Ο Δαμιανός Λαουνάρος με τη συλλογή διηγημάτων «Ο κόσμος των τρελών» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν, καταφέρνει να δώσει το στίγμα μιας γενιάς, αξιοποιώντας προσωπικά βιώματα, αλλά και τη δύναμη της λογοτεχνίας.
Ήδη από τον σύντομο πρόλογο-μότο του βιβλίου, δείχνει τις ανήσυχες προθέσεις του. «Έγινες όσα έπρεπε να γίνεις, αλλά δεν θα μάθεις ποτέ ποιος είσαι.»
Οι ήρωές του, μακριά από κατασκευασμένα λογοτεχνικά πρόσωπα, είναι άνθρωποι πραγματικοί που βιώνουν τη σύγχρονη κοινωνική ασφυξία. Οι τίτλοι των ενοτήτων είναι χαρακτηριστικοί:
«Πατρίς-θρησκεία-οικογένεια», «Πρότυπα», «Φίλοι», «Έρωτας», «Απόκληροι».
Άνθρωποι του μεροκάματου, που ζουν την οικονομική ασφυξία, που τα βγάζουν πέρα με δυσκολία, κυρίως δουλεύουν στη νύχτα και σε δουλειές με χαμηλά ημερομίσθια – χωρίς δικαιώματα.
Ιστορίες από τον στρατό, το κατηχητικό, άνθρωποι που εναποθέτουν τις τύχες τους στον τζόγο, ερωτεύονται αλλά δυσκολεύονται να κάνουν σχέσεις.
Ο συγγραφέας φέρνει στο φως αυτή την παρούσα, πλειοψηφούσα, αλλά αθέατη πλευρά της κοινωνίας, τόσο από τη λογοτεχνία, όσο και από τα μέσα ενημέρωσης.
Μακριά από πόζες, influencers και ψευδεπίγραφα «like» του κόσμου των κοινωνικών δικτύων.
Μια έντιμη και διακριτή φωνή στον χώρο της λογοτεχνίας, που συχνά, ακόμη και σήμερα, μοιάζει να ζει σε ένα δικό της σύννεφο, μακριά από την πραγματικότητα…
Η παιδεία, εκπαιδευτική και κοινωνική, είναι αυτή εν τέλει που καθορίζει την κριτική ικανότητα του ατόμου και το βοηθά να επιλέξει τα ήθη και τα πρότυπα που θα υιοθετήσει
Σε ποιον βαθμό μεταφέρετε δικά σας βιώματα; Πού συναντά η μυθοπλασία την πραγματικότητα;
Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη συγγραφή, η έμπνευση προερχόταν κυρίως από προσωπικά μου βιώματα. Οι περισσότεροι νομίζω πως κάπως έτσι ξεκινάμε. Ύστερα ήρθε και η μυθοπλασία. Για την ακρίβεια γεννήθηκε ένας συνδυασμός προσωπικών βιωμάτων και ερεθισμάτων που λάμβανα από τον κοινωνικό μου περίγυρο. Ένα κράμα που εμπεριέχει κάτι από την ψυχή του δημιουργού αλλά και της κοινωνίας στην οποία ζει.
Η νύχτα πρωταγωνιστεί στις περισσότερες ιστορίες σας. Γιατί αυτή η επιλογή;
Βιοπορίζομαι από τον κλάδο της εστίασης και του τουρισμού για πάνω από δεκαπέντε χρόνια. Είναι αναπόφευκτο να εμπνέομαι από καταστάσεις που ζω καθημερινά, και δη από αυτές που διαδραματίζονται τη νύχτα. Για τη νύχτα έχουν ακουστεί και γραφτεί πάρα πολλά. Δενόμαστε μαζί της, μέσω μιας σχέσης που σαν εκκρεμές αμφιταλαντεύεται μεταξύ μίσους και πάθους. Είμαι της άποψης, πως κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορείς πιο εύκολα να δεις τον άνθρωπο για αυτό που πραγματικά είναι, «ξεγυμνωμένο» από κοινωνικούς και ηθικούς φραγμούς. Άλλωστε, πιο εύκολα διακρίνεις μια δέσμη φωτός στο σκοτάδι παρά στο φως της μέρας.
«Πατρίς-θρησκεία-οικογένεια». Πώς αντιμετωπίζουν το τρίπτυχο αυτό οι άνθρωποι της γενιάς σας;
Τόσο η δική μου γενιά, όσο και οι νεότερες, δείχνουν ψήγματα αμφισβήτησης απέναντι σε κακέκτυπα και δογματισμούς που αποδεδειγμένα μάς βυθίζουν στον σκοταδισμό. Το δίχως άλλο όμως, η πλειοψηφία υποκύπτει στις κοινωνικές εντολές. Το βλέπω και από τον κύκλο που συναναστρέφομαι. Οι περισσότεροι ακολουθούν έναν προδιαγεγραμμένο βίο από τον οποίο δύσκολα μπορούν να ξεφύγουν. Σπουδάζουν, πάνε στρατό, πιστεύουν στον Θεό, κάνουν οικογένεια και προτρέπουν τα παιδιά τους να κάνουν τα ίδια. Γίνονται όλα όσα τους έχουν υποδείξει, χωρίς να έχουν μάθει ποιοι είναι πραγματικά και τι θέλουν. Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν τουλάχιστον αναληθές αν πιστεύαμε πως όλα όσα έχουμε γαλουχηθεί είναι εσφαλμένα. Είναι δικαίωμα του καθενός να ασπάζεται τα όσα υιοθέτησε από τις προηγούμενες γενιές, αρκεί να τα επιθυμεί για αυτό που είναι. Αυτό βέβαια προϋποθέτει ορθολογική και κριτική σκέψη. Η παιδεία, εκπαιδευτική και κοινωνική, είναι αυτή εν τέλει που καθορίζει την κριτική ικανότητα του ατόμου και το βοηθά να επιλέξει τα ήθη και τα πρότυπα που θα υιοθετήσει.
Η κριτική σας στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην κοινωνία και στις σχέσεις των ανθρώπων είναι οξύτατη. Ωστόσο οι ήρωές σας φαίνεται να υποκύπτουν. Να μην αντιδρούν. Με εξαίρεση την αυτοκαταστροφή. Εσείς αντιδράτε σε όσα συμβαίνουν – πέραν της λογοτεχνίας;
Ήθελα στοχευμένα να παρουσιάσω τις συνέπειες που βιώνουν οι ήρωες, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, από την εμμονή τους στα «κακώς κείμενα». Αδιαμφισβήτητα, η αρχή της αλλαγής μιας κατάστασης είναι η αναγνώριση και η αποδοχή πως πρέπει να αλλάξει. Αυτό από μόνο του όμως δεν αρκεί. Πρέπει να αναθεωρήσεις μέσα σου πολλά από εκείνα που θεωρούνται κοινής αποδοχής. Δεν είναι εύκολο. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει την τάση να αντιτίθεται στις μεγάλες αλλαγές και να υποκύπτει σε όσα έχει συνηθίσει. Σε προσωπικό επίπεδο, προσπαθώ να ωθώ καθημερινά τη σκέψη μου εκτός της ζώνης βολής μου. Να σκέφτομαι και να κρίνω τις καταστάσεις μακριά από νόρμες και κοινωνικές επιβολές, και να δρω ή να αντιδρώ αναλόγως.
Ζούμε τελικά σε έναν κόσμο τρελών;
Ανάλογα από ποια σκοπιά θα το δούμε. Τα πάντα είναι σχετικά άλλωστε. Προσωπικά μιλώντας, μου φαίνεται παρανοϊκό πώς, ενώ τα θεμέλια της σημερινής κοινωνίας γκρεμίζονται σταδιακά, εμείς παραμένουμε προσκολλημένοι σε πολλές αντιλήψεις που μας οδηγούν στην καταστροφή. Για πολλούς όμως, αυτή η πραγματικότητα μοιάζει λογική και τη διαιωνίζουν. Οπότε εύλογα αναρωτιέται κανείς, τελικά τι είναι τρέλα και τι ορίζουμε ως λογική. Μήπως κάτι προσδιορίζεται ως λογικό όταν έχουμε συνηθίσει την ύπαρξή του και κάθε τι πέρα από αυτό θεωρείται παράλογο; Επομένως, η απάντηση εξαρτάται από την κριτική ικανότητα του καθενός.
