Η «επάρκεια» των διαπραγματευτών και η διάψευση των αυταπατών
του Σπύρου Παναγιώτου
Ενοχλούν οι συνεχείς επαναλαμβανόμενες παρεμβάσεις του Γιάνη Βαρουφάκη. Ενοχλούν σύσσωμο το μνημονιακό πολιτικό προσωπικό για έναν κοινό λόγο και ορισμένους διαφορετικούς. Ο κοινός λόγος είναι ότι ο Γ. Βαρουφάκης επιμένει να υποστηρίζει ότι υπήρχε δρόμος πίεσης της ευρωκρατίας που θα οδηγούσε σε μια πιο ήπια διευθέτηση της πορείας της χώρας από το 2015 και μετά. Όλες οι πτέρυγες των μνημονιακών αδυνατούν να παραδεχθούν κάτι τέτοιο. Από την περίοδο του Καστελόριζου μέχρι σήμερα, καμία κυβέρνηση δεν διανοήθηκε να σκεφτεί, όχι να επεξεργαστεί, ένα σχέδιο που θα απέτρεπε την χρόνια και διαρκή οικονομική, πολιτική και κοινωνική εκθεμελίωση, της χώρας. Και όταν προβάλλεται μια τέτοια λύση όλες οι πτέρυγες αθροίζονται και αφρίζουν για την ύβρι. Μοναδικός δρόμος εξόδου από τα μνημόνια είναι η αποδοχή ολόκληρης της θεραπείας σοκ του νεοφιλελευθερισμού. Τα υπόλοιπα είναι μπαρουφακιάδες…. Τελεία και παύλα!
Υπάρχουν βέβαια και οι διαφορές. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αποτινάξει την ρετσινιά της αντιμνημονιακής εποχής του, το συντομότερο δυνατό. Ο Αλ. Τσίπρας παραδέχθηκε, από τη Βουλή, τις αυταπάτες της πρώτης περιόδου. Τώρα ομολόγησε, στον βρετανικό Guardian, το «λάθος Βαρουφάκη». Η παρένθεση έκλεισε. Το νέο όραμα Τσίπρα είναι η έξοδος στις αγορές, η ανάκαμψη της οικονομίας μέσω της εκποίησης του δημόσιου πλούτου και η φιλανθρωπική, με προγράμματα ΕΣΠΑ, διαχείριση της φτώχειας που σκορπίζει η διαρκής μνημονιακή επιτροπεία.
Οι «Σαμαρο-Βενιζέλοι» ανακαλύπτουν στο πρόσωπο του Βαρουφάκη την «εθνική προδοσία» και ζητούν δίκες. Τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε τη δική τους πολιτική, οι «αντιπολιτευτικές» κορώνες για οικονομική καταστροφή εξέλιπαν. Ανασύρθηκαν τα ειδικά δικαστήρια, η καθεστωτική εκτροπή, το κόστος στην οικονομία από τις επιλογές «των άσχετων». Και ο Βαρουφάκης είναι μια κάποια ευκαιρία…
Βέβαια ξεχνιέται κάτι σοβαρό. Ότι η στάση του ΣΥΡΙΖΑ (και του Βαρουφάκη) μετά τις εκλογές του 2015, με ή χωρίς αυταπάτες, «προδοσίες» κ.λπ., καθορίστηκε (ή τουλάχιστον έπρεπε να πάρει υπόψη της) τις προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ και την επιβεβαίωση τους από το εκλογικό αποτέλεσμα. Η θεμελιώδης αυτή αρχή ξεχνιέται και από τους μεν και τους δε. Άλλωστε στον κόσμο της μεταδημοκρατίας που ζούμε είναι σε όλους τους κυβερνώντες γνωστό ότι ο κόσμος ψηφίζει μπούρδες…
Όσοι γνωρίζουν να μιλήσουν
Δεν είναι εύκολο να επιβεβαιωθούν οι λεπτομέρειες των ισχυρισμών Βαρουφάκη για το κλίμα της εποχής. Ίσως τα επόμενα επεισόδια να φωτίσουν τις σκιές. Για όσους όμως έζησαν τότε τις διεργασίες στον ΣΥΡΙΖΑ, οι αποκαλύψεις Βαρουφάκη δεν ξενίζουν. Είναι απολύτως βέβαιο ότι υπήρχαν μυστικές συσκέψεις, βυζαντινές μηχανορραφίες, σκόπιμες διαρροές, παγίδες και προβοκάτσιες που εκπορεύονταν άλλοτε από το Μαξίμου, άλλοτε από κύκλους υπουργείων, άλλοτε από την Κουμουνδούρου.
Είναι ανόητη η αντιπαράθεση για το αν το σχέδιο «παράλληλων πληρωμών» αναπτύχθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο. Τέτοιες συζητήσεις γίνονται σε στενούς κύκλους, που αποτελούσαν παράδοση στον ΣΥΡΙΖΑ, τότε και τώρα. Τις περισσότερες φορές μάλιστα οι τελικές αποφάσεις παίρνονταν σε ακόμα πιο «στενούς κύκλους». Τα υπόλοιπα ήταν απλά η… «κουζίνα».
Οι στενοί, λοιπόν, κύκλοι υπήρχαν. Και βρίσκονταν, κυρίως τις παραμονές του δημοψηφίσματος, υπό καθεστώς πανικού. Όχι μπροστά στις ευθύνες και το βάρος των επιλογών. Όχι ως συναίσθηση των λαϊκών ελπίδων και οραμάτων. To κυβερνητικό επιτελείο, βρισκόταν σε πανικό μπροστά σε ένα «νέο Γουδή» και πιθανές διώξεις. Οι προεκλογικές δεσμεύσεις δεν αφορούσαν κανέναν. Η παραμονή στην εξουσία, η ψευδαίσθηση των δυνατοτήτων της διακυβέρνησης ακόμα και μιας νεοαποικίας, ήταν το «καθοδηγητικό νήμα» των επιλογών. Άλλωστε τα μηνύματα που έδιναν οι διεθνείς επαφές πολύ πριν την εκλογική νίκη δεν άφηναν ψευδαισθήσεις. Γι’ αυτά δεν έχει κάτι να πει ούτε να θυμηθεί ο Βαρουφάκης.
Αλλά δεν είναι μόνο όσα λέει ο Βαρουφάκης και οι λοιποί πρωταγωνιστές της περιόδου. Είναι κυρίως όσα δεν λένε. Κανένας δεν θυμάται τον Σαγιά και τον ρόλο του. Κανένας δεν μιλά για τις θέσεις Δραγασάκη το πρώτο εξάμηνο του 2015. Θυμηθείτε τις δηλώσεις του, παραμονές του δημοψηφίσματος, που ουσιαστικά υπαινισσόταν το πέρασμα της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα «στην ιστορία» και διαβεβαίωνε προσωπικά για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Λίγο αργότερα ακολούθησε το «ευχαριστούμε τους Αμερικανούς». Για όλα αυτά επικρατεί η απόλυτη σιωπή από τους λαλίστατους πρωταγωνιστές της περιόδου. Και δεν είναι η μοναδική σιωπή….
Είναι υποχρέωση όλων όσων γνωρίζουν, κυρίως όσων αντιπολιτεύονται, να μιλήσουν για την περίοδο. Για να βγουν συμπεράσματα…
Ο κίνδυνος Grexit και ο λαϊκός παράγοντας
O Γ. Βαρουφάκης είναι πολύ υπερήφανος για το σχέδιο του. Εκείνο που δεν λέει είναι ότι το «σχέδιο του» είχε ως προϋπόθεση την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Το δήθεν συγκριτικό πλεονέκτημα της διαπραγμάτευσης Βαρουφάκη, και συνολικά των εκτιμήσεων του ΣΥΡΙΖΑ εκείνης της περιόδου, ήταν ότι όχι μόνο ήταν θεσμικά αδύνατο να αποβληθεί η χώρα από το ευρώ, αλλά ότι το κόστος απομάκρυνσης θα ήταν απαγορευτικό για τις αγορές και την ευρωκρατία. Οι δηλώσεις Σόιμπλε, τότε και τώρα, καθιστούν σαφές ότι η απόφαση για το Grexit συγκέντρωνε τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των υπουργών οικονομικών της Ε.Ε. Το σενάριο δεν προχώρησε με παρεμβάσεις Ομπάμα και Μέρκελ και αφού η Ελλάδα συνθηκολόγησε. Γι’ αυτά ο Γιάνης Βαρουφάκης σιωπά. Ο ίδιος έθετε όριο της πολιτικής του την παραμονή της χώρας στην Ε.Ε. Τι θα γινόταν όμως η πρόταση του όταν ο εκβιασμός της Ε.Ε πήγαινε πέρα από τα capital control; Τι βήματα παρακάτω είχε το σχέδιο του; Άλλωστε, πριν την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου είχε υπογραφεί η παράταση της δανειακής σύμβασης Σαμαρά, τον Φλεβάρη του 2015. Ο δρόμος της συνθηκολόγησης είχε ανοίξει από τον ίδιο. Παρά τις «αυτοκριτικές» το «70-30 είναι καλά τα μνημόνια» ήταν δική του πολιτική, προμήνυμα όσων ακολούθησαν.
Ο Γ. Βαρουφάκης δεν βρήκε τίποτα να πει για τη στάση των Αμερικανών εκείνη τη περίοδο, παρότι προβαλλόταν ως ο άνθρωπος με ιδιαίτερες σχέσεις μαζί τους. Ήταν το σχέδιο του σε γνώση και έγκριση από τους αμερικάνους «φίλους» και ως ποιο όριο; Ως υπουργός Οικονομικών δε μπορεί να μην είχε διερευνήσει το θέμα. Θα ήταν φαιδρό να πιστέψουμε ότι αρκέστηκε στη γνώμη των Παπά και Φλαμπουράρη. Στα ουσιαστικά σιωπή. Ίσως μέχρι νεωτέρας…
Ο Γ. Βαρουφάκης είναι πολύ υπερήφανος για το σχέδιο του. Είναι βαθιά πεισμένος ότι η διαπραγμάτευση θα είχε άλλη κατάληξη αν η διαπραγματευτική ομάδα ήταν αποφασισμένη και ο Τσίπρας δεν «λύγιζε». Εδώ ταυτίζεται απόλυτα με τον Τσίπρα. Και οι δυο επενδύουν ακλόνητα στον κυβερνητισμό. Ότι τάχα μεγάλες τομές και αλλαγές είναι δυνατό να επιτευχθούν με σχέδια επιτελών και διαπραγματευτικές ομάδες. Και μάλιστα, όλα αυτά όταν ο ελληνικός λαός, έστω και ρηχά, προσωρινά, έδειξε απλόχερα τη συγκατάθεση του σε μια αποφασιστική στάση έναντι των δανειστών. Ο Αλ. Τσίπρας πήρε πιο νωρίς τα μηνύματα, εσωτερικά, εσωκομματικά και διεθνή, και υποχώρησε νωρίς. Ο Βαρουφάκης «επιμένει αγωνιστικά», παρά τους φανερούς περιορισμούς των εκτιμήσεων της πολιτικής του. Η απομάκρυνση του, του δίνει ένα επικοινωνιακό «πλεονέκτημα».
Δεν είναι η εμμονή το πραγματικό του λάθος. Είναι η αδυναμία να βγει το πραγματικό συμπέρασμα της περιόδου. Ο παράγοντας λαός, η προετοιμασία, η καταλυτική του παρουσία στις εξελίξεις λείπει από την εξίσωση του Βαρουφάκη. Αντίθετα επανέρχονται στο προσκήνιο, με την ευκαιρία των επόμενων εκλογών, όποτε αυτές και αν γίνουν, οι ίδιες αυταπάτες. Διαιωνίζεται η λογική της ανάθεσης και η μη προετοιμασία και συμμετοχή των απλών, καθημερινών ανθρώπων. Διαιωνίζεται η αυταπάτη ότι δήθεν αποφασισμένες ηγεσίες μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Αυτή η πολιτική ηττήθηκε. Αυτή η ευκαιρία χάθηκε. Και ο Γιάνης την επαναφέρει με την ανετιά ενός ικανότατου περφόμερ…
