Του Ηρακλή Δ. Λογοθέτη
Από τον πρώτο καιρό που, με μια μόλις αποκρυπτόμενη έκφραση ήπιας δυσθυμίας, ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού, αχνοφάνηκε πως ο δρ Γερουλάνος δεν είναι άνθρωπος καταιγιστικής δράσης και θυελλωδών εφορμήσεων. Σίγουρα δεν ανταποκρίνεται στο κινηματογραφικό πρότυπο του νευρώδους και στιβαρού ανδρός που επελαύνει ταχύς σαν τον άνεμο, βίαιος σαν την καταιγίδα – δεν είναι κανένας Βέλτσος, με δυο λόγια. Ουδείς ψόγος, αφού γρήγορα κατέστη προφανές ότι ενσαρκώνει το ιατρικό αξιοπερίεργο που είναι ευρέως γνωστό ως υποθερμικός πυρετός.
Πολλώ δε μάλλον όταν είναι βέβαιο ότι θα διακριθεί ως μαέστρος. Καμιά μουσική δεν ακούγεται, αλλά ο δρ εξακολουθεί να διευθύνει με ελάχιστες κινήσεις και μέγιστη βραδύτητα (ένα αριστούργημα κατατονικού στυλ) μια συμφωνία αργόπνευστου θανάτου. Η ορχήστρα του δεν συμπεριλαμβάνει έγχορδα και κρουστά όργανα – αυτά γρατζουνίζουν τ’ αφτιά και καταπονούν τα νεύρα. Διαθέτει μόνο άηχα πνευστά. Από τα στόμιά τους αναθρώσκει ένα αέριο δικής του εμπνεύσεως, που σίγουρα θα το ζήλευαν και οι πιο προηγμένες γερμανικές χημικές βιομηχανίες. Ονομάζεται Zyclon Culture ή απλώς Zyclon C και σκορπίζει μια ναρκωτική γλυκυθυμία. Ούτε σπασμοί, ούτε ρίγη και επώδυνα συμπτώματα. Μονάχα αυτή η παραισθησιογόνος νάρκη που, ομολογουμένως, δημιουργεί ένα ιδεώδες περιβάλλον για τον αναστοχασμό αυτού που οι Γερμανοί και πάλι αποκαλούν «κουρασμένος θάνατος».
Πρώτο πειραματόζωο επί του οποίου μελετάται εμβριθώς η επίδραση του νέου υπομουσικού αερίου είναι το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΕΚΕΘΕΧ). Όταν μετά από μακρά περίοδο ερμητικής σιωπής αναγγέλθηκε η κατάργησή του, έσπευσα να μιλήσω, εντελώς αστόχαστα, για καρατόμηση.
Μετά από τρεις μήνες αναγνωρίζω ότι έσφαλα. Τίποτα το αιματηρό, ούτε κατ’ ιδέαν. Απλώς, αυτή η άηχη αεριώδης μουσική των ατελείωτων τίτλων του τέλους, τα αιώνια χιόνια της μαύρης οθόνης, η προαγωγή μιας ολοένα και μακρύτερης σκιάς μεταξύ είναι και υπάρξεως, ένα φασματικό Dasein απρόσβλητο σε κάθε ερμηνεία. Από τα πλουτώνια βάθη στα οποία κατήλθε με τη βοήθεια του Zyclon C, το ΕΚΕΘΕΧ ανασαίνει τη μεταθανάτια ζωή του. Και οι ανάσες του είναι τεράστιες, συναγωνίζονται την επιμήκυνση των σκιών. Ένα πέπλο στοργικής λήθης, κάπως ερεβώδους είναι η αλήθεια, καλύπτει ολόκληρο το κτήριο όπου στεγάζεται. Η επικοινωνία με το ΥΠΠΟΤ γίνεται με υποκραδασμικά μηνύματα κενά περιεχομένου. Το ΕΚΕΘΕΧ συνυπάρχει με την απουσία του, σταδιοδρομεί ως αφαίρεση μιας αφαιρέσεως. Κλείνοντας, εξακολουθεί να ανοίγει και ανοίγοντας κλείνει κάθε επιπλέον ημέρα. Οι ελάχιστοι υπάλληλοι που έχουν απομείνει συνεχίζουν να έρχονται, αλλά έχουν πάψει να πληρώνονται – ο τελευταίος μισθός του σκληρού Απρίλη, σύμφωνα με τις μεταφυσικές αντιλήψεις του κ. υπουργού, χορηγήθηκε ως διαπύλιο κέρμα. Οι άνθρωποι του θεάτρου και του χορού έχουν αραιώσει, αλλά πύκνωσαν οι επισκέψεις των μαθηματικών. Ο Ζήνων έχει εγκατασταθεί, μόνιμα, στο εντευκτήριο περιμένοντας να επευφημήσει προσωπικά τον Παύλο και δηλώνοντας ότι το ΕΚΕΘΕΧ αποτελεί, πλέον, δικαιωματικά την έδρα του παραδόξου που επινόησε. Ο Γκαλουά μού ενεχείρισε, σε κάπως αποσπασματική ανάπτυξη, την ιδέα ενός αρχισυνόλου ζωής που, χωρίς να συμπεριλαμβάνει τον εαυτό του, θα αποτελείται από όλα τα σύνολα του θανάτου, εμπνεόμενος από το ΕΚΕΘΕΧ, του οποίου αντιστρόφως όλα τα μέρη είναι ζωντανά, αλλά το ίδιο είναι νεκρό. Ο Χίλμπερτ με τον Γκάους κοιτάζονται με νόημα και ψιθυρίζουν κάτι ασαφές για αντικατοπτρικούς μιγαδικούς αριθμούς. Ο Κάντορ προσπαθεί να καταστρώσει μια εξίσωση επιβιωτικού θανάτου, που οι όροι της αληθεύουν μόνο με τη χρήση ενός ειδικού διαθλαστικού παραμορφοσκοπίου, το οποίο υποτίθεται πως έχει κατασκευάσει ο Ουσπένσκι. Ο Ρήμαν μού ανακοίνωσε μια παραλλαγή της συναρτήσεως Ζήτα, που ονόμασε ήδη συνάρτηση Zyclon C και οι μεταβλητές της οποίας… χμ! Όσο σκέφτομαι σε τι μπελάδες θα μπουν οι άνθρωποι μέχρι να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά της… κοντεύω να χάσω το αντικλείδι που έχω για κλειδί. Ευτυχώς, το τελευταίο το κρατά ο υπουργός.
Εν τω μεταξύ, το ΕΚΕΘΕΧ συνεχίζει το υποθαλάσσιο ταξίδι του προς την Αχερουσία. Το οξυγόνο μειώνεται. Τα φώτα τρεμοσβήνουν. Τα τηλέφωνα βραχνιάζουν. Παράξενοι τριγμοί ανεξιχνίαστης προέλευσης ακούγονται από παντού. Βογάρουμε με το θάνατο μαζί, κατά την παρήγορη διαπίστωση του Αλέξανδρου Μοντεσάντου. Όμως, ο δρ Γερουλάνος δεν ενδίδει σε ευθέως απελπισμένους ποιητές. Προτιμά τον πλάγιο σεφερικό λυγμό, γι’ αυτό και απαγγέλλει από στήθους κάθε πρωί: Στήνουμε θέατρα και τα χαλνούμε / όπου σταθούμε κι όπου βρεθούμε / στήνουμε θέατρα και σκηνικά / όμως η μοίρα μας πάντα νικά / και τα σαρώνει και μας σαρώνει / και τους θεατρίνους και τον θεατρώνη…
