Ανάμεσα στις απώλειες της προηγούμενης χρονιάς ήταν και ο θάνατος του Eric Hobsbawm, του σημαντικότατου μαρξιστή ιστορικού.
Στο πλαίσιο των θεμάτων με τα οποία ασχολείται αυτή η στήλη, παραθέτουμε εδώ δύο αποσπάσματα από το βιβλίο του Για την ιστορία (στα ελληνικά Εκδόσεις Θεμέλιο, 1998), που αποτελείται από διαλέξεις και άρθρα του για την ιστοριογραφία.
Σε μια διάλεξη, το 1993, αναφέρεται στη χρησιμοποίηση της ιστορίας για τη δημιουργία εθνικών μύθων και την ευθύνη των ιστορικών. Λέει:
«Έχει πολύ μεγάλη σημασία οι ιστορικοί να θυμόμαστε την ευθύνη μας, η οποία πάνω απ’ όλα είναι να στεκόμαστε πέρα από πάθη και πολιτικές ταυτότητες, ακόμα κι όταν μας αγγίζουν και εμάς. Στο κάτω-κάτω κι εμείς άνθρωποι είμαστε.
Το πόσο σοβαρή μπορεί να είναι αυτή η υπόθεση μπορεί να φανεί ίσως από ένα πρόσφατο άρθρο ενός Ισραηλινού δημοσιογράφου, του Άμος Ελόν, που μιλάει για το πώς η γενοκτονία των Εβραίων από τον Χίτλερ μεταβλήθηκε σ’ ένα μύθο νομιμοποιητικό της ύπαρξης του Κράτους του Ισραήλ. Ακόμα περισσότερο: στα χρόνια της διακυβέρνησης από τη Δεξιά κατέστη ένα είδος τελετουργικής πιστοποίησης της ισραηλινής κρατικής ταυτότητας και ανωτερότητας και κεντρικό στοιχείο του επίσημου συστήματος εθνικών δοξασιών, μαζί με την ύπαρξη του Θεού. Ο Έλον, που παρακολουθεί τα ίχνη αυτής της εξέλιξης της έννοιας του Ολοκαυτώματος, υποστηρίζει, συμφωνώντας με τον υπουργό Παιδείας της νέας κυβέρνησης των Εργατικών, ότι η ιστορία θα πρέπει τώρα πια να διαχωριστεί από εθνικούς μύθους, τελετουργίες και πολιτικές. Ως μη Ισραηλινός, αν και Εβραίος, δεν εκφράζω άποψη επ’ αυτού. Ως ιστορικός, ωστόσο, με λύπη μου σημειώνω μια παρατήρηση του Ελόν. Ότι οι βασικές συμβολές στην επιστημονική ιστοριογραφία για τη γενοκτονία Εβραίων και μη Εβραίων, είτε δεν έχουν καθόλου μεταφραστεί στα εβραϊκά, όπως το μεγάλο έργο του Hilberg, είτε μεταφράστηκαν με μεγάλη καθυστέρηση και μερικές φορές με αποκηρύξεις των εκδοτών. Για τη σοβαρή ιστοριογραφία η γενοκτονία δεν ήταν παρά μια ανείπωτη τραγωδία. Πολύ απλά: βρισκόταν σε διάσταση με τον νομιμοποιητικό μύθο».
Σε μια άλλη διάλεξη, το 1984, αναφέρει: «Ο Σιωνισμός, όπως και κάθε άλλος σύγχρονος εθνικισμός, δεν μπορούσε να είναι ποτέ μια αποστροφή σ’ ένα χαμένο παρελθόν, αφού τα επικρατειακά κράτη και η μορφή οργάνωσης που επιδίωκαν δεν υφίσταντο πριν από το 19o αιώνα. Ήταν αναγκαστικά μια επαναστατική επινόηση μεταμφιεσμένη σε παλινόρθωση. Στην πραγματικότητα έπρεπε να επινοήσει την ιστορία για την οποία ισχυριζόταν ότι οδηγούσε στην εκπλήρωση».
Σύλλογος Αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό Λαό Ιντιφάντα
https://intifadagr.wordpress.com
