοπρεπούς εργασίας, στέγης και κοινωνικής προοπτικής και πώς μπορεί να διαμορφωθεί μια στρατηγική για την αντιστροφή των ανισοτήτων, μια πορεία ανάταξης που θα βασίζεται στους ανθρώπους και τις δεξιότητες τους.
Ένα Συνέδριο-διαδικασία
Το Δεύτερο Συνέδριο δεν είναι μόνο ένα τριήμερο εκδηλώσεων. Είναι ένας κρίκος σε μια αλυσίδα προσπαθειών: Τοπικές συνελεύσεις, ημερίδες, εκπομπές, παρεμβάσεις που θα συνεχιστούν οικοδομώντας ένα δίκτυο ανθρώπων με κοινές αγωνίες. Όλα αυτά συνδέονται σε μια πορεία που αναζητά όχι απλώς να διαπιστώσει την κρίση, αλλά να συμβάλει στη διαμόρφωση προϋποθέσεων για την υπέρβασή της. Κατά συνέπεια σε όλη τη διάρθρωση του προγράμματος, στις θεματικές, τα εργαστήρια αλλά και την καταληκτική συνέλευση, το ζήτημα του υποκειμένου, του αναγκαίου «εμείς»δηλαδή, θέλουμε να είναι βασικό ζητούμενο.
Η κεντρική ιδέα παραμένει καθαρή: Η Ελλάδα βρίσκεται σε υπαρξιακό σταυροδρόμι. Η απάντηση δεν θα έρθει από σωτήρες αλλά από τη συλλογική συνείδηση και δράση. Το Δεύτερο Συνέδριο φιλοδοξεί να είναι μια συμβολή σε αυτή την πορεία.
