Δεν είναι πρώτη φορά που η λαϊκή κινητοποίηση κατηγορείται σαν υπαίτια για το φασιστικό φαινόμενο. Ας θυμηθούμε τις Πλατείες: Η άποψη που κυριάρχησε τόσο στον φιλελεύθερο (και νεοφιλελεύθερο) όσο και στον αριστερό χώρο, ήταν ότι οι «πληβειακές» αυτές κινήσεις, όντας ασυντόνιστες, ακέφαλες, χωρίς ξεκάθαρο προσανατολισμό, εκτρέφουν το «αυγό του φιδιού».
Αντίστοιχες απόψεις εμφανίζονται σε όλες τις χώρες. Αναλυτές και «πρωτοπορίες» σχεδόν πάντα δυσαρεστούνται όταν ο «απλός λαός» κινητοποιείται χωρίς αυτό να γίνεται κάτω από γνωστές σημαίες. Τα σχετικά άναρθρα συνθήματα, τα θολά, τα όχι συνεκτικά και «καθαρογραμμένα» αιτήματα, μοιάζουν για πολλούς με προάγγελο συμφορών.
Η «μάζα», ο «ετερόκλητος όχλος» (έκφραση που χρησιμοποίησε ο Αλ. Τσίπρας για τις εκατοντάδες χιλιάδες που συμμετείχαν στα πρόσφατα συλλαλητήρια) μοιάζει συνήθως με ευκολοκατέργαστο υλικό, έτοιμο να παρασυρθεί από τον πρώτο δημαγωγό που θα βρεθεί στο δρόμο της και να την οδηγήσει σε επικίνδυνες ατραπούς… Έτσι, ο «λαϊκισμός», αυτός ο νέος μεγάλος εχθρός της παγκόσμιας τάξης, εμφανίζεται σαν το αμέσως προηγούμενο σκαλοπατάκι πριν τον φασισμό.
Βεβαίως, οι θιασώτες αυτής της αντίληψης ξεκινούν από μια άλλη βασική αρχή: Ο «υπαρκτός κόσμος», η σημερινή μεταδημοκρατία είναι είτε ο μόνος εφικτός κόσμος, ο καλύτερος δυνατός, είτε το «μη χείρον βέλτιστον», κάτι που πρέπει να διαφυλάξουμε μπροστά στα «χειρότερα που έρχονται».
Με άλλα λόγια, όλο το κυρίαρχο πολιτικό φάσμα, συμπεριλαμβανομένης της Αριστεράς, στη συντριπτική της πλειοψηφία, αποδέχεται και υποστηρίζει ενεργητικά την παγκοσμιοποίηση. Ειδικά η Αριστερά παίζει καθοριστικό ιδεολογικό ρόλο για την αποδοχή της και φιλοτεχνεί, με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο, τα απαραίτητα επιχειρήματα για την ηγεμονία της.
Ας έρθουμε στην πεζή πραγματικότητα της Ελλάδας. Ποιος είναι σήμερα ο βασικός κίνδυνος για τον λαό;
Ας εξετάσουμε τη μία εκδοχή. Σύμφωνα με αυτή, η σημερινή κατάσταση είναι περίπου αποδεκτή και βασικός κίνδυνος είναι η φασιστική ή νεοναζιστική απειλή. Οι απειλές για τη χώρα από τον δυτικό ιμπεριαλισμό και τον τουρκικό επεκτατισμό ουσιαστικά εξαφανίζονται από αυτή την ανάλυση και κάθε επίκλησή τους θεωρείται εθνικιστική. Σε αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο, είναι λογικό τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία να εμφανίζονται σαν μια καταστροφική εξέλιξη που σπρώχνει προς τα ακροδεξιά το πολιτικό κλίμα.
Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή, ο λαός απειλείται κύρια από την κοινωνική καταστροφή που συντελείται τα τελευταία χρόνια, από το καθεστώς επιτροπείας που επιβάλλουν οι ξένοι «προστάτες» και διαμεσολαβεί το εγχώριο ξεπουλημένο πολιτικό σύστημα. Δίπλα και στενά (αξεδιάλυτα) δεμένη με αυτή, προστίθεται η απειλή που προκύπτει από τις γεωπολιτικές συνθήκες και συγκεκριμένα από την υπερδραστηριοποίηση μιας υπερδύναμης (ΗΠΑ) στην οποία είναι προσδεμένη η σημερινή κυβέρνηση και μιας επιθετικής περιφερειακής δύναμης (Τουρκία) η οποία αντιμετωπίζεται ραγιάδικα από ολόκληρο το πολιτικό προσωπικό. Αν υιοθετήσουμε αυτή τη δεύτερη ανάγνωση, θα αξιολογήσουμε διαφορετικά και τα πρόσφατα συλλαλητήρια.
(Παρένθεση: Αν βέβαια από τα παραπάνω, κανείς εξάγει το συμπέρασμα ότι μας είναι αδιάφορη η ακροδεξιά και φασιστική δράση, τότε η συζήτηση δεν έχει καν νόημα)
Ο «ετερόκλητος όχλος» είναι απαραίτητος για οποιαδήποτε θετική διεργασία στη χώρα. Το πώς θα εκφραστεί, ποιος θα «ηγεμονεύει» στο εσωτερικό του, τι «χρώμα» αυτός θα πάρει, είναι άλλα ζητήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα συνήθη στερεότυπα («πρωτοπορία – μάζα») των αριστερών.
Η θέση εκκίνησης όμως είναι ότι η ενεργοποίηση του διάχυτου, κατακερματισμένου και καθημαγμένου σήμερα λαϊκού παράγοντα είναι υπεραναγκαία συνθήκη για οποιαδήποτε πολιτική διεξόδου. Όχι, η κινητοποίηση του πολύ κόσμου δεν είναι πάντα θετική. Ενίοτε όμως είναι! Δεν μπορεί πάντα κάθε ακηδεμόνευτη και μαζική κίνηση να αντιμετωπίζεται σαν αρνητική εξέλιξη, σαν να υπάρχει κάποια φοβία όταν πολύς κόσμος κινητοποιείται.
Ο «ετερόκλητος όχλος» είναι απαραίτητος για οποιαδήποτε θετική διεργασία στη χώρα. Το πώς θα εκφραστεί, ποιος θα «ηγεμονεύει» στο εσωτερικό του, τι «χρώμα» αυτός θα πάρει, είναι άλλα ζητήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα συνήθη στερεότυπα («πρωτοπορία – μάζα») των αριστερών.
Η «φοβία» αυτή οφείλεται στην αντίληψη που εκθέσαμε πιο πάνω, ότι ο «λαϊκισμός» οδηγεί απευθείας στον φασισμό. Συχνά γίνονται μάλιστα και ιστορικές αλχημείες σαν ο φασισμός του περασμένου αιώνα να προέκυψε έτσι απλά, μόλις κινήθηκαν οι μάζες, και να μην ήταν αποτέλεσμα πληθώρας παραγόντων, αλλά και της συνειδητής επιλογής μεγάλων τμημάτων των αστικών τάξεων της εποχής.
Στην πραγματικότητα, οι φασιστικές πρακτικές και ο διάχυτος συμμοριτισμός που ρέπει προς τον φασισμό, είναι συμπληρωματικό στοιχείο των πολιτικών εξανδραποδισμού που ασκεί η παγκοσμιοποίηση και συνήθως αποτελούν τμήμα των σχεδιασμών της.
