Στα χρόνια μας οι χώρες του πάλαι ποτέ ανατολικού μπλοκ διαιρέθηκαν και ξαναδιαιρέθηκαν ώσπου να σχηματιστούν (υποτίθεται…) έθνη-κράτη. Κι αυτό σε μια εποχή που σχεδόν όλη η δυτική διανόηση υποστηρίζει ότι το «μοντέλο του έθνους-κράτους» ξεπεράστηκε και είναι «φυσιολογική εξέλιξη» να μειώνεται μέχρι τελικής εξαφάνισης η «παλαιική» εθνική κυριαρχία. Φυσικά αυτό δεν εμπόδισε τους ίδιους ανθρώπους να χειροκροτήσουν το διαμελισμό πολυεθνικών κρατών – π.χ. της Γιουγκοσλαβίας, που έδωσε τη θέση της σε… 7 «κράτη», τα μισά από τα οποία είναι κανονικά προτεκτοράτα. Και πάντως δεν είναι «έθνη-κράτη» (για παράδειγμα η Βοσνία Ερζεγοβίνη αποτελεί… τρικοινοτική διζωνική συνομοσπονδία).
Οι ίδιοι άνθρωποι πάντως, όταν ασχοληθούν με τις «παραδοσιακές δυτικού τύπου δημοκρατίες» της Ευρώπης, εξανίστανται μπροστά σε «οπισθοδρομικά» κινήματα εθνών και λαών που διεκδικούν την ανεξαρτησία τους, όπως για παράδειγμα οι Καταλανοί και οι Βάσκοι. Τουλάχιστον αποφεύγουν να γίνουν γραφικοί, όπως ο δικτάτορας Φράνκο, που είχε βαφτίσει «ορεσίβιους Ισπανούς» τους Βάσκους (αντιγράφοντας τον Ατατούρκ που βάφτισε «ορεσίβιους Τούρκους» τους Κούρδους). Κι όμως, είτε αρέσει είτε όχι στους κοσμοπολίτες, το πρόβλημα παραμένει: η συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια στο ισπανικό κράτος εν πολλοίς οφείλεται ακριβώς στο «αγκάθι» των κινημάτων ανεξαρτησίας, που αποτρέπει το σχηματισμό μιας κυβέρνησης ικανής να κατευνάσει ή έστω να διαχειριστεί τη λαϊκή αγανάκτηση.
Σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες αναμένεται ένα γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει εξελίξεις: απελευθερώνεται επιτέλους, μετά από 5 χρόνια φυλάκισης με γελοίες κατηγορίες, ο ηγέτης της βασκικής Πατριωτικής Αριστεράς Αρνάλντο Οτέγκι. Εχθροί και φίλοι περιμένουν να δουν αν και πώς θα επιδράσει η επιστροφή του Οτέγκι, που είναι ο εμπνευστής της στροφής στον ειρηνικό δρόμο για τη διεκδίκηση της ανεξαρτησίας των Βάσκων, στον «πόλεμο θέσεων» μεταξύ της Μαδρίτης και των περιφερειών του ισπανικού κράτους. Ο υπό προθεσμία δεξιός Ραχόι μπορεί να απειλεί θεούς και δαίμονες, καθώς και η νέα καταλανική κυβέρνηση του δημιουργεί πρόσθετους πονοκεφάλους, αλλά το παλιό και διεφθαρμένο ισπανικό πολιτικό σύστημα (περιλαμβανομένων των «σοσιαλιστών») δεν έχει πια ούτε το κύρος ούτε τη δύναμη να καταπνίξει τις φυγόκεντρες τάσεις με «παραδοσιακή» καταστολή.
