Η αδιαμεσολάβητη και ενεργητική παρουσία του λαού στους δρόμους βαφτίστηκε «άκρα», «λαϊκισμός» και «ετερόκλητος όχλος» όταν ξεπερνούσε τα συνηθισμένα. Όταν δηλαδή εκφραζόταν η αντίθεση στις επιλογές και κυρίως τις συναινέσεις όλων των μερίδων του πολιτικού κόσμου. Αλλά και όταν αυτή η διαμαρτυρία δεν αναγνώριζε τις συνηθισμένες πολιτικές ταξινομήσεις σε δεξιά και αριστερά καθώς και τον πολιτισμένο τρόπο του κομματικού παιχνιδιού. Η κριτική του συνδικαλισμού είχε το δίκιο της όταν αυτός λειτουργούσε με όρους κηδεμονίας, δηλαδή σχεδόν πάντα. Σήμερα, η διάλυση του δημόσιου χώρου προχωρά σε όλες τις εκφάνσεις της. Μια μεγάλη εξατομίκευση που δεν αφορά το «κοιτάω την πάρτη μου» αλλά τους κάθε λογής κατακερματισμούς δεσμών καθώς και το στιγματισμό τους σαν ανούσιους και άχρηστους. Γινόμαστε κάτι σαν χυλός και το μόνο που μένει για να μας ενώσει είναι ο χι προσφερόμενος ηγέτης, τα ψι ειδικά ή συντεχνιακά συμφέροντα, το να βγει και η επόμενη μέρα. Προς το παρόν με βαριά καρδιά. Χρειαζόμαστε λοιπόν ιδέες που να ριζώνουν.
Ζήσαμε το «σκίσιμο των μνημονίων». Η αυταπάτη ότι αρκούσε μια κυβέρνηση «για να…» κατέρρευσε, ακόμα κι αν αυτή η κυβέρνηση δεν ήταν λίγη αλλά απολύτως συνένοχη. Οι υπεύθυνοι τιμωρήθηκαν μόνο στο μέτρο που το διαλυτικό περιβάλλον επέτρεπε. Όχι δηλαδή σαν «προδότες» και παρότι η ερμηνεία της προδοσίας εξηγεί ελάχιστα. Σήμερα, οι συμφωνίες είναι πιο στιβαρές μέσα στον πολιτικό κόσμο. Έχουν δοκιμαστεί κι έχουν επικυρωθεί από τους επικυρίαρχους μέσα σε Μνημόνια, Πρέσπες και Πανδημία. Στην πραγματικότητα η αριστερά δεν υπάρχει. Παρόλα αυτά μόνο σε ομαλότητα δε βρισκόμαστε. Ή καλύτερα, κάτι «εκτός» χρειάζεται για να πυροδοτηθούν πραγματικές συγκρούσεις. Τα υπόλοιπα είναι φιέστες στο κοινοβούλιο, αναπαραγωγή και εμπόριο μικροελπίδας. Δεν είναι όλοι ίδιοι ακριβώς για να συντηρείται μια σχετική ηρεμία.
ΟΙ ΠΛΑΤΕΙΕΣ έριξαν κυβερνήσεις. Τις έριξαν με την οργή, την αποφασιστικότητα, τη μαζικότητά τους. Τη Δημοκρατία τους. Έπεσαν κυρίως γιατί μας φτώχυναν. Αλλά και γιατί μέσα στο ίδιο το κίνημα του λαού, δημιουργήθηκαν μεγάλες ανάγκες και «θέλω» που αναζητούσαν ικανοποίηση. Δε ζούμε όμως στο 2011. Αν τότε δεν ήταν τόσο ευδιάκριτα τα γεωπολιτικά επίδικα, σήμερα κραυγάζουν. Η χώρα απειλείται από την Τουρκία αλλά και από το πολιτικό προσωπικό που έχει αποφασίσει να προσφέρει εκδούλευση στους δυτικούς συμμάχους. Μοιάζει απίθανο να δημιουργηθεί πόλωση με ουσία και μέλλον που όμως θα αγνοεί τα στρατόπεδα στις χοντρές αυτές γραμμές. Τότε ήμαστε τρισευτυχισμένοι γιατί σε δεκάδες πόλεις του κόσμου ξεφύτρωναν Πλατείες σαν του Συντάγματος, τις θεωρούσαμε και σωστά δικές μας. Σήμερα, η Κύπρος αφανίζεται και παραμένουμε σιωπηλοί, τη θεωρούμε μακριά.
Ριζοσπαστισμός που επί ποινή εξαφάνισης όφειλε να αναμετρηθεί με το «όλο πρόβλημα» μιας χώρας. Δηλαδή με τη μετάβαση σε μια νέα κατάσταση, σε μια νέα φάση αγώνων, όταν το ορμητικό κύμα ήταν λογικό να κοπάσει. Δεν είναι λοιπόν απλά θέμα στόχων. Είναι να μη στερέψουμε από ιδέες με ουσία και διεργασίες με νόημα
Οι κοινωνίες αλλάζουν. Πολλές ακόμα αλλοτριώσεις προστίθενται. Οι αγανακτισμένοι του μέλλοντος θα βρεθούμε απέναντι στον ίδιο τον τρόπο ύπαρξής μας. Γιατί εκτός των άλλων ζούμε και στην εποχή των προσφερόμενων λύσεων. Τηλεργασία, εγγυημένο εισόδημα, πιστοποιητικά υγείας, «πόλεμο θέλετε;», «Ελλάδα 2.0» κ.ά. Ρουφήγματα όλων των ειδών που θέλουν να καταστείλουν άλλες επιλογές. Των ανθρώπων μαζί και των χωρών. Κι έτσι δημιουργείται ο σύγχρονος ρεαλισμός μαζί και κυνισμός. Όταν όλα φαίνονται «βουνό», κάπου πρέπει να πιαστούμε. Επιβίωση, ωφελιμισμός, απόσυρση σε φαινομενικά πιο επιλύσιμα προβλήματα, σιχτίρισμα -αλλά μέχρι εκεί- στο αποκρουστικό κομματικό σκηνικό. Και βέβαια «νέες ευκαιρίες» για τη χώρα.
Τότε ήταν οι οικονομολόγοι που είχαν την τιμητική τους. Και όλοι παίζαμε ξαφνικά στα δάκτυλα τα χρέη, τα επιτόκια, τα νομίσματα. Περάσαμε στους αναλυτές των γεωπολιτικών, μετρώντας τώρα συσχετισμούς και δυνάμεις πυρός στα θέρετρα των πολεμικών και μη συγκρούσεων. Σήμερα η πανδημία βγάζει στο προσκήνιο γιατρούς και παρεμφερείς ειδικότητες. Και όλα αυτά, όλοι αυτοί, εντός-εκτός-κι επί τα αυτά της γνώσης, τη μία καλούν σε συμμορφώσεις «γιατί έτσι» κι άλλοτε προσφέρουν «λύσεις στο τσεπάκι». Κι αν ένα νέο επιστημονικό κύρος δημιουργηθεί, αυτό δεν μπορεί να έχει σχέση με το στόμφο, την έπαρση και μια ξεκομμένη από την κοινωνία αλήθεια.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό δόθηκε; Ναι. Και όσοι απείχαν από τα πραγματικά κινήματα και τις μάχες τους, μόνο για την απραξία τους μπορούν να αισθάνονται δικαιωμένοι. Ήταν μικρό μέτωπο ο νεοφιλελευθερισμός; Ναι. Όταν έκρυβε κάτω από το χαλάκι το εύρος και την ποικιλία των ανοιχτών ζητημάτων σε κάθε χώρα, μονώνοντας ταυτόχρονα και τις πολιτικές ταυτότητες. Σήμερα, που μοιάζει να πεθαίνει, απλώς αναζητούνται νέοι δρόμοι και νέα μίγματα διαχείρισης πληθυσμών, ανταγωνισμών, κερδοφορίας. Πολλές Πλατείες μίλησαν για το 99%. Σήμερα η ανισότητα έχει πάρει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις και αρκετοί θα «αναγκαστούν» να μιλήσουν γι’ αυτήν, ακριβώς για να τη διαχειριστούν.
Υπάρχουν κοινά σημεία στις πολιτικές δυνάμεις που θέλησαν να εκπροσωπήσουν το ρεύμα της αγανάκτησης και των Πλατειών; Είναι το τετριμμένο της «εξουσίας που διαβρώνει» που όμως μόνο καλό κάνει να το κρατήσουμε κάπου στο φόντο. Είναι που έκαναν πολιτική την ανάθεση αντί να τη θεωρήσουν αναγκαίο κακό. Είναι που προχώρησαν –με αλλά κυρίως χωρίς αυταπάτες– στη σταδιακή άρση και έπειτα στο χτύπημα του ριζοσπαστισμού που τις εξέθρεψε. Ριζοσπαστισμός που επί ποινή εξαφάνισης όφειλε να αναμετρηθεί με το «όλο πρόβλημα» μιας χώρας. Δηλαδή με τη μετάβαση σε μια νέα κατάσταση, σε μια νέα φάση αγώνων, όταν το ορμητικό κύμα ήταν λογικό να κοπάσει. Δεν είναι λοιπόν απλά θέμα στόχων. Είναι να μη στερέψουμε από ιδέες με ουσία και διεργασίες με νόημα.
ΩΣ ΓΝΩΣΤΟΝ τα κινήματα αφήνουν παρακαταθήκες. Κάτι πολύ μεγάλο άφησαν και οι Πλατείες του 2011 και μάλιστα στα πιο διαφορετικά πεδία της ζωής μας. Μόνο που αυτές τις παρακαταθήκες μόνο ως κίνημα μπορούμε να τις αξιοποιήσουμε, μόνο έτσι ανατρέχουμε σε αυτές. Αλλιώς δεν υπάρχουν ή είναι απλά αναμνήσεις, νοσταλγία, καριέρες.
