Το πρώτο βιβλίο του Θόδωρου Φέστα
της Μυρσίνης Αθανασιάδου*
Ο Θόδωρος Φέστας πρωτοεμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα με τριάντα τρία διηγήματα με το γενικό τίτλο Ο γέρος που φορούσε ένα καπέλο, παρμένο από το πρώτο του διήγημα, όπου υπάρχει και η προβληματική του, αφού γράφει ότι «ο γέρος οδηγούσε το όχημα της μνήμης» και «ήταν το συλλογικό παρελθόν μας, οι ιστορίες, οι μνήμες όλων μας». Άλλωστε, για τον συγγραφέα «ο άνθρωπος είναι το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων, ό, τι έχει ζήσει, ό,τι θυμάται, ό,τι συμπέρανε απ’ αυτό».
Ο συγγραφέας γεννημένος στην Αθήνα, αλλά από πολλά χρόνια εγκατεστημένος στην Θεσσαλονίκη, όπου εργάζεται ως οδοντίατρος του ΕΣΥ, αναφέροντας την συλλογική μνήμη μας προετοιμάζει για μεγάλη ποικιλία ιστοριών, που θα διηγηθεί. Ο ίδιος είναι γνωστός ακτιβιστής των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, ενταγμένος από νέος σε αριστερές οργανώσεις, άνθρωπος πολιτικοποιημένος και καλλιεργημένος. Άρα οι εμπειρίες του είναι πολλές, που φαίνονται και στο πολυποίκιλο θεματολόγιό του, που εμπνέεται κυρίως από λαϊκούς ανθρώπους, από τις γειτονιές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, αλλά και χωριών της επαρχίας, από τον ηρωισμό ατόμων της Αριστεράς, που γνώρισε και θαύμασε για την ανιδιοτέλειά τους.
Είναι χαρακτηριστικό το χιούμορ του που διαπερνά πολλά από τα διηγήματά του (Ούζο ή τσίπουρο, Το τσιγάρο σώζει ζωές, Ευτυχώς ανάσανα, παιδάκι μου, Ένα ωραιότατο φυτό, Η κριτική των όπλων). Είναι διάχυτη η νοσταλγική του διάθεση για μία Ελλάδα που χάθηκε (Λούτσα-Περαία, Θερμαϊκός, Το μαγαζί που έγινε, Τούμπα). Μέσα από κείμενά του, όπως το Πάγωσε η τσιμινιέρα βλέπουμε την αγάπη του για την τέχνη, ιδιαίτερα όταν αυτή υπηρετεί την πολιτική, τον σεβασμό του για την λαϊκή κουλτούρα και παράδοση, όπως στον Πολιτιστικό Αύγουστο, στον Σαν τον Μαλινόφσκι, στον «Κουφό λυράρη», την επιμονή του στα λαϊκά μαγαζιά, που από νεαρός πρέπει να αγάπησε (Ο Νιόνιος και Ο Θερμαϊκός), όπου κι αν τα συνάντησε στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό (Έχει ο καπουτσίνο ντελβέ, Μόνο μην κλείσει ο Φερίκ).
Ιδιαίτερη θέση στο βιβλίο του έχουν τα διηγήματα που αφορούν στην πολιτική, όπως το Ατύχημα, όπου ο μαρμαροτεχνίτης, που αισθάνεται ικανός, λόγω της επιτυχημένης δουλειάς του και βέβαιος για την επαγγελματική του ανέλιξη, μετά από το ατύχημά του, αντιλαμβάνεται την ταξική του θέση και αντιμετωπίζει με άλλη οπτική και συντροφικότητα τους πολιτικούς εκφραστές της τάξης του ή το Μαύρο διήγημα του φωτεινού κόσμου, όπου ο ήρωας, δέκα χρόνια εξόριστος, προσπαθεί να κρατήσει την αξιοπρέπειά του και να ζήσει ελεύθερος, αν και βρίσκει κλειστή κάθε πόρτα εργασίας. Πολιτική είναι η στάση του και στο Ο σκληρός Απρίλης του ΄67, όπου εκφράζεται η αντιπάθειά του για την αστυνομοκρατία, πολιτική είναι και η αντιμετώπιση του ανιδιοτελή και σεμνού ήρωα Τίγρη στο Τα δόντια του Τίγρη, που αφήνει τα δόντια του σπασμένα, για να θυμάται το ξύλο στην Ασφάλεια και τη δολοφονία του Λαμπράκη. Πολιτικό είναι και το Ληστεία τραπέζης με τον αγώνα δρόμου του μικρομαγαζάτορα, που πλήττεται από την κρίση, να ξεπληρώσει την επιταγή του και μέσα στην αγωνιώδη προσπάθειά του γίνεται κατά λάθος ήρωας πιάνοντας έναν ληστή, ενώ ο συγγραφέας υπαινίσσεται ότι «η τράπεζα είναι η χειρότερη μορφή ληστείας». Και φυσικά δεν υπολείπονται σε πολιτικό υπαινιγμό το Ολιγαρκής αφθονία για τους αναρριχηθέντες πρώην αριστερούς, που απαρνήθηκαν τα ιδανικά τους, σε σχέση με όσους μένουν στην ολιγάρκειά τους, αλλά είναι πιστοί στις ιδέες τους ή το Στροφή, όπου ο υπερεθνικόφρονας ήρωας με την εγκληματική δράση είναι αντικείμενο περιφρόνησης ακόμη και από την δική του παράταξη.
Άφησα στο τέλος το ιδιαίτερα συγκινητικό διήγημα για την αγαπημένη μας συντρόφισσα Μαριάννα Μπρεκάση (Η μεγάλη πορεία Μαριάννα Μπρεκάση), φίλη του συγγραφέα από τα φοιτητικά τους χρόνια. Μέσα από το δισέλιδο διήγημα, φόρο τιμής για την ανιδιοτελή, σεμνή, αλλά και πολύ δυναμική αγωνίστρια, θυμηθήκαμε ξανά την Μαριάννα, όμορφη και γλυκιά να μιλά με πειστικό λόγο στις πολιτικές συγκεντρώσεις, να συμπαρίσταται στους εργατικούς αγώνες, να σέβεται τους συντρόφους της, παρά τις κάποιες πολιτικές διαφορές, που η ίδια όμως γεφύρωνε, την Μαριάννα που ζει στις μνήμες μας μέσα και από την δωρεά στο Κοινωνικό Ιατρείο, που έκανε η μητέρα της.
Ο Θοδωρής Φέστας μπορεί να παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην λογοτεχνία μας, αλλά ο ανθρωπισμός του, η καλλιέργειά του, η πολιτική του στάση, το λεπτό χιούμορ του, ο σεβασμός του στο αληθινό και ουσιαστικό στην ζωή είναι βέβαιο ότι θα αγγίξουν το αναγνωστικό κοινό, που σύντομα θα αδημονεί για το νέο του πεζογράφημα.
* Η Μυρσίνη Αθανασιάδου είναι εκπαιδευτικός
