Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Μια νέα μελέτη ερευνητών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών χρησιμοποιεί δεδομένα για τους ανέμους από τη διαστημική αποστολή Aeolus του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και δίνει ακριβέστερες προβλέψεις για τη διασπορά που θα έχει η τέφρα έπειτα από μία ηφαιστειακή έκρηξη.
Η ηφαιστειακή τέφρα που απελευθερώνεται στο ύψος πτήσης των αεροσκαφών αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την αεροπλοΐα, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή ή μόνιμη βλάβη του κινητήρα του αεροσκάφους.
Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των επιπτώσεων στις αερομεταφορές παρέχοντας προβλέψεις για τις περιοχές εξάπλωσης της ηφαιστειακής τέφρας.
Η απόδοση των προβλέψεων αυτών εξαρτάται από τη μετεωρολογική πρόγνωση και κυρίως τους ανέμους. Ωστόσο, οι μετρήσεις του προφίλ των ανέμων λαμβάνονται κυρίως από ραδιοβολίδες, αεροσκάφη και ραντάρ ανέμου, που στερούνται παγκόσμιας κάλυψης.
Η ελληνική ερευνητική ομάδα ReACT του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με επικεφαλής τον διευθυντή ερευνών του Ινστιτούτου και μέλος της συμβουλευτικής επιστημονικής επιτροπής της αποστολής Aeolus, Βασίλη Αμοιρίδη, μελέτησε τη διασπορά ηφαιστειακής τέφρας έπειτα από την έκρηξη της Αίτνας τον Μάρτιο του 2021. Το ηφαιστειακό νέφος επεκτάθηκε πάνω από την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Όπως εξηγεί ο κ. Αμοιρίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπάρχει έλλειψη παρατηρήσεων τρισδιάστατων πεδίων ανέμου για τη βελτίωση των προγνώσεων μεταφοράς της ηφαιστειακής τέφρας και το κενό αυτό έρχεται να καλύψει ο δορυφόρος Aeolus.
Έτσι, για τη μελέτη της συγκεκριμένης έκρηξης του ηφαιστείου της Αίτνας, οι ερευνητές αξιοποίησαν δεδομένα από τον δορυφόρο Aeolus της ESA, που εκτοξεύθηκε τον Αύγουστο του 2018 και παροπλίστηκε μόλις πριν από ένα μήνα. Ο συγκεκριμένος δορυφόρος ήταν ο πρώτος παγκοσμίως για την παρατήρηση των προφίλ του ανέμου στην τροπόσφαιρα και μέχρι την κατώτερη στρατόσφαιρα, και ιδίως πάνω από περιοχές όπου υπάρχουν κενά στις παρατηρήσεις του ανέμου, δηλαδή πάνω από τους ωκεανούς, τους πόλους, τους τροπικούς, αλλά και τις ηφαιστειογενείς περιοχές του κόσμου.
Όπως διαπιστώθηκε κατά την έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Scientific Reports, οι προβλέψεις για τη θέση του νέφους (πλουμίου) της ηφαιστειακής τέφρας μετατοπίστηκαν σημαντικά προς τα νότια, όταν ενσωματώθηκαν τα δεδομένα του Aeolus και τελικά κατέδειξαν ότι το ηφαιστειακό νέφος ταξίδεψε πολύ ταχύτερα προς το νησί των Αντικυθήρων από ό,τι αρχικά προβλεπόταν.
Τα δεδομένα αξιολογήθηκαν από το Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής ΠΑΓΓΑΙΑ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που βρίσκεται στα Αντικύθηρα και το οποίο έχει συμβάλει ευρύτερα στη διακρίβωση των δεδομένων που κατέγραψε ο Aeolus. Η ερευνητική ομάδα ReACT αποτέλεσε, εξάλλου, μέλος της επιστημονικής επιτροπής της αποστολής Aeolus, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της απόδοσης του δορυφόρου καθ’ όλη την περίοδο λειτουργίας του. Για το σκοπό αυτό, η ερευνητική ομάδα έχει αναπτύξει σε συνεργασία με την ελληνική εταιρεία Raymetrics ένα κινητό σύστημα αναφοράς που ονομάζεται Eve, το οποίο με την αξιοποίηση μεθόδων τηλεπισκόπησης λέιζερ (lidar) συνέβαλε στη βαθμονόμηση του δορυφόρου.
Εξάλλου, σε πρόσφατο συνέδριο της ESA που οργανώθηκε στη Ρόδο σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και την Raymetrics για την παρουσίαση των καταληκτικών αποτελεσμάτων της διαστημικής αποστολής Aeolus από ερευνητικά κέντρα όλου του κόσμου, η ομάδα του ReACT παρουσίασε την αξιοποίηση δεδομένων του δορυφόρου Aeolus και σε έναν άλλο τομέα, την πρόγνωση της μεταφοράς ερημικής σκόνης στην ατμόσφαιρα.
Ο κ. Αμοιρίδης υπογραμμίζει, επιπλέον, ότι η ανάδειξη των δυνατοτήτων του Aeolus είναι σημαντική ενόψει του σχεδιασμού της επόμενης δορυφορικής αποστολής σκιαγράφησης του προφίλ του ανέμου «Aeolus 2». Η έναρξη της αποστολής υπολογίζεται το 2031 και στο πλαίσιο αυτής θα εκτοξευθούν δύο νέοι δορυφόροι, σε συνεργασία της ESA με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Εκμετάλλευση των Μετεωρολογικών Δορυφόρων EUMETSAT.
Η Ισπανία προετοιμάζεται για τις δασικές πυρκαγιές
Η πρόληψη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Εργαζόμενοι στην πυροπροστασία κατεβαίνουν με τα πόδια μια πλαγιά πάνω από το χωριό Βιλανουέβα δελ Παρντίλο. Χρησιμοποιούν αλυσοπρίονα για να δημιουργήσουν διάκενα μεταξύ των δέντρων και των θάμνων. Επικεφαλής της επιχείρησης είναι η Μάρτα Γερέζ δτε λα Βέγα, η οποία προΐσταται και της δασοπυροσβεστικής υπηρεσίας της Μαδρίτης. Αυτό είναι ένα από τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνουν όλο το χρόνο για την πρόληψη των πυρκαγιών, λέει: «Η ιδέα είναι, σε σημαντικές περιοχές να μειώσουμε όσο το δυνατόν την ποσότητα της καύσιμης ύλης, όπως θάμνοι και βιομάζα. Έτσι αν ξεσπάσει μια δασική πυρκαγιά, να είναι όσο το δυνατόν πιο ακίνδυνη. Προετοιμάζουμε ένα ολόκληρο δίκτυο προστατευόμενων ζωνών και μπορούμε στη συνέχεια να καταπολεμήσουμε τις πυρκαγιές με σχετική ασφάλεια».
Υπάρχουν πολλές αντιπυρικές ζώνες στην περιοχή και η καθεμία έχει πλάτος αρκετές εκατοντάδες μέτρα. Αφήνουν τις βελανιδιές, οι οποίες δεν παίρνουν εύκολα φωτιά, αλλά όχι τη χαμηλή βλάστηση. Στην επιχείρηση βοηθάνε και βαριά μηχανήματα όπως τρακτέρ που μοιάζουν σαν ψαλίδια και κόβουν τους θάμνους και τη χαμηλή βλάστηση. Ο Χοσέ Μιγκέλ Αμπόρε είναι τεχνικός δασοκομίας και εξηγεί: «Πρόκειται για μια συνδυαστική εργασία μεταξύ μιας ομάδας εδάφους και βαρέων μηχανημάτων. Τα τρακτέρ κάνουν την αρχή καθαρίζοντας τους θάμνους και στη συνέχεια η ομάδα εδάφους αναλαμβάνει τις περιοχές όπου δεν μπορούν να μπουν μηχανήματα».
Οι εργασίες έχουν ξεκινήσει βέβαια εδώ και οχτώ χρόνια και μεγάλη σημασία αποδίδουν και στη συνεργασία των αγροτών και των κτηνοτρόφων της περιοχής για την πρόληψη των πυρκαγιών: «Υπογράφουμε συμβάσεις με τους κτηνοτρόφους. Αν οι λωρίδες γης που μόλις έχουμε καθαρίσει κρατηθούν καθαρές και η βλάστηση σε χαμηλό ύψος με τη βοήθεια των ζώων τους, τότε τους πληρώνουμε γι’ αυτό. Είναι μια υπηρεσία. Οι αγελάδες μπορούν να περιφέρονται σε όλο το δάσος, αλλά αν βόσκουν πιο εντατικά σε αυτές τις περιοχές, είναι σύμμαχοί μας και κάνουν μια δουλειά, για την οποία πληρώνονται οι κτηνοτρόφοι τους».
Η δουλειά γίνεται στο βουνό, αλλά και στο εργαστήριο. Στην Ισπανία εδώ και σχεδόν 20 χρόνια υπάρχει ένα μοντέλο μέτρησης των καύσιμων υλών και της εύφλεκτης βλάστησης. Έτσι εκτιμούν πόσο μεγάλη θα μπορούσε να είναι μια πυρκαγιά και πόσο ψηλά μπορούν να φτάσουν οι φλόγες. Η πρόληψη και σε αυτή την περίπτωση είναι η καλύτερη θεραπεία.
Φράνκα Βελτς, ARD, Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
Η υλοτομία θα βάλει «φρένο» στα φλοιοφάγα έντομα
Η υλοτομία των ξερών και ημίξερων πεύκων, που έχουν προσβληθεί από ομάδα φλοιοφάγων εντόμων μεταξύ των οποίων είναι και το φλοιοφάγο έντομο «Tomicus piniperda» προτείνεται ως λύση για την αντιμετώπιση της επέκτασης των νεκρώσεων στα πευκοδάση της Λέσβου.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Δήμητρας Λαχουρή στο ertnews.gr, οι αυξημένες νεκρώσεις παρατηρούνται, τα τελευταία έτη και εντονότερα φέτος, στα πεύκα της Λέσβου και ειδικότερα της Αγιάσου και του Αμπελικού προκαλώντας μια γενικότερη ανησυχία.
Στο πλαίσιο αυτό η Διεύθυνση Δασών Λέσβου έχοντας αποκομίσει μία γενική εικόνα από τις αυξημένες νεκρώσεις των πεύκων που παρατηρούνται τους τελευταίους μήνες και αφουγκραζόμενη τις ανησυχίες των κατοίκων, κυρίως από την Κοινότητα του Αμπελικού, προέβη σε αυτοψίες στο πλαίσιο του προγράμματος επιτήρησης των δασικών οικοσυστημάτων και του προγράμματος επισκοπήσεων στον τομέα της φυτοϋγείας.
Κατά τις αυτοψίες διαπιστώθηκαν αυτές οι αυξήσεις νεκρώσεις, ενώ δείγματα από τα προσβεβλημένα πεύκα, απεστάλησαν στο Ινστιτούτο δασικών ερευνών Θεσσαλονίκης και στο Ινστιτούτο μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων στην Αθήνα στα τμήματα της παθολογίας.
Επίσης προσκλήθηκαν στη Λέσβο, από το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών ο Δρ. Αβτζής Δημήτριος και η Νικολέτα Σουλιώτη, Δασοπόνος MSc.
Ως λύση προτάθηκε η υλοτομία των νεκρωμένων δέντρων και κατάλληλη περίοδος για να γίνει αυτό είναι το φθινόπωρο και ο χειμώνας.
ertnews.gr
