«Πέρα από τα προβλήματα ή τις απαντήσεις που δίνει κάθε συγγραφέας ξεχωριστά, ούτε η μαρξιστική ούτε η ριζοσπαστική φεμινιστική οπτική γωνία θέλησαν να ασπαστούν μια μερική εξήγηση. Αμφότερες συγκροτήθηκαν ως ολότητες, ακολουθώντας τον γενικό κανόνα. Όπως προστάζει η δυτική ερμηνεία. Διότι πώς αλλιώς ο/η δυτικός/ή συγγραφέας θα αφομοίωνε τους άλλους του; Ως εκ τούτου, καθεμιά από τις παραπάνω οπτικές γωνίες προσπάθησε να προσαρτήσει ερμηνευτικά άλλες μορφές κυριαρχίας, επεκτείνοντας τις βασικές της κατηγορίες μέσω αναλογιών, απλών καταχωρήσεων ή προσθηκών. Μία από τις μείζονες, ολέθριες πολιτικές συνέπειες αυτής της στάσης ήταν η αμήχανη σιωπή των λευκών ριζοσπαστριών και σοσιαλιστριών φεμινιστριών γύρω από την φυλή. Η ιστορία και η πολυφωνία εξαφανίζονται στις πολιτικές τυπολογικές ταξινομήσεις που προσπαθούν να κυρώσουν γενεαλογίες. Δεν υπάρχει δομικός χώρος για την φυλή ( και για πολλά άλλα) σε μια θεωρία που αποκαλύπτει τον τρόπο που κατασκευάζεται η κατηγορία γυναίκα και η κοινωνική ομάδα των γυναικών ως ενιαίο ή καθολικεύσιμο όλον. Η δική μου απλουστευτική σχηματοποίηση έχει ως εξής:
σοσιαλιστικός φεμινισμός-ταξική δομή // μισθωτή εργασία // αλλοτρίωση
εργασία, κατ’ αναλογία αναπαραγωγή, κατ’ επέκταση (βιολογικό φύλο), κατά προσθήκη φυλή
ριζοσπαστικός φεμινισμός-έμφυλη δομή // σεξουαλική ιδιοποίηση // αντικειμενοποίηση
βιολογικό φύλο, κατ’ αναλογία εργασία, κατ’ επέκταση αναπαραγωγή, κατά προσθήκη φυλή
Με μια άλλη αφορμή, η γαλλίδα θεωρητικός Τζούλια Κρίστεβα υποστήριξε πως οι γυναίκες εμφανίστηκαν ως ιστορική ομάδα μετά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παράλληλα με άλλες ομάδες όπως η νεολαία. Η χρονολόγησή της είναι αμφίβολη, όμως το σημαντικό είναι πως πλέον ξέρουμε πως η “φυλή” δεν υπήρχε ανέκαθεν, η “τάξη” έχει μια ιστορική γένεση και οι “ομοφυλόφυλοι” μετρούν λίγο καιρό τώρα ως γνωστικά αντικείμενα και ως ιστορικοί δρώντες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως το συμβολικό σύστημα της οικογένειας άντρα/ανθρώπου –και έτσι η ουσία της γυναίκας– εξασθενεί την στιγμή που τα δίκτυα επαφής μεταξύ των ανθρώπων γίνονται σε πρωτοφανή βαθμό πυκνά, πολυπληθή και περίπλοκα. Ο όρος “προηγμένος καπιταλισμός” δεν επαρκεί για να εκφράσει τη δομή αυτής της ιστορικής στιγμής. Με τη “δυτική” έννοια, αυτό που διακυβεύεται είναι το τέλος του ανθρώπου/άντρα. Και δεν είναι τυχαίο, πως στην εποχή μας η “γυναίκα” διασπάται σε “γυναίκες”. Μπορεί οι σοσιαλίστριες φεμινίστριες να μην είναι ουσιαστικά υπαίτιες για τη δημιουργία μιας ουσιοκρατικής θεωρίας που καταπνίγει την ιδιαιτερότητα και παραγνωρίζει ηθελημένα τα αντιφατικά συμφέροντα μεταξύ των γυναικών. Αλλά νομίζω πως μας αναλογεί ένα μερίδιο υπαιτιότητας, τουλάχιστον στον βαθμό που συμμεριστήκαμε αστόχαστα τη λογική, τα ιδιώματα και τις πρακτικές του λευκού ουμανισμού και θεωρήσαμε πως υπάρχει ένα και μοναδικό θεμέλιο κυριαρχίας για να διασφαλίσουμε την επαναστατική φωνή μας. Δεν έχουμε πλέον αρκετές δικαιολογίες. Όμως, δεν αρκεί μονάχα να συνειδητοποιήσουμε τις αποτυχίες μας, γιατί έτσι κινδυνεύουμε να πέσουμε στην παγίδα της αέναης διαφοράς και να εγκαταλείψουμε το δύσκολο έργο της δημιουργίας μερικών, πραγματικών επαφών. Ορισμένες διαφορές είναι απολαυστικές, υπάρχουν και άλλες που είναι πόλοι παγκόσμιων ιστορικών συστημάτων κυριαρχίας. Η “επιστημολογία” έγκειται στο να γνωρίζουμε την διαφορά.»
