Σχολιάζουν οι ανταποκριτές των δυτικών μέσων ενημέρωσης την κατάσταση που βρήκαν στη Ρωσία, όχι μόνο στη Μόσχα, αλλά και σε άλλες πόλεις που διεξάγονται οι αγώνες του Μουντιάλ, από το Καλίνινγκραντ και την Πετρούπολη ως το Καζάν και τη Σαμάρα. Μα τι είναι αυτοί οι Ρώσοι; Στις καθημερινές της ανταποκρίσεις, όλο χαμόγελα, η Lucy Hockings του BBC κάνει ενδιαφέροντα ρεπορτάζ για τη ζωή των απλών ανθρώπων στους χώρους δουλειάς τους. Σχολιάζει τη φυσική τους απλότητα και εγκαρδιότητα. Το ίδιο και οι ανταποκριτές της Deutsche Welle. Πόσο διαφορετική βγαίνει η πραγματικότητα από την εικόνα που παρουσιάζουν οι πολιτικοί και οι πολιτικοί συντάκτες στη Δύση για τους Ρώσους και τη Ρωσία! Μα, είναι δυνατόν; Να είναι οι Ρώσοι τόσο ευγενικοί, φιλικοί και εξυπηρετικοί, να μην αλωνίζουν οι χούλιγκαν στα γήπεδα και οι ρατσιστές να μην την πέφτουν με ρόπαλα σε μαύρους από την Αφρική, μελαμψούς από την Αραβία και τη Λατινική Αμερική, «σχιστομάτιδες» από την Κορέα και την Ιαπωνία, που κυκλοφορούν ανενόχλητοι στους δρόμους με σημαίες και κασκόλ; Να είναι τόσο όμορφες οι πόλεις, τόσο επιβλητικά τα πανεπιστήμια, τόσο μεγάλα και φροντισμένα τα πάρκα, τόσο σύγχρονα τα μέσα και τόσο καλό το φαγητό; Να μην απειλούνται οι επισκέπτες από κακοποιούς στους δημόσιους χώρους; Να είναι τόσο μεγάλος δικτάτορας ο Πούτιν χωρίς αστυνομοκρατία σε κάθε βήμα;
Έχει και η Ρωσία τα δικά της σοβαρά προβλήματα, όπως κάθε κοινωνία, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί τη δαιμονοποίηση της που είναι σκόπιμη και στοχευμένη. Γι’ αυτό, πρακτικά, είναι πολύ δύσκολο οι πολίτες της Ευρώπης να ξεφύγουν από την επιρροή της της συστηματικής, οργανωμένης, πολύμορφης και επίμονης δυσφήμισης όχι μόνο των Ρώσων, αλλά σχεδόν όλων των -εκτός του δυτικού μπλοκ- λαών του κόσμου. Δυσφήμιση που έχει τις ρίζες της στην αποικιοκρατία και είναι συστατικό στοιχείο του εθνικισμού. Εάν οι μαύροι σκλάβοι δεν προσλαμβάνονταν από τους δυτικούς σαν πνευματικά υποδεέστεροι, οι κίτρινοι σαν κοινωνικά καθυστερημένοι, οι Τούρκοι σαν απολίτιστοι, οι Άραβες σαν νεάντερταλ της ερήμου, οι Ινδιάνοι της Αμερικής σαν υπάνθρωποι, οι ιθαγενείς της Αφρικής σαν ανθρωποφάγοι, πώς οι άρχουσες ολιγαρχίες θα είχαν τη συναίνεση των υπηκόων τους για να λεηλατούν, να καταστρέφουν και να αφανίζουν τους λαούς σε όλη την υφήλιο; Εάν οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες και χαραμοφάηδες, πώς θα δικαιολογούνταν τα μνημόνια, η τεχνητή χρεοκοπία και η επακόλουθη λεηλασία του εθνικού μας πλούτου;
Κι αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται από την πιο μεγάλη ως την πιο μικρή κλίμακα προκειμένου το σύστημα να διατηρεί αλώβητη την κυριαρχία του και να ελέγχει και να καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνεται η πραγματικότητα από τις κοινωνίες. Εδώ, προχτές, είδα κι έπαθα να πείσω ένα πανεπιστημιακό, προοδευτικό άνθρωπο, να δεχτεί την πρόταση που του έχει κάνει ένα βιβλιοπωλείο στα Εξάρχεια για να παρουσιάσει το καινούργιο του βιβλίο. Μα πώς θα έρθει ο κόσμος; Φοβάται, μου έλεγε, να πλησιάσει στα Εξάρχεια. Δάσκαλε, τα Εξάρχεια είναι η πιο ελεύθερη και πιο ζωντανή περιοχή της Αθήνας, γεμάτη, κάθε μέρα, όλες τις ώρες, από πανέμορφα αγόρια και κορίτσια που πίνουν καφέ, συζητάνε, γελάνε, τρώνε, αγοράζουν βιβλία και ακούνε μουσική. Του τα έλεγα, ως κάτοικος των Εξαρχείων, και με κοιτούσε με δυσπιστία. Πώς να αλλάξει την εντύπωση που του έχουν δημιουργήσει οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι για τα Εξάρχεια;
Διάβρωση και συναίνεση
Πώς, λοιπόν, οι λαοί να αντιμετωπίσουν όλη αυτή την επί αιώνες κατασυκοφάντησή τους που συνδέεται με την ανισότητα, την υποδούλωση, την εξάρτηση και την εκμετάλλευσή τους; Ακόμα και σήμερα, με την μεγάλη εξέλιξη και διάδοση των μέσων επικοινωνίας, ο έλεγχος του περιεχομένου παραμένει στα κέντρα εξουσίας που συνεχίζουν να ασκούν την ίδια παγκόσμια πολιτική. Αναπτύσσονται άμυνες, δημιουργούνται εναλλακτικά μέσα, κράτη ολόκληρα προσπαθούν να ξεφύγουν από τον στραγγαλισμό των δυτικών κέντρων εξουσίας οργανώνοντας δικά τους δίκτυα. Παρ’ όλ’ αυτά, στη Δύση και σε πολλές χώρες χωρίς αυτονομία στην ενημέρωση και την επικοινωνία, η δυσφήμιση των λαών παραμένει ισχυρότατη και αποτελεσματικότατη, με θύματα όχι μόνο τους άλλους λαούς, αλλά και τους πολίτες της Δύσης που άγονται και φέρονται παραπληροφορημένοι και παραπλανημένοι. Έτσι, συναινούν στους βομβαρδισμούς και διαμελισμούς της Γιουγκοσλαβίας, στην κατοχή, ισοπέδωση και διαμελισμό του Ιράκ, της Λιβύης, της Συρίας, της Υεμένης κ.λπ. Έτσι δέχονται ότι η Κίρχνερ, ο Λούλα, ο Ορτέγκα και ο Τσάβες, που είναι ανεξάρτητοι από τη Δύση, είναι κακοί και γι’ αυτό είναι θεμιτό να ανατραπούν με τα πιο αθέμιτα μέσα, ενώ οι νεοφιλελεύθεροι, οι αυταρχικοί, οι ρατσιστές και οι δικτάτορες τύπου Τεμέρ, Νετανιάχου και Σίσι που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των Δυτικών είναι καλοί και τους ασκείται κριτική μόνο με το γάντι.
Βέβαια, δεν είναι μόνο η δυσφημιστική προπαγάνδα που κάνει αποτελεσματικά τη δουλειά της. Είναι και η διάβρωση που έχει υποστεί ο δυτικός πολίτης από την υπεραφθονία και υπερκατανάλωση, που επειδή δεν θέλει να τη χάσει, κάνει τα στραβά μάτια στην απαξίωση, υποδούλωση και λεηλασία, ακόμα και τον βομβαρδισμό, των άλλων λαών. Έχοντας διαπαιδαγωγηθεί με τη «λογική» ότι εξ αιτίας της δεσπόζουσας θέσης που έχει η Δύση παγκοσμίως απολαμβάνει τα αγαθά της ευημερίας, συναινεί στην καθυπόταξη των άλλων και στα χειρότερα μαζικά εγκλήματα. Και μόνο όταν η ευημερία του διακυβεύεται από εσωτερικές αρρυθμίες του συστήματος, από αυτοάνοσες παθήσεις που είναι εγγενείς στα εκμεταλλευτικά συστήματα ακόμα και των πιο πλούσιων χωρών, τότε ενοχλείται και αντιδρά. Στην πραγματικότητα, ο τυπικός δυτικός πολίτης, ο διαμορφωμένος από τη δυτική αποικιοκρατική κουλτούρα, δεν ενδιαφέρεται ούτε για την ειρήνη έξω από τα σύνορά του ούτε για τα δημοκρατικά ούτε για τα κυριαρχικά δικαιώματα των άλλων λαών. Ή ενδιαφέρεται χαλαρά και πάει πάσο. Και αυτό έχει αποδειχτεί επανειλημμένα. Μόνο οι πολίτες που πίστευαν στο σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό στη Δύση νοιάζονταν συλλογικά και πάλευαν για την παγκόσμια ειρήνη, την ανεξαρτησία των άλλων χωρών και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Αλλά, δυστυχώς, με την υποχώρηση των σοσιαλιστικών ιδεωδών και την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, όλα αυτά τα ευγενή αιτήματα και αισθήματα αποδυναμώθηκαν και περιθωριοποιήθηκαν. Δεν είναι καθόλου άσχετη αυτή η εξέλιξη με την απογοήτευση που επήλθε από τη διάλυση και απομυθοποίηση των σοσιαλιστικών εγχειρημάτων ανά τον κόσμο. Γεγονός που άφησε το πεδίο ελεύθερο για νέες κλιμακούμενες αυθαιρεσίες και ασυδοσίες των Δυτικών.
Οπισθοδρόμηση
Ιδιαιτέρως ανησυχητικό είναι ότι τώρα που η ευημερία υποχωρεί και ο δυτικός πολίτης στριμώχνεται, δεν υποχωρούν εξίσου και οι ιδεολογίες της αποικιοκρατίας. Αντιθέτως αναθερμαίνονται, γιατί είναι αποδυναμωμένες οι εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις και προοπτικές, οι σοσιαλιστικές και απελευθερωτικές. Αλλά, επειδή ο κόσμος αλλάζει ραγδαία έξω από τη Δύση και ερήμην της, αυτή η πολιτικοϊδεολογική οπισθοδρόμηση θα επιδεινώσει τα προβλήματα των δυτικών κοινωνιών, θα τις διασπάσει εσωτερικά, θα τις φέρνει όλο πιο κοντά σε σύγκρουση μεταξύ τους και θα τις αποσυνθέτει περαιτέρω. Η τάση αυτοκαταστροφής των θετικών επιτευγμάτων του δυτικού μοντέλου επισπεύδει την αποσύνθεση.
Η μεταπολεμική κουλτούρα των αριστερών στη Δύση –πριν την πτώση και τη μετάλλαξη- ήταν κινητήρια δύναμη της προόδου, καθοριστικός συντελεστής της ειρήνης και σημαντικός παράγοντας της άμβλυνσης της καπιταλιστικής βίας. Χωρίς την ενεργή Αριστερά, το σύστημα έχασε την όποια ισορροπία του και τρεκλίζει επικίνδυνα. Ανεξέλεγκτος ο καπιταλισμός καταστρέφει τους «άλλους», αλλά τρώει και τα σωθικά του. Οπισθοδρομεί και αυτοδιασπάται. Ο συνδυασμός του νεοφιλελευθερισμού με τις παλιές αποικιοκρατικές αντιλήψεις και νοοτροπίες καθιστά τη Δύση άκρως ελλειμματική και την αφήνει πολύ πίσω από ένα κόσμο που διαμορφώνει νέα δεδομένα οικονομίας, πολιτικής και πολιτισμού, όχι απαραιτήτως ιδανικά, αλλά πάντως διαφορετικά και ανεξάρτητα.
Η ανθρωπιστική ένδεια που παίρνει διαστάσεις επιδημίας στη Δύση είναι το φυσικό ταίρι της πνευματικής ένδειας που χαρακτηρίζει την ηττημένη και ενσωματωμένη στο παρακμάζον σύστημα κάστα των ενσωματωμένων πολιτικών, διανοουμένων, καλλιτεχνών, δημοσιογράφων και εκπαιδευτικών. Ένας άλλος κόσμος πλάθεται αλλού παρά την επιθετικότητα της Δύσης που αδίστακτα συντάσσεται με τα χειρότερα δικτατορικά, ρατσιστικά και ψευτοδημοκρατικά καθεστώτα του κόσμου, όπως της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Σαουδικής Αραβίας, του Μπαχρέιν κ.λπ. Εξάλλου, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αναθεωρούν και συρρικνώνουν την αστική δημοκρατία, διατηρώντας τα εξωτερικά τυπικά χαρακτηριστικά της, όπως είναι οι ανά τετραετία ή πενταετία εκλογές, καθώς διολισθαίνουν ραγδαία στην ανελευθερία, τον «μεγάλο αδελφό», τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και το θρησκευτικό φονταμενταλισμό, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Αυστρία κ.ά. Να μην μας διαφεύγει ότι οι γαλλικές εκλογές έγιναν υπό το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε πριν από πολύ καιρό με πρόσχημα την ισλαμική τρομοκρατία.
Μακρύς ο δρόμος
Ήδη οι κατασυκοφαντημένοι μαύροι, μελαμψοί και κίτρινοι έχουν δρομολογήσει την εκδίκησή τους. Κι αυτό φαίνεται ότι μόνο ένας «σαλεμένος» το έχει αντιληφθεί, ο Τραμπ, ο οποίος μάλλον τα έχει τετρακόσια και γι’ αυτό υποστηρίζει με σθένος και φανατισμό αυτό που οι ιμπεριαλιστές ξέρουν να κάνουν καλά: να απειλούν και να ποδηγετούν τους άλλους, γιατί όχι και τους συμμάχους τους από καιρό σε καιρό. Κουβαλώντας σε υπερθετικό βαθμό αντιλήψεις που είναι σύμφυτες με το δυτικό καπιταλιστικό μοντέλο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιτείνει την κρίση στο δυτικό κόσμο και απειλεί την ανθρωπότητα όλη. Ενοχλεί που το κάνει άκομψα και χοντροκομμένα, που τα λέει χύμα και αλαζονικά, τσαλακώνοντας την εξευγενισμένη εικόνα με την οποία η Δύση εξωραΐζει την ασχήμια και συγκαλύπτει τα εγκλήματά της. Ο Τραμπ δεν εκθέτει μόνο τον εαυτό του, αλλά και τους επικριτές του γιατί βγάζει χωρίς photoshop την αποκρουστική πλευρά του συστήματος στη φόρα.
Παρ’ όλ’ αυτά, δεν είναι όλα μαύρα. Το μέλλον θα είναι αλλιώτικο. Παντού, από την Κίνα μέχρι το Μεξικό και από την Αφρική μέχρι την Ισλανδία, οι αντιδράσεις στο κυρίαρχο δυτικό υπόδειγμα εκδηλώνονται ποικιλοτρόπως. Ακόμα κι όταν καταπιέζονται και εκτροχιάζονται, οι αιτίες ανάφλεξης και αντίστασης παραμένουν και αναζητούν νέες ευκαιρίες για να εκδηλωθούν. Ο δρόμος είναι μακρύς με πολλές στροφές και λακκούβες, αλλά σίγουρα όχι αδιέξοδος. Με υπομονή και επιμονή, λοιπόν…
