Occupy Central. Η ονομασία του κινήματος στο Χονγκ Κονγκ που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ ήταν εξαιρετικά επιτυχής, τουλάχιστον για τους συνειρμούς που –σκόπιμα– προκαλεί. Αλλά πόσο σχέση έχει το κίνημα εκεί με το αυθεντικό Occupy Wall Street (το οποίο παρεμπιπτόντως είχε συγκινήσει αναλογικά πολύ λιγότερο τα ίδια αυτά ΜΜΕ), πέρα από το κοινό στοιχείο της κατάληψης δημόσιων χώρων και της ανυπακοής;
Σε όσους στέκονται επιφυλακτικά στο Occupy Central αποδίδεται αυτοματικά η κατηγορία πως είναι αντίθετοι γενικά σε κάθε κίνημα που αντιστρέφεται καθεστώτα εκτός του Δυτικού ευρωατλαντικού άξονα και των συμμάχων του, για παράδειγμα στην Ουκρανία, Συρία, Λιβύη, Βενεζουέλα. Αυτό όμως δεν είναι ακριβές. Για παράδειγμα, η σχεδόν εξέγερση προ λίγων μηνών στη Βραζιλία, που αποτελεί μια αριστερόστροφη περίπτωση των BRICS, συγκέντρωσε τη συμπάθεια των προοδευτικών ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Το ίδιο συνέβη και με τη Συρία το 2011, όσο η λαϊκή εξέγερση τις πρώτες εβδομάδες χρωματιζόταν εν μέρει από τους ίδιους λαϊκούς πόθους που πυροδότησαν την αραβική άνοιξη στην Τυνησία ή την Αίγυπτο, παρά τη δικαιολογημένη επιφύλαξη λόγω του εμφανούς ξένου δάκτυλου στην περίπτωσή της. Δεν ήταν ίδια τα αισθήματα για τους σαλαφιστές που στη συνέχεια σφετερίστηκαν τη λαϊκή εξέγερση και επιβεβαίωσαν τον δάκτυλο. Δεν ήταν ίδια ούτε για το αντιπολιτευτικό κίνημα στη Βενεζουέλα, όχι γιατί ήταν αντιπολιτευτικό στο Μαδούρο, αλλά γιατί είχε εξαρχής φιλο-αμερικανικό, φιλο-επιχειρηματικό προσανατολισμό. Γιατί θα πρέπει κανείς να συντάσσεται με ένα τόσο αντιλαϊκό στους στόχους του κίνημα; Απ’ την άλλη, κανείς δεν συντάσσεται με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν όσο κι αν αντιτίθενται στη νατοϊκή κατοχή…
Συνεπώς υπάρχει η κατά περίπτωση εκτίμηση και όχι η συλλήβδην αποδοχή ή απόρριψη των μεν ή των δε. Ωστόσο, ναι, δεν είναι κάθε μαζικό κίνημα εξ ορισμού προοδευτικό, θετικό για το λαό ή τους λαούς, ακόμη κι αν η εξουσία απέναντί του είναι αντιδραστική.
Το κίνημα στο Χονγκ Κονγκ δεν είναι το πρώτο μαζικό κίνημα στη σύγχρονη Κίνα. Ξεσπούν κάθε χρόνο εκατοντάδες απεργιακά τοπικά κινήματα, κινήματα ενάντια στην τοπική διαφθορά ή την περιβαλλοντική επιβάρυνση από κάποιο εργοστάσιο. Ελάχιστα από αυτά τα κινήματα βρίσκουν το… δρόμο τους προς τα διεθνή ΜΜΕ, αν και ορισμένα ξεπερνούν σε μαζικότητα και ένταση (με νεκρούς κ.λπ.) το Occupy Central. Τυχαίο; Όχι βέβαια. Συνεπώς, είναι φανερό ότι υπάρχει κάτι ξεχωριστό στο Occupy Central.
Το Occupy Central δεν έχει καταρχήν καμιά σχέση, ιδεολογικά-πολιτικά, με το Occupy Wall Street. Όχι μόνο δεν είναι αντικαπιταλιστικό, όχι μόνο δεν το ενοχλεί καθόλου η κυριαρχία, οικονομική και πολιτική, ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων στο Χονγκ Κονγκ, αλλά αποζητά τη στήριξη και τέτοιων ομίλων και ολόκληρης της Δύσης. Ζητούμενο για το Occupy Central δεν είναι καν μια Δυτικού τύπου δημοκρατία για όλη την Κίνα, άρα και για το Χονγκ Κονγκ. Ζητούμενο είναι η απόσπαση περισσότερης αυτονομίας στο πρώην αποικιακό κρατίδιο του Ηνωμένου Βασιλείου ώστε να παραμείνει κάτι ξεχωριστό από την υπόλοιπη Κίνα στο πλαίσιο της αρχής «μια χώρα – δυο συστήματα», όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά, ή και να επαυξήσει την πολιτική προσέγγισή του με τη Δύση.Όπως και στην Ταϊβάν, που γνώρισε το μακροβιότερο παγκοσμίως καθεστώς στρατιωτικού νόμου (άρθηκε μεταπολεμικά μόλις το 1987), έτσι και στο Χονγκ Κονγκ η βρετανική αποικιακή διοίκηση, γνωστή για την αβρότητά της και από την Κύπρο, διασφάλισε την καταστολή κάθε αντικαθεστωτικής φωνής. Τα πρώτα ψήγματα αυτοδιοίκησης ή δημοκρατίας με βάση τα Δυτικά κριτήρια εισήχθησαν στο Χονγκ Κονγκ μετά την ένωσή του με την Κίνα. Διατηρήθηκε πλήρως το οικονομικό-κοινωνικό καθεστώς που επικρατούσε επί αποικιοκρατίας, ενώ η αντικατάσταση της βρετανικής πολιτικής διοίκησης από εκλεκτούς του Πεκίνου έγινε με την παράλληλη παραχώρηση και υπόσχεση για κάποια πρώτα βήματα αυτοδιοίκησης. Στην πραγματικότητα η ορατή πολιτική παρουσία του Πεκίνου στο Χονγκ Κονγκ είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των Κινέζων στην ενδοχώρα, το Χονγκ Κονγκ απολαμβάνει ένα καθεστώς που θεωρούν προνομιακό, αν και πρόκειται για ένα λαό τόσο κινεζικό όσο και οι ίδιοι.
Οι εταιρίες που δρουν στο Χονγκ Κονγκ δεν έχουν κανένα λόγο να έρθουν σε σύγκρουση με το Πεκίνο, παρ’ όλα αυτά οι διαδηλωτές στο κέντρο του Χονγκ Κονγκ δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν μαζί τους. Περισσότερο, μαζί με την αύξηση της φτώχειας τα τελευταία χρόνια (είναι όμως εξαιρετικά αμφίβολο ότι η φτωχολογιά συμμετέχει στις διαδηλώσεις), η υπεροψία μιας μερίδας των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ απέναντι στους λοιπούς Κινέζους κατά τα προηγούμενα χρόνια, όταν το πρώην αποικιακό κρατίδιο κέρδιζε ως πύλη εισόδου στη γοργά εντασσόμενη στην παγκόσμια αγορά Κίνα, δίνει τη θέση της στη διαμαρτυρία για την υποβάθμιση του Χονγκ Κονγκ, αφού τώρα η Κίνα είναι πλέον τόσο ενσωματωμένη στην παγκόσμια αγορά ώστε δεν έχει ανάγκη το πάλαι ποτέ Νο2 μετά το Τόκιο «hub» του ασιατικού καπιταλισμού, ενώ και η απόσταση του βιοτικού επιπέδου με την ενδοχώρα έχει μειωθεί υπέρ της τελευταίας. Διαμαρτυρία όμως που έχει μάλλον έντονα πολιτικά, φιλοδυτικά, και κόντρα στο Πεκίνο χαρακτηριστικά.
Γιώργος Τσίπρας
