Εκτεταμένη αμφισβήτηση, έως και απονομιμοποίηση του «θριάμβου» του Μακρόν
του Ερρίκου Φινάλη
Απροσδόκητα γοργή ήταν η επιβεβαίωση των εκτιμήσεων για ταραχώδη διακυβέρνηση Μακρόν. Μόλις ένα μήνα μετά την πανταχόθεν βεβιασμένη επιβολή του Μακρόν, εκλεκτού των «αγορών» και της ευρωκρατίας, και το σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Εντουάρ Φιλίπ, πρώην στέλεχος των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικανών, ο δεύτερος γύρος των βουλευτικών εκλογών κατέληξε σε τυπικό μόνο θρίαμβο του προεδρικού στρατοπέδου. Με μόλις 18,3 εκατομμύρια Γάλλων ψηφοφόρων σε ένα εκλογικό σώμα 47,6 εκατομμυρίων να φτάνουν στις κάλπες, και με ένα εκτρωματικό εκλογικό σύστημα, αμφισβητείται ανοιχτά πλέον τόσο η αντιπροσωπευτικότητα της νέας βουλής όσο και η νομιμοποίηση της κυβέρνησης Μακρόν-Φιλίπ.
Σαν να μην έφταναν αυτά (ή ίσως και εξαιτίας αυτής ακριβώς της «πύρρειας νίκης»), τρεις μόλις μέρες μετά τις εκλογές εκδηλώθηκε μια μεγάλη κυβερνητική κρίση. Συγκεκριμένα, λόγω των ερευνών για ανάμιξή τους σε σκάνδαλα διαφθοράς, παραιτήθηκαν τέσσερις υπουργοί της νέας κυβέρνησης, δύο εκ των οποίων σε υπουργεία-κλειδιά: ο υπουργός Δικαιοσύνης Φρανσουά Μπαϊρού, βασικός σύμμαχος του Μακρόν και επικεφαλής του κεντρώου MODEM, και η Σιλβί Γκουλάρ, υπουργός των Στρατιών (όπως μετονόμασε ο Μακρόν το Υπουργείο Άμυνας…). Ο τρίτος παραιτηθείς υπουργός είναι ο Ρισάρ Φεράν, πρώην «σοσιαλιστής» βουλευτής και νυν δεξί χέρι του Μακρόν (*), και τέταρτη η υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μαριέλ ντε Σαρνέζ. Δεν αποκλείεται δε η παραίτηση και της «τεχνοκράτισσας» υπουργού εργασίας Μιριέλ Πενικό, που εμπλέκεται στην αδιαφανή χρηματοδότηση ταξιδιών του Μακρόν στο εξωτερικό.
Εκλογική απεργία
Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά. Αδιαμφισβήτητο και πρωταρχικής σημασίας γεγονός είναι η «εκλογική απεργία» στην οποία συμμετείχε σχεδόν το 62% του εκλογικού σώματος στο δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών. Πρόκειται για άνευ προηγουμένου ρεκόρ από την ίδρυση της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, μετά το επίσης ποσοστό-ρεκόρ της αποχής στον πρώτο γύρο της προπερασμένης Κυριακής. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι σοβεί η πολιτική κρίση και διαρκεί η κοινωνική δυσαρέσκεια, παρά την «προσφορά» του φανταχτερού φαινομένου Μακρόν σε έναν πληθυσμό απηυδισμένο από το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα. Είναι εξάλλου εντυπωσιακό το πόσο γρήγορα αποδομείται το φαινόμενο, καθώς οι Γάλλοι συνειδητοποιούν ότι πίσω από το αμπαλάρισμα «νέος, ωραίος, μοντέρνος, και ούτε δεξιός ούτε αριστερός» έχουν κρυφτεί οι πιο… διορατικοί διεφθαρμένοι δεινόσαυροι του παλιού πολιτικού συστήματος – και φυσικά ένα πρόγραμμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της χρηματοπιστωτικής ελίτ και των Βρυξελλών.
Η αποχή δεν είναι βέβαια τωρινό φαινόμενο. Από το 2002, οπότε οι βουλευτικές εκλογές ακολουθούν τις προεδρικές, αυξάνεται σταθερά. Προφανώς το γαλλικό πολιτικό σύστημα σε όλες τις εκφάνσεις του ενθουσιάζει όλο και λιγότερους, ενώ όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν ότι διαρκώς αυξανόμενο τμήμα της κυριαρχίας μεταφέρεται στις Βρυξέλλες, και άρα μειώνεται η σπουδαιότητα της «εσωτερικής» πολιτικής σκηνής. Όμως τώρα υπήρξε κυριολεκτική εκτίναξη. Μία από τις βασικές αιτίες πρέπει να αναζητηθεί στην έλλειψη ορατής και αξιόπιστης εναλλακτικής απέναντι στο νέο ετερόκλητο σχηματισμό του Μακρόν, που έχει τις ευλογίες εγχώριων και εξωχώριων δυναμικών συστημικών κέντρων και διεκδικεί την έκφραση όλου του «ευρωκρατικού» μπλοκ – από την Κεντροδεξιά ως την Κεντροαριστερά. Ιδίως μετά το φιάσκο των προεδρικών εκλογών, όπου όλες οι υποτιθέμενες εναλλακτικές στοιχήθηκαν ανοιχτά ή έμμεσα πίσω από τον Μακρόν με πρόσχημα τον «μπαμπούλα» της Λεπέν, εκατομμύρια ψηφοφόρων μετακινήθηκαν στην αποχή, ήδη από τον πρώτο γύρο.
Απονομιμοποίηση και ανοιχτά μέτωπα
Το προεδρικό στρατόπεδο προσπάθησε, ήδη από την επομένη του πρώτου γύρου, να υποβαθμίσει επικοινωνιακά τη σημασία της πρωτοφανούς «εκλογικής απεργίας» των Γάλλων. Εγχείρημα δύσκολο, που κατέστη σχεδόν αδύνατο μετά το πραγματικό τσουνάμι του δεύτερου γύρου, το οποίο τελικά δεν ήταν του Μακρόν αλλά της θολής μεν αλλά γενικευμένης απόρριψης. Ο σχηματισμός μιας άνετης προεδρικής πλειοψηφίας στη νέα βουλή (μικρότερης πάντως της αναμενόμενης, καθώς ικανό τμήμα της μειοψηφίας που τελικά πήγε στις κάλπες επέλεξε όποιον «αντι-Μακρόν» υποψήφιο ήταν διαθέσιμος) οφείλεται στο εκλογικό σύστημα. Και τελικά ίσως λειτουργήσει από την ανάποδη: ακόμη κι αν «ξεχαστεί» η απορριπτική στάση της πλειοψηφίας, η αντιστοίχιση του γαλλικού νομοθετικού σώματος με τις επιλογές των ψηφοφόρων είναι επιεικώς ελάχιστη, και άρα αμφισβητήσιμη η αντιπροσωπευτικότητά του.
Είμαστε μόνο ένα βήμα πριν την πλήρη λαϊκή απονομιμοποίηση των όποιων αποφάσεων του προέδρου Μακρόν και της κυβέρνησής του, ιδίως αν βάλει μπροστά την εφαρμογή του ακραία νεοφιλελεύθερου και υποτακτικού στη γερμανική Ευρώπη προγράμματός του. Κι αυτή η απονομιμοποίηση μπορεί να πάρει τη μορφή της ενεργητικής μη αναγνώρισης, από πλατιά λαϊκά στρώματα, της νομιμότητας της κυβερνητικής πολιτικής. Πριν καν υποχρεωθεί όμως να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο μαζικής κοινωνικής αντίστασης, ο Μακρόν και το περιβάλλον του είναι αναγκασμένοι να αποφασίσουν τη στάση τους σε πολλά ανοιχτά μέτωπα – και γνωρίζουν ότι οι όποιες αποφάσεις, ανάλογα με το πόσο «ριζοσπαστικές» θα είναι, μπορεί να αυξήσουν επικίνδυνα τους ήδη αισθητούς τριγμούς. Από την οικονομία και την ανεργία ως το ζήτημα των σχέσεων με τις ΗΠΑ και του βαθμού συμμόρφωσης με τη γερμανική Ευρώπη, και μάλιστα σε μια σημαντική ιμπεριαλιστική χώρα όπου υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις, και συστημικών δυνάμεων, στην περαιτέρω απώλεια κυριαρχίας, τα προβλήματα είναι μεγάλα και δεν λύνονται με τα διαφημιστικά προεκλογικά σλόγκαν του Μακρόν.
Φοβούνται το «πεζοδρόμιο»
Ήδη αρκετοί παράγοντες του στενού προεδρικού κύκλου παραδέχονται ότι ο «θρίαμβος» ήταν μάλλον επιφανειακός, και συνιστούν μετρημένα βήμα μέχρις ότου επιτευχθεί μια έστω σχετική σταθεροποίηση της κυβέρνησης. Ο φόβος δεν προέρχεται βέβαια από την όποια αντιπολίτευση στη βουλή, όπου ο Μακρόν διαθέτει απόλυτη πλειοψηφία ακόμη και χωρίς τους 42 βουλευτές του Μπαϊρού. Εξάλλου ήδη ακούγονται φήμες για δεκάδες βουλευτές των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικάνων που ετοιμάζονται να προσχωρήσουν στο προεδρικό κοινοβουλευτικό μπλοκ, ή τουλάχιστον να στηρίζουν τα κυβερνητικά νομοσχέδια. Αυτό που φοβούνται οι μακρονικοί είναι λοιπόν στην πραγματικότητα το «πεζοδρόμιο», που αρκετές φορές ανέτρεψε ή ανέκοψε τους σχεδιασμούς της γαλλικής άρχουσας τάξης. Ιδίως κάτω από αυτό το πρίσμα, η νίκη του προεδρικού στρατοπέδου είναι εύθραυστη.
Τα ραγίσματα είναι ήδη ορατά κι έχουν δύο βασικές αιτίες: την προϊούσα απονομιμοποίηση αυτής καθαυτής της νέας γαλλικής ηγεσίας λόγω της αποχής και της μη αντιπροσωπευτικότητας της βουλής, και τη συνεχιζόμενη πολιτική κρίση που συντηρεί αυτή η απονομιμοποίηση, όπως δείχνουν και οι «απρόσμενες» υπουργικές παραιτήσεις. Το μείγμα μπορεί να γίνει κυριολεκτικά εκρηκτικό αν στο στενό προεδρικό κύκλο δεν επικρατήσουν οι λεγόμενοι μετριοπαθείς, και επιχειρηθεί γρήγορα η επιθετική εφαρμογή του αντιδραστικού μακρονικού προγράμματος. Ακόμη κι αν η πολιτική Αριστερά μοιάζει για την ώρα ευχαριστημένη αφού κατάφερε να έχει μια ισχνή έστω κοινοβουλευτική παρουσία («τουλάχιστον θα ακούγεται η φωνή των εργαζομένων» δήλωνε προχθές αφελώς ένας νεοεκλεγμένος βουλευτής της Ανυπότακτης Γαλλίας, με προφανή άγνοια του τι παίζεται και πού), οι αποσυνάγωγοι της επίσημης πολιτικής σκηνής θα κάνουν αισθητή την παρουσία τους στους δρόμους – όπως έκαναν αισθητή και την απουσία τους από τις κάλπες. Η περίοδος χάριτος στο πρώην στέλεχος της Τράπεζας Ρότσιλντ μάλλον θα τελειώσει σύντομα.
* Βλ. φύλλο 362
