Λένε ότι στα παλιά «εγχειρίδια του καλού πραξικοπηματία», υπήρχε μια σειρά κινήσεων που έπρεπε να ακολουθήσουν οι ένοπλες δυνάμεις μιας χώρα,ς εάν ήθελαν να ανατρέψουν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση… Το αποτυχημένο πραξικόπημα με το οποίο επιχειρήθηκε η ανατροπή του προέδρου της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες, αποτέλεσε αυτό που θα λέγαμε αλλαγή ιστορικού παραδείγματος. Για πρώτη φορά δεν ήταν ο στρατός που επιχειρούσε να καταλάβει τα Mέσα Eνημέρωσης αλλά τα Mέσα Eνημέρωσης που επιχειρούσαν να κινητοποιήσουν το στρατό για να ανατρέφουν το δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας.
Στις 47 κρίσιμες ώρες που ακολούθησαν, μέχρι την επιστροφή του Τσάβες στην εξουσία, το σύνολο σχεδόν των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών πανηγύριζε σε ξέφρενους ρυθμούς για την «επιτυχία» του εγχειρήματος. Ήταν προφανές ότι η χυδαιότητα των Μέσων Ενημέρωσης είχε επιχειρήσει να καταλάβει την εξουσία πολύ πριν το αποτολμήσουν ορισμένα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι «ερπύστριες των ιδιωτικών Μedia» επιχείρησαν να περάσουν πάνω από αρκετές ακόμη δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν ήταν, μάλιστα, λίγες οι περιπτώσεις όπου oι κυβερνήσεις που δέχθηκαν την επίθεση, όταν επιχείρησαν να αμυνθούν, κατηγορήθηκαν για προσπάθεια φίμωσης του Τύπου…
Μια προσπάθεια αλλαγής μας ήρθε και πάλι από τη Λατινική Αμερική με τις προσπάθειες αρκετών κυβερνήσεων να επιστρέφουν τις τηλεοπτικές συχνότητες (ένα κατεξοχήν δημόσιο αγαθό) στους νόμιμους κατόχους του, δηλαδή στους πολίτες. Το 2009 η επιστροφή τηλεοπτικών συχνοτήτων (τις οποίες λυμαίνονταν παράνομα, ιδιωτικά συμφέροντα) σε τοπικές κοινότητες της Βενεζουέλας αποτέλεσε ένα πείραμα που θα μπορούσε να αλλάξει το τηλεοπτικό τοπίο σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στην Ουρουγουάη η κυβέρνηση έδωσε 100 νέες άδειες σε κοινοτικούς ραδιοσταθμούς ενώ στην Αργεντινή, το 2009, ψηφίστηκε νόμος που ξαναμοίρασε την πίτα των συχνοτήτων. Συγκεκριμένα, ορίστηκε ότι το 33 % των συχνοτήτων θα ελέγχεται από ιδιωτικά μέσα, το 33% από δημόσια και το 33% από μη κερδοσκοπικές ενώσεις.
Η Βολιβία, από την πλευρά της, υιοθέτησε τους νόμους της Αργεντινής αλλά τροποποίησε και το Σύνταγμα το οποίο απαγορεύει πλέον τη δημιουργία μονοπωλίων και ολιγοπωλίων στα μέσα ενημέρωσης. Δυστυχώς, η Ευρώπη δεν έμαθε τίποτα από αυτό το παράδειγμα. Ακόμη και στις περιπτώσεις που επιχειρήθηκε να τεθεί έλεγχος στην απόλυτη εξουσία των ιδιοκτητών ΜΜΕ, το αποτέλεσμα ήταν συνήθως να ξαναμοιραστεί η «πίτα» των συχνοτήτων χωρίς όμως τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, των πανεπιστημίων ή άλλων ομάδων που θα μπορούσαν να παράγουν ενημέρωση από τους πολίτες για τους πολίτες.
Άρης Χατζηστεφάνου,
απόσπασμα από το περιοδικό Chavez Vive, τ. Απριλίου 2016
